این تحقیق، ضمن ارائه مفهوم هرمنوتیک و ارتباط آن با فهم و تفسیر قرآن کریم به ارزیابی دیدگاه های فلسفی برخی فلاسفه غربی و روشنفکران مسلمان درباره امکان هرمنوتیکی بودن کتاب خدا می پردازد و اختلاف مفسّران در تفسیر و حقیقت فهم قرآن را براساس دو دیدگاه مفسّر محور و تفسیر محور (متن محور) شرح می دهد. نگارنده می کوشد شرایط و کیفیت فهم قرآن کریم را با توجّه به الفاظ و محتوای خاصّ قرآن و نیز زبانی که این کتاب...

تفسیر منسوب به قمی از جمله تفاسیر امامیه است که در قرن چهارم تالیف شده است، در طبقه بندی تفاسیر آن را جزء تفسیرهای روایی و نقلی می آورند، اما بر مبنای متن تفسیر مولف در موارد پر شماری برای رسیدن به فهم آیات اجتهاد کرده است، یعنی وی با تکیه بر دانسته های غیر نقلی کوشیده است مراد آیات را بیابد. در قسمت اول این جستار در این تفسیر می پردازیم و قسمت سوم را به عوامل مؤثر در اجتهاد مؤلف اختصاص داده ای...

روایات معصومان (ع) ، دومین میراث گرانسنگ فرهنگی ، و منبعی برای آگاهی از معارف الهی ودین شناسی هستند . بهره مندی از این منبع غنی در جهت تبیین ارزش ها و احکام دینی ، نیازمند به شرح و تفسیر متون و فهم دقیق مراد و مقصود معصوم (ع) است . از همین رو، تبیین راهکارهای چگونگی فهم حدیث و استخراج قواعد فقه الحدیثی ، امری ضروری می نماید . اما پیامبر(ص) و ائمه اهل بیت (ع) ، خود نخستین کسانی هستند که به شرح و...

سیاق یکی از قرائن پیوسته در متن قرآن است که به مثابه ابزاری برای فهم بهتر قرآن به کار می­رود. ابعاد گوناگون سیاق عبارتند از: سیاق کلمات، سیاق جمله­ها، سیاق آیات و سیاق سوره­ها. امام رضا، علیه­السّلام، که از بزرگ­ترین مفسران قرآن کریم هستند و قرآن در اندیشه، گفتار و کردار ایشان تجسّم و عینیت تمام یافته است، سیاق و روند کلی کلام را یکی از قواعد زبان­شناختی در تفسیر قرآن کریم دانسته و در موارد زیاد...

قرآن به عنوان پیام الهی، وقتی هدایت بخش و سعادت آفرین است که به درستی فهمیده شود و در محور زندگی قرار بگیرد. فهم قرآن، مبانی و زیرساخت‌های اعتقادی خاصی دارد که پذیرفته‌شده همۀ فرق اسلامی است و مهم‌ترین آنها عبارتند از: وحیانیّت، مبتنی بر عقل و فطرت، معرفتبخشی و واقعی بودن، حکیمانه بودن، هدایتگری، درخور فهم بودن و... که تشکیک در هر یک از این مبانی، اعتبار قرآن را مخدوش می‌کند. مبانی هرمنوتیک فلسف...

کارآمدی روش ها از عوامل رشد دانش هاست. شناسایی و ارزیابی روش های محققان برجسته، به ویژه مستشرقان می تواند به بهبود مباحث روش شناسی کمک کند. به همین منظور، این مقاله درصدد است تا روش مواجهۀ ویلیام چیتیک، از خاورشناسان برجستۀ معاصر را در مطالعه و تفسیر متون حکمی و عرفانی اسلامی بررسی و تبیین کند. چیتیک با نقد عملکرد گروهی از مستشرقان، تلاش می کند تا متناسب با فرهنگ اسلامی از روش هرمنوتیک مؤلف محو...

تفسیر و تحلیل شعر، فرآیندی است که تنها با بررسی زبانی و بلاغی و یا در چارچوب یک نظریّة ادبی به صورت مجزّا نمی‌توان به فهم جامع و حداکثری از آن دست یافت. تفسیر و تحلیل شعر، زمانی دشوارتر می‎شود که با شعری ناب و هنرمندانه روبه‌رو می‎شویم. در مواجهه با چنین شعری، ابهام هنری موجود در نظام معنایی- ساختاری شعر، افق فهم خوانندة مفّسر را با دشواری خوانش و ارائة تحلیلی منسجم رو به‌رو می‎کند. برای تحلیل دقی...

مطالعة آثار و عملکردهای مکانی و فضایی به عنوان بخشی از رفتارهای انسان در مطالعات نشانه‌شناختی امروزی کاربرد دارد. این آثار انسان‌ساخت حاوی اطلاعات و معانی است که موضوع بحث دانش نشانه‌شناسی است. از‌آنجا‌که چشم‌انداز فرهنگی منعکس‌کننده فرهنگ حاکم بر آنهاست، می‌تواند معانی مورد نظر خالق اثر یا «انسان» را نشان دهد؛ از‌این‌رو نشانه‌شناسی «چشم‌اندازهای فرهنگی» یکی از راه‌های فهم و کشف معنا در محیط زن...

پلورالیسم دینی و تکثر و تنوع فرهنگ ها و دین ها را به رسمیت شناختن به شکل کنونی آن، نظریه متعلق به عصر جدید است و در دو حوزه دین و فرهنگ (پلوالیسم دینی) و جامعه (پلورالیسم اجتماعی) در جهان غرب مطرح و توسط جان هیک پرورش یافت. بدیهی است این نظریه بر اصول و پایه های فکری و اعتقادی (فلسفی-کلامی) استوار است. دکتر سروش در کتاب "صراط های مستقیم" بر این باور است که آدمیان هم در مواجهه با کتاب های منزل آ...