نوع شناخت و معرفت در هر جهان بینی، میزان «ماندگاری» اندیشه در آن جهان‌بینی را مشخص می‌سازد که در بازشناسی هنر و معماری اسلامی، غایت شناخت، «کشف حقیقت» و غایت خلق، «حصول ماندگاری» اثر است. هنرمند مسلمان، با تجلی «معرفت1 حضوری» در«نفس»، «حقیقت» را به‌واسطه «هندسه» صورت بخشی می‌کند. اما هنرمند غربی در گذشته، «حواس» را ابزار کافی برای شناخت دانسته و اعراض ادراک شده در «نفس» را، به جای«حقیقت»، صورت ...

تأویل از واژه‌ها و اصطلاحاتی است که از دیرباز به ویژه در جهان قرآن‌پژوهی مورد بحث و گفتگو بوده است و هنوز نیز جای بررسی و پی‌جویی دارد. در این گفتار بر پایه کهن‌ترین واژه‌نامه‌های زبان عربی نشان داده‌ایم که معنی اصلی و بنیادین «تأویل« از قوّه به فعل آمدن و به غایت و پختگی رسیدن است، و چون این معنی با غایت، فرجام، آغاز و باطن پیوندهایی دارد، واژه تأویل کم‌کم این معانی را نیز پذیرفته است. سپس کوشی...

معنا همچون فرم در شکل­گیری متن شعر و ادبیّت آن نقش بسزا دارد؛ با این تفاوت که در شعر مدرن نقش معنا و ابداع در آن، از اهمیت بیشتری برخوردار است و ابداع معنایی شاعر نیز زمینة گسترده تری دارد. نگارنده در مقالة پیش­ رو به دنبال تحلیل نقش معنا در تمایز متن شعر از متون غیر ادبی است و در این زمینه سعی داشته است به صورت مقایسه­ای معنای وصفی (اغراض شعری) و تولید معنا (معناسازی شاعر) را تحلیل کند. مقالة ح...

در این مقاله می کوشیم تا تفسیر هیدگر از مفهوم «خودبنیادی» و «متافیزیک تجدد» در اثرش «مفهوم تجربه هگل» بر اساس یکی از مواجهه های او با اثر سترگ و تاریخ ساز هگل یعنی پدیدارشناسی روح بیان شود. بدین منظور، نقد هیدگر به هگل در پرسش از مطلق، مفهوم خودبنیادی، و حضور یا ظهور مجدد مطلق، غایت و فرجام فلسفه او به عنوان متافیزیک تجدد و نقش مفهوم تفاوت وجودشناختی در تفکر او را بررسی خواهیم کرد. درنهایت نتیج...

شکل ­گیری هویّت هر فرد مرهون دو عنصر کلیدی شناختن خود و داشتن هدفی مشخّص است، که دو محورِ تحقیق در عرصۀ معرفت شناختی و غایت شناختی را بر انسان لازم می­سازد. علامه جوادی آملی، ضمن ارائۀ تعریفی جامع از انسان بر مبنای دین به «حیّ متالّه»، به هویّت بخشیِ دین به انسان هم در عرصۀ معرفت­شناختی به لحاظ شناختِ خود و هم در عرصۀ غایت شناختی پایبند است: در عرصۀ معرفتی، همان گونه که انسان در هستیِ خود فقر محض بوده، ...

در این جستار پارکینسون با اشاره به رابطة علیت و تبیین و طرح این پرسش که آیا از اصطلاح«علت» در کاربردهای مختلف آن معنای واحدی اراده می شود یا نه،به بافت و زمینه و شیوة طرح علل چهارگانه نزد ارسطو می پردازد وبه تحولی که در فهم این بحث در اثر ترجمه های یونانی به لاتینی اتفاق افتاده است،اشاره می کند؛سپس به منظور بررسی شیوه های کاربرد واژة «علت» به بیان هیوم از این مفهوم و سه ملاک وی برای تشخیص رابطة...

مسئله­ی مورد بررسی در این مقاله عبارت از این است که آیا اندیشه­ی اخلاقی کانت، چنان که شلر ادعا کرده است، صورت­گرایانه است یا خیر. در اینجا پس از توضیح معنای صورت­گرایی و پیشینه­ی انتقاداتی که از این منظر به تفکر کانت شده است، از طریق توضیح برخی از مفاهیم اصلی تفکر اخلاقی کانت، مانند خیر مطلق، تکلیف، امر مطلق و خودآیینی اراده، سعی کردیم نگرش صورت­گرایانه­ی او را در اخلاق نشان دهیم. گفته شده که ت...

پرسش از «معنای زندگی» و تلاش برای پاسخ­گویی به آن، یکی از مهم­ترین دغدغه­های فکری آدمی از دیرباز تاکنون است. برخی معتقدند پژوهش در باب معنای زندگی درواقع پژوهش در باب «غایت» یا «هدف» زندگی است. ما نیز در این مقاله برآنیم تا معنای زندگی نزد افلاطون را با توجّه به اعتقاد او به غایتمندی زندگی مورد بررسی قرار دهیم. فلسفۀ افلاطون یک نوع فلسفۀ زندگی است و معنای زندگی به واسطۀ فلسفه­ای مبتنی بر «حقیقت ...

فارابی و غزالی از تاثیرگذارترین اندیشمندان در جهان اسلام هستند که آراء و اندیشه هایشان تفاوت بسیاریبا یکدیگر دارد. فارابی فیلسوفی مشائی و موسس فلسفه اسلامی است، در حالیکه غزالی یک متکلم اشعریبا گرایشات صوفیانه و از بزرگترین منتقدان فلسفه مشاء است. از این جهت مقایسه و بررسی دیدگاه این دوبسیار حائز اهمیت است. در آراء این دو اندیشمند می توان نظرات ایشان درباره هنر را جستجو کرد. م...

چکیده ندارد.