چکیده مرزبان­نامه یکی از آثار برجسته نثر فنّی است که به اقتضای این نوع نثر، استشهادات عربی یکی از ویژگی­های بارز آن محسوب می­شود. مهارت خاصّ وراوینی در رعایت پیوستگی لفظی و معنایی عبارات عربی مرزبان­نامه با متن فارسی آن، اثر وی را به یکی از شاهکارهای متفاوت نثر فنّی تبدیل کرده­است.       مقاله حاضر در پی آن است که سهم و نقش عبارات عربی در ساختار لفظی و معنوی مرزبان­نامه را روشن نماید و جنبه­های مخ...

خوشنویسی اسلامی تجلی‌گاهی است که رسالتش بیان مادی و زمینی مفاهیم آسمانی برگرفته از کلام وحی است؛ آنچنان که اصول و قواعد حاکم بر صورت آن حقیقت معنوی وحدت در کثرت را متعین ساخته و کلمات و عبارات روحانی برخاسته از کتاب و سنت حکایت از حقایق ازلی و ابدی دارد. این چنین هنری که واسط تجلی امر قدسی است واجد خصیصه تقدس نیز هست. به نظر می‌رسد کتیبه نگاری نیز به واسطه تلاقی با خوشنویسی و بستر ظهور مفاهیم ا...

تفسیر عرفانی، گرایشی ویژه از تفسیر قرآن است که براساس آموزه های عرفانی وذوقی ومبانی سیر وسلوک ویژه ای- که از طریق کشف وشهود باطن به دست می آید-استوار است واز این راه مفسّر به بیان بطون و لایه های پنهان آیات می پردازد. از نگاهی دیگر، تفسیر عرفانی، نوعی تأویل است. گرایش ونگرش عرفانی امام خمینی(ره) در تأویل قرآن بر یک اصل بسیار مهم استوار است و آن تطابق کتاب تدوین الهی با کتاب تکوین است. از نگاه ای...

بررسی زمینه ها و خاستگاه ظهور مجموعه ای از نوشته های کتاب مقدس، موسوم به «نوشته های پیش گویانه» یا «مکاشفه ای» و نقش آنها در تکوین هویت تاریخی، قومی و ملی دو سنت یهودی و مسیحی، گذشته از اهمیت علمی و تخصصی ویژه خود، در فهم روح و جوهره باورهای دینی و اسطوره ای غرب معاصر بسیار مدد می رساند. این نوشته ها نمایانگر هیاتی مرکب از عناصر اجتماعی، سیاسی و عینی عصر نگارش خود و همچنین عناصری از باورهای دین...

تاریخ جهانگشا یک اثر ادبی - تاریخی است که عطاملک جوینی با استفاده از صنایع لفظی و معنوی و کمک گرفتن از تشبیه و استعاره و کنایه و استشهاد به آیات و احادیث و اشعار فارسی و عربی در تلاش بوده است اثری ادبی بیافریند. در این مقاله یکی از اجزای مهم این اثر ادبی یعنی استشهاد به ابیات عربی مورد بررسی قرار می گیرد. جوینی در کتاب خود برای ادبی تر کردنِ نثر، ابیات عربی بسیاری را به کار برده است. گاهی مصرعی...

چکیده پیرامتن‌ها آستانه‌های ورود به جهان متن‌اند و از این­رو در زمرۀ شاخص‌های کلیدی فهم و دریافت متن به شمار می‌روند. به عقیدة ما، عناصر پیرامتنی کتاب مثنوی معنوی دربرگیرنده، تداوم‌بخش و تکمیل‌کنندة متن کانونی‌ مثنوی محسوب می­شوند. این عناصر به خوبی از عهدة ایفای مسلّم‌ترین نقش پیرامتن یعنی تحقّق و تکمیل معنای متن اصلی برآمده‌اند. عناصر پیرامتنی مثنوی معنوی، آشکارا در جهت سامان دادن به ساختار و...

تاریخنگاری رسمی در جهان اسلام غالباً با ادبیاتی متملقانه‌تنها به روایت آمدوشد حاکمان و فتوحات آنان می‌پردازد و جایگاه نگاه انتقادی و نیز توجه به دیگر اقشار جامعه در آن کمرنگ یا غایب است. تعداد مورخانی که در تاریخنگاری اسلامی مستثنی از این جریان باشند اندک است. عبدالقادر بدائونی یکی از این مورخان است که با نگاهی انتقادی به ساختار حاکمیت و جامعه، وقایع عصر خویش را به رشته تحریر درمی‌آورد. بدائونی ...