نگرش تاریخی از فقه شیعه عمدتاً به اقتضای شرایط زمانه، رویکردی فردی یافته و رفع نیازهای مؤمنان و تدبیر امور زندگی مؤمنانه افراد را مد نظر قرار داده است. برخلاف نگرش تاریخی، فقه شیعه ظرفیتی گسترده دارد که می تواند همه شئون زندگی افراد، از نیازهای فردی گرفته تا نیازهای اجتماعی و حکومتی را اداره کند. با پیروزی انقلاب اسلامی ایران و امکان تحقق حداکثری ظرفیت های فقه شیعه، امام خمینی ضمن بازخوانی فقه ش...

پرسش اصلی این مقاله پیرامون فردی بودن یا حکومتی بودن فقه شیعه است. واقعیت این است که فقه شیعه در بستر زمانی خود ماهیت فردی به خود گرفته و رویکرد فردگرایانه بر آن غالب گردیده است. این مشی فرد محوری فقه شیعه معلول عوامل تاریخی و اندیشهای است که در این پژوهش با پرداختن به آن، تلاش میکنیم به ضرورت تغییرآن بپردازیم. از آنجا که مطالعه دقیق سابقه فقه شیعه نمایانگر این واقعیت است که این فقه دارای رویکر...

تأثیرگذارى فلسفه بر علم فقه در دو بخش بررسى مى‏شود: تأثیرات کلّى فلسفه بر نظام علم فقه; و تأثیرات فلسفه بر مسائل علم فقه. مهم‏ترین موارد تأثیرگذارى کلّى فلسفه بر نظام علم فقه، از این قرار است: اول، تأثیر فلسفه بر شکل‏گیرى فلسفىِ اندیشه فقهى; دوّم، تأثیر فلسفه بر تقویت نقد اخباریان; سوّم، تأثیر فلسفه بر حوزه زبانى علم فقه; چهارم، تأثیر فلسفه بر حوزه تفسیر الفاظ در علم فقه; پنجم، تأثیر فلسفه بر روش عل...

بحث از تحول فقه سیاسی شیعه اهمیتی ویژه دارد، این امر از آن جاست که این دانش در سد? اخیر و پس از پیروزی انقلاب اسلامی با پرسشها و چالشهای گوناگونی روبرو بوده است، جستجوی چگونگی دگرگونی این دانش و ساز و کارهای آن، می تواند ساحتهایی از این بحث را روشن سازد. لذا پی جویی و کشف منطق و سازوکارهای تحول در فقه سیاسی شیعه و مطالع? موردی آنها در سنجش و ارزیابی با دور? معاصر،تبیین ظرفیتهای درونی فقه سیاسی ...

در سال 1285 هـ‍ .ش. قانون مشروطه به تصویب رسید. این قانون برآمده از مبارزاتی بود که جریان های فکری و دینی مختلف از آن ها حمایت می کردند. «مشروطه» پدیده ای سیاسی بود که با پشتوانه های یادشده بر حوزه های مختلفی از تأملات سنتی در جامعه ایران، تأثیر نهاد. از سوی دیگر، این پدیده در فضای سیاسی ایران، از پارمترهای مختلفی نیز متأثر بوده است. مهم ترین حوز? اندیشه که مناسبات و تعاملات عمیقی با مشروطه د...

دانش فقه اسلامی حسب سابقه غنی خود در کشف و تولید ابعاد مختلف احکام مکلفین در ساحات فردی و اجتماعی، بارویکرد حداکثری می تواند علاوه بر استخراج تک گزاره های تجویزی، به تنظیم و ساختاردهی این گزاره ها نیز بپردازد. همچنین فقه در عرصه طراحی و تأسیس نظامات مبتنی بر علوم انسانی، در همه عناصر و اجزاء آن به ایفای نقش می پردازد. در این نوشتار برآنیم تا با نگاهی تحلیلی فلسفی به چگونگی تأثیرات فقه تربیتی بر...

در این پژوهش، ابتدا آرای مورخان در باب روز و ماه وفات رسول اکرم، بر اساس تقدم و تأخر ارائه می شود و سپس با یاد کرد دیدگاه اهل تسنن و تشیع در این زمینه و بررسی «وقایع هفت گانة» مؤثر در تعیین وفات و دقت در اقوال- با توجه به «مسلمات خاصه و عامه» و رسم جدول زمان شمار- سخن به این نکته منتهی می شود که قول وفات در «ربیع الاول» قطعی است و در میان دیدگاههای سه گانه در این ماه (اول، دوم و دوازدهم ربیع ال...

تاثیر تنوع شؤون معصوم بر استنباط فقها و رفع تعارض روایات· امیر صفا حسینی [1] جلال عراقی[2] چکیده: وظیفه پیامبر (ص) و امام (ع) ابلاغ پیام الهی است و به همین جهت بسیاری از دستورات صادره از آنان مستند احکام شرعی قرار گرفته است، اما این شأن، تنها شأن پیامبر (ص) و امام (ع) نمی باشد، بلکه معصومان دارای شؤون دیگری نظیر تطبیق، تفسیر، ولایت، قضاوت و ... می باشند. در این نوشتار، تلاش شده است تا علاو...

قلمرو اعتبار خبر واحد از مباحث مهم در معرفت شناسی دینی است. هرچند نتایج این بحث در دانش هایی چون تفسیر، تاریخ و کلام نیز کاربرد دارد، خاستگاه اصلی آن در علم اصول فقه است. نگرش رایج دانشمندان علم اصول آن است که خبر واحد، تنها در حوزه فقه معتبر است. علامه طباطبایی از مخالفان سرسخت اعتبار خبر واحد در تفسیر و معارف غیرفقهی است و به اعتقاد او، خبر واحد تنها در محدوده احکام شرعی معتبر است. وی در مواض...