دولت و ابزارهای الزام به شریعت     حجت الاسلام محمد سروش محلاتی 1   1- استاد حوزه علمیه قم و عضو هیأت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه     خلاصه   اجرای احکام اسلامی در جامعه، به فراهم آمدن زمینه های فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی خاصی نیاز دارد و به همین دلیل است که شریعت به تدریج به پیامبر نازل گردید و رسول خدا هم به تدریج آن را به اجرا گذاشت.   تحلیل متفکران اسلامی از این سیر تاریخی آن است که تا وقتی...

رساله حاضر که موضوع حرکت جوهری نفس را از منظر حضرت استاد جوادی آملی مورد تدقیق و بررسی قرار می دهد، بر مبنای اصل اصیل حرکت جوهری بنا شده که مطابق آن، ذره ذره عالم هستی در سیلان بوده و جهان دم به دم نو می شود. نفس انسان به عنوان برترین موجود این جهان از این حرکت جوهری بی بهره نبوده و از بدو پیدایش، دائماً با خود و در خود گام می زند، از پوسته ی خویش بیرون آمده، پس از سپری نمودن مراحل آغازین وجود، ...

من أهم القضایا فی التحلیل الفقهی للعقود الجدیده، و الّتی غالباً ما یتمّ إهمالها، هی إیلاء اهتمام لمصالح و مفاسد الأحکام الإسلامیه. لأنّ تجاهل هذه المسأله المهمّه فی التحلیل الفقهی للقضایا المستحدثه أحیاناً یودی إلی نتائج سطحیه لها تناقض واضح مع مقاصد الشریعه الإسلامیه. مفهوم العناصر الثابته و المتغیره فی احکام المعاملات یعتبر من القضایا الهامه جداً فی هذا الصدد. لا شک أنّ معاییر الشارع المقدّس للوصول إ...

شرعی سازی سیاست؛ چارچوبی معرفتی برای تحقق ایدۀ سیاست اسلامی دکتر اصغر افتخاری چکیده: گرچه نسبت بین دین و سیاست، سؤالی دامنه دار ارزیابی می گردد که تاکنون پاسخهای متعدد و متنوعی را دریافت داشته است، پرسش از مبادی معرفتی و امکان منطقی پیدایش، سیاست اسلامی، موضوعی به روز به شمار می آید که توجه بسیاری از تحلیل گران را در عصر حاضر به خود جلب کرده است. در این ارتباط دو رویکرد اصلی را در...

یکی از مباحث کلیدی و سرنوشت ساز دربارة عرفان و دین تعیین نسبت میان آن هاست. برخی عرفان را غیر از دین و حتی ناسازگار با آن می دانند. بر همین اساس، گروهی به عرفان دل بسته و از دین گسسته اند، و جمعی به دین پیوسته با عرفان به نزاع برخاسته اند. کسانی هم که عرفان را با دین سازگار می دانند در تعیین نسبت میان آن دو اختلاف نظر دارند. برخی عرفان را عین دین یا گوهر آن تلقی می کنند و دسته ای آن را جزئی از ...

تلاش فکری ملاصدرای شیرازی در قالب حکمت متعالیه بعد از حدود چهار قرن که از ارائه آن می گذرد، همچنان دارای ظرفیتها و زوایای پنهانی است که م یتواند پاسخگوی را در « هستی » ، مسایل و ابهامات اندیشه معاصر باشد. وی با پرده برداشتن از اصالت وجود عالم معنایی دوباره بخشید و با اثبات حرکت جوهری، حرکت در طبیعت را بر بنیاد درستی نهاد و بر هدفمندی آن صحه گذاشت. با وجود این، مطالعات مرتبط با اندیشه ایشان، بیش...

کارکردهای مقاصد شریعت در فقه امامیه، هدف این مقاله است. اهتمام فقهای امامیه به مقاصد شریعت در مقام استنباط، گاه در توسعه فقه و گاهی نیز در تعمیق آن مؤثر بوده است. این علم در توسعه فقه با استکشاف حکم، تقیید و توسعه نصوص، جلوگیری از احتیاط های شرعی، جلوگیری از حیله های شرعی و به عنوان دلیلی در برابر اصول عملیه، و در تعمیق آن با فهم صحیح نصوص، معیاری برای رد یا قبول روایات و نیز درک عقل عملی مؤثر ...

در ادیان توحیدی، تفسیر اصول و عقاید آن شریعت (به ویژه مسئله توحید) از لحاظ عقلی از دغدغه های اصلی پیروان ادیان است. در این میان، گروهی به تحمیل و تطبیق اندیشه های خود به باورهای دینی اقدام کرده (و گروهی نیز متهم اند) و  این امر  اختلافی ریشه دار در بین دانشمندان دینی پدید آورده است. یکی از مسائل بحث انگیز در گزاره های دینی، مباحث توحیدی تبیین شده از سوی برخی دانشمندان (مانند فقها و متکلمان و .....

مقاصد شریعت یا مصالح احکام عناوینی است که در فقه شیعه به علل و ملاکات احکام معروف است. این عناوین در فقه اهل سنت با عنوان مقاصد شناخته شده است. پژوهش مقاصد در میان اهل سنت بسیار گسترده است هر چند در فقه شیعه نیز کاربرد دارد تا جایی که فقهای بزرگی چون امام خمینی (ره)، صاحب جواهر و ... مقاصد را در استنباط و نظرات خود به کار گرفته و حتی در بعضی موارد با توجه به مقاصد، روایات را توجیه یا رد کرده ان...

ایجاد تعادل میان اسلام و تصوف و انطباق اعمال تصوف با ظاهر شریعت یکی از دغدغه های مهم عرفا و اولیاء شبه قاره ی هند بوده است. سیداحمد خان سِرهِندی معروف به مُجَدِّد اَلْفِ ثانی، با ارائه برداشت و تفسیری جدید از تصوف، سعی در برقراری آشتی میان شریعت و طریقت دارد. این مقاله آراء عرفانی او را با استفاده از روش توصیفی - تحلیلی و با مراجعه به آثار وی بررسی کرده است. او در آثار خود، به ویژه در سراسر مکتوبات، نشا...