این مقاله سعی می­کند نشان دهد که در سنّت فلسفه اسلامی، مجموعه نسبتاً کامل و منسجمی از مباحث «فلسفه دین»، به طور یک­جا در نظام فلسفه سینائی بیان شده است. برای این کار، به معرفی مقاله دهم از کتاب «الهیات شفا» ابن­سینا خواهیم پرداخت که معمولاً چندان به آن پرداخته نمی­شود. این مقاله، آخرین بخش کتاب «الهیات شفا» و مشتمل بر 5 فصل است که تقریباً در بر دارنده مهم­ترین عناوینی است که به طور پیشینی باید در م...

رابطۀ اخلاق و دین موضوعی است که می توان آن را در تمام سیر تاریخ فلسفه و در تمامی دستگاه های فلسفی بررسی کرد . اما با مباحثی که کانت در باب عقل عملی و جدایی آن از عقل نظری عنوان کرد و در پی آن مباحث متافیزیکی و الهیاتی را به حیطۀ عقل عملی کشاند، رابطۀ اخلاق و دین جلوۀ دیگری پیدا کرد . کانت با آنکه تمامی براهین اثبات وجود خدا را رد می کند ، اخلاق را متضمن باور به خداوند می داند . پس از کانت حکمای...

فلسفه ی دین، از جمله علومی است که در چند دهه ی اخیر، ذهن بسیاری از پژوهشگران را به خود مشغول نموده است، کسانی که در پی بررسی و تحلیل عقلانی آموزه های دینی هستند، در شمار فیلسوفان دین قرار می گیرند. در این رساله به دیدگاه مفسّر بزرگ قرآن کریم، علّامه طباطبایی در حوزه ی مسائل فلسفه ی دین می پردازیم از جمله: تعریف، منشأ و اهداف دین، براهین اثبات حق تعالی، عقل و دین، چالش های بین عقل و دین، جاودانگی ...

مسئله ارتباط مجرد و مادی یکی از مسائل مهم در فلسفه است. نفس به دلیل هویت دوگانه ای که دارد، می تواند نقشی واسطه ای را میان عالم عقل و طبیعت را ایفا کند. نقش واسطه گری نفس، در فلسفه افلوطین و ملاصدرا به دو شکل متفاوت ترسیم شده است. از دیدگاه افلوطین، نفس دارای جنبه ای فرودین و جنبه ای عالی است. جنبه عالی نفس متصل به عقل است و هرگز تنزل نمی کند. اما نفس دارای جنبه فروتری نیز هست که با ماده در ارت...

تعیین ارتباط میان ایمان و عقلانیت به عنوان دو فعل انسانی از مباحث مهم فلسفه دین است وهمواره محل چالش مکاتب گوناگون فکری بوده است. مولوی نیز یکی از متفکران وعارفان بزرگی است که درآثار خود به ویژه مثنوی معنوی این مساله را مورد توجه قرار داده است ما در پژوهش حاضر در نظر داریم تا با بررسی جایگاه عقل و ایمان در اندیشه مولانا، نشان دهیم که او عقل را به طور کامل ناکارآمد محسوب نمی کند؛ بلکه محصور ماند...

چکیده کانت در تاریخ فلسفه اهمیتی فراوان دارد. از طرفی می توان او را بسط دهنده تفکری دانست که در تاریخ فلسفه به دوره جدید موسوم است و از طرفی دیگر خود آغازگر مسایلی است که بعد از خود مورد بحث است. کانت شئونی برای فهم انسانی جهان در نظر می گیرد که هر شأنی ناظر به قوه ای که منحصر در نفس انسانی می داند در نظر می-گیرد یعنی قوه شناخت قوه لذت و الم و قوه میل که هر یک در نظارت منبعی شناختی قرار دارد یع...

قلب معنوی در فلسفه و شناخت شناسی صدرالمتالهین اهمیت بسیاری دارد . او قلب معنوی را حقیقت انسان می داند که این حقیقت همان نفس آدمی است و درحال حرکت و تکامل به سوی نفس ناطقه ودر نهایت نیل به بالاترین مراتب عقل است که با طلب عقلانیات و معارف عقلی به هدف و غایت خود نائل می گردد. از سوی دیگر صدرالمتالهین در معرفت و شناخت اصالت را به علوم عقلی می دهد بدین معنا که ادراک حقیقتی مشکک وذومراتب است ومراحل ...

فیلسوفان اسلامی به وحدت بین دین و فلسفه اعتقاد دارند. اما فلاسفه قرون وسطی مثل توماس اکویناس بین دین و فلسفه به جدایی بین آنها اعتقاد دارند و برتری را به دین می دهند. همچنین ابن رشد در رابطه بین دین و فلسفه به نظریه تاویل توسل می جوید و معتقد است فلسفه در دین امری جایز می باشد. و بین سه طبقه از مردم تفاوت می گذارد که آن همان اهل خطابه که به ظاهر دین قناعت می ورزند و دیگری اهل جدل که مقدمات مورد...

عقل فعال در فلسفه اسلامی، عقل دهم از سلسله عقول دهگانه مشائی است که فعلیت عقل بالقوه انسانی در سایه اتحاد یا اتصال به عقل فعال تحقق می­یابد. این حقیقت عقلانی در حکمت اشراق نقش وسیعتر و جذابتری را ایفا می­کند. این پژوهش بر طبق سنت روش­شناسی مطالعات تطبیقی به تحلیل و تطبیق آرائ اشراقی سهروردی و اندیشه شیعی می­پردازد. یافته­ها: 1- عقل فعال در حکمت اشراق، حقیقت ثابت ولی ذومراتب است که در نخستین تج...

سیدرضا مؤدب[1] مصطفی سامانی قطب آبادی[2] در این نوشتار نخست روایت ارزشمندی از امام کاظم× در رابطه با حجت های خداوند بر مردم بیان شده و محور بحث قرار گرفته است. سپس توضیح می دهد که روح پر فتوح اسلام شامل معارف عقلی (رکن درون ذاتی) و سفرای الهی (رکن برون ذاتی) است. در ادامه، ضمن نقد و بررسی دیدگاه قائلین به اصالت حس و تجربه، استدلال خواهد شد که اینان گرچه در ظاهر عقل را بی اعتبار دانسته اند؛ اما ...