ابن سینا در مورد معاد جسمانی در آثار مختلف خود دو موضع کاملاً متفاوت داشته است. وی گاهی، پس از اثبات عقلانی معاد روحانی، می گوید معاد جسمانی را بر اساس قول پیامبر (ص) می پذیرد و گاهی، با نقد دلایل کسانی که به معاد جسم یا جسم و روح قائل اند، تنها معاد نفوس را می پذیرد. در هر دو موضع، وی با مشکل خاصی مواجه است. ابن سینا هنگامی می تواند به جسمانیت معاد از طریق پیامبر معتقد باشد که امکان آن را نشان ...

قرآن کریم از رخداد قیامت با نام‏ها و اوصاف گوناگون یاد می‏کند. این تنوّع حکیمانه، همسو با هدف قرآن و در راستای هدایت و تربیت آدمی است. یکی از ابعاد وجودی انسان، عقل یا نیروی ادراکی نظری و عملی او است. این مقاله درپی پاسخ به این پرسش است که نام‏ها و اوصاف قیامت در تربیت عقل انسان چه نقشی ایفا می‏کند. در پایان چنین به دست آمد که این نام‏ها و اوصاف در تربیت عقل نظری موجب می‏شود تا انسان به ...

در این مقاله نشان می دهیم که معاد جسمانی از دیدگاه ابنسینا آموزه ای خردگریز است؛ یعنی اثبات عقلی آن ممکن نیست و تنها باید آن را از طریق نقلی - که خود در نهایت مورد تأیید عقل است - پذیرفت. البته، ابن سینا معاد روحانی را به لحاظ عقلی قابل اثبات می داند؛ از نظر او ذات نفس، عقل است که مجرد بوده و دیگر قوا به دلیل تحققشان از ناحیه تعلق نفس به بدن بهعنوان امری مادی، غیر مجرد اند. از آن جا که قوّه عقل ...

چکیده:مساله پاداش و مجازات اخروی، در ادبیات کلامیِ اسلام، همواره با دو نظریه قراردادی بودن جزای اعمال و نظریه تجسّم اعمال، مورد بحث بوده است. مطابق نظریه تجسم اعمال که از قرن دهم هجری و با اندیشه های صدرالمتالهین نمود بیشتری یافته، اعمال جوانجی و جوارحی انسان در این عالم، هویّت او در دنیای پس از مرگ را رقم می زند تا انسان در روز قیامت با مشاهده عین عمل خود مورد پاداش یا مجازات واقع شود. این نظریه ...

سورۀ عادیات یکی از سوره‏های اختلافی از نظر مکی و مدنی بودن است که اگر مکان نزول سوره تعیین شود، در تفسیر و شناخت بهتر آن نقش به‏سزایی دارد. برخی از مفسران به دلیل سوگندهای ابتدایی در خصوص اسبان جنگی، آن را مربوط به جهاد دانسته­اند که در مدینه واجب شده­ است. همچنین روایاتی که نزول سوره را بعد از غزوة ذات­السلاسل دانسته، آن را مدنی می‏داند. اما با دقت در سبک سوره که به روش سوره‏های مکی نازل شده و...

معاد به‌عنوان یکی از اصول و آموزه‌های دینی همواره دغدغه متفکران بوده است. ابن سینا به‌عنوان فیلسوف مسلمان، معاد جسمانی را منقول و مقبول دینی می‌داند، ولی آنچه در تحلیل‌های فلسفی برای او مسأله است، امکان یا امتناع معاد جسمانی است. آرای ابن‏ سینا در این زمینه، دست‌کم در ظاهر متناقض به نظر می‌رسد. این نوشتار بر آن است تا نشان دهد نظر نهایی ابن‏ سینا این است که معاد جسمانی به‌لحاظ عقلی محال است، ول...

حکیم سنایی در اواخر قرن پنجم و اوایل قرن ششم می‌زیست. او از نخستین کسانی است که به شکل گسترده، به نشر و تدوین مفاهیم دینی، اخلاقی و عرفانی در شعر فارسی همت گماشت. سنایی بر بسیاری از شاعران پس از خود نظیر عطار و مولانا تاثیر گذاشت و راه تازه ای را در سرودن منظومه‌های اخلاقی و دینی- عرفانی گشود. یکی از عواملی که به عمق و عظمت آثار او افزوده - به خصوص در منظومه ارجمند حدیقة الحقیقة - استفاده از آی...

در طول تاریخ 3400 ساله یهودیان از زمان حضرت موسیj به بعد، اعتقاد به معاد و مفاهیم مرتبط با آن در خصوص آخرالزمان تحولات بسیاری داشته است. تا قبل از دوران اسارت بابلی، آموزه درخور توجهی درباره اعتقاد به معاد نزد بنی‌اسرائیل دیده نمی‌شود، اما بعد از اسارت بابلی، اعتقاد به معاد نزد ایشان پدید می‌آید. در دوران‌های بعد تحت سلطه رومیان و آوارگی بزرگ، عقیده به ظهور مسیحای منجی و مباحث آخرالزمان نزد یهو...