ابن علقمی، از وزیران باتدبیر دستگاه خلافت عباسیان بود. دوره وزارت او با خلافت مستعصم، آخرین خلیفه عباسی - که خلافتش با سقوط بغداد در 656ه . پایان یافت - هم‏زمان بود. در این دوره، دربار خلافت شاهد تقابل دو گروه شیعه و سنی بود که ابن علقمی (وزیر شیعه) در یک طرف و درباریان اهل سنت در طرف دیگر قرار داشتند. این تقابل با واقعه سقوط بغداد و نقش ابن علقمی در آن پیوند داشت. منظور اصلی این مقاله، بررسی ن...

ابن علقمی، از وزیران باتدبیر دستگاه خلافت عباسیان بود. دوره وزارت او با خلافت مستعصم، آخرین خلیفه عباسی - که خلافتش با سقوط بغداد در 656ه . پایان یافت - هم‏زمان بود. در این دوره، دربار خلافت شاهد تقابل دو گروه شیعه و سنی بود که ابن علقمی (وزیر شیعه) در یک طرف و درباریان اهل سنت در طرف دیگر قرار داشتند. این تقابل با واقعه سقوط بغداد و نقش ابن علقمی در آن پیوند داشت. منظور اصلی این مقاله، بررسی ن...

در عصر اموی پنج حزب عمده فعالیت داشتندکه عبارتند از: شیعه، خوارج، زبیریان، مرجئه و حزب اموی. برخی از این احزاب فعالیتشان راکم و بیش در عصر عباسی پی گرفتند. اما احزابی هستندکه در عصر عباسی سر بر آوردند. این گروهها در عصر اموی یا وجود خارجی نداشتند و یا از فعالیت چندانی برخو ردار نبو دند, از جمله این احزابند: حزب عباسی، شعو بیگری، زندقه، معتزله. چنانکه علمای احزاب عصر عباسی با یکدیگر در ستیز فره...

با ضعف دولت سلجوقی، حکمرانان محلی که غالباً از اتابکان بودند، قدرت را در دست داشتند که از جمله آنان در منطقه شمال غرب ایران، می‌‌توان به اتابکان آذربایجان و مراغه اشاره کرد. این دوره هم‌‌زمان با قدرت‌‌گیری خوارزمشاهیان، احیای قدرت خلافت عباسی و سپس حرکت مغولان به سمت غرب است. بدیهی است که در این عصر، اسماعیلیان نزاری از این فرصت ایجاد شده در جهت اهداف خود که همانا بسط قدرت و توسعه جغرافیای سیاسی...

پیشگفتار زمانی که اوضاع سیاسی ، اقتصادی و اجتماعی عصر یا دوره ای ، دستخوش تغییر و دگرگونی شده و رو به بهبودی می گذارد ، طبیعتاً اوضاع فرهنگی وفکری نیز دستخوش تحول خواهد شد و از آن جایی که شعر و ادب جز مقولات فرهنگی است پس از این تغییر و تجدید بی نصیب نخواهد ماند. لذا بر آن شدیم تا پاسخ سوأل های زیر را بیابیم : آیا نوگرایی ابونواس محدود به خمریات و غزلیات و طردیات او می شود؟ چرا منتقدان و نوی...

یتناول هذا البحث شخصیهَ الشاعر الأصفهانی، فضلاً عن دراسه نماذج شعریه له، إیضاحاً لقیمه أشعاره من الناحیه الفنیه و إتجاهه العفیف فی معالجه هذا الجانب الشعری المتمیز. أبوبکر محمد بن داود الأصفهانی، المعروف بالظاهری (297-255 هـ.ق /910-869 م)، عاش فی العصر العباسی الثانی. کان من أکابر علماء عصره و فقهائهم و أذکیائهم لعلوه فی رتبه الادب، و تصرفه فی اللغه و تفننه فیها و قدرته علی القضاء و الافتاء، و ا...

گسترش آرای زیدبن علی(م. 122) و حمایت زیدیان از رهبران حسنی، زیدیه را به فرقه ای تأثیرگذار در عرصه های مختلف تبدیل کرد. از سویی دیگر نخستین خلفای عباسی، برای پایان دادن به قیام های شیعی و دست یابی به اقتدار پایدار، از هر راهی استفاده می کردند. یکی از روش های اصلی خلفای عباسی برای رسیدن به این هدف نفوذ در بین گروه های شیعی، بوده است. محور اصلی مقاله حاضر، پاسخ به این پرسش است که آیا در عصر اول عب...

نظم تعلیمی، یکی از پدیده های نو بنیاد در عرصه ی شعر عباسی در ادب عربی است که در پی گسترش ادبیات ، علوم ، معارف گوناگون و نیاز مبرم مردم به فراگیری علوم و هنرهای متداول آن روزگار پدید آمده است . در دهه های اخیر منتقدان ادبیات تعلیمی به شکلی گسترده تلاش نموده اند تا پیدایش این پدیده را با استناد به ابیاتی از دوره های جاهلیت و اموی به این دوره ها نسبت دهند و از پیدایش این پدیده به تأسّی از دیگر فره...

با روی کار آمدن عباسیان و آغاز نهضت علمی، فرقه های کلامی بسیاری در جهان اسلام به وجود آمدند. مهمترین این فرقه در دوره اول عباسی معتزله بود که خلافت عباسی به کمک آنها و با اتکاء به آرا و استدلالات عقلی آنها به مقابله با شبهات و تشکیکات وارده بر دین برآمدند. در این مقاله با استفاده از روش توصیفی و تحلیلی بر پایه منابع کتابخانه‌ای به تبیین زمینه‌های قدرت‌یابی و افول این نحله فکری و همچنین مناسبات ...

صفاریان که هسته اصلی آنها، از دستجات عیاران محلی بودند، در قرون سوم و چهارم هجری بر ضد خلافت عباسی قد علم نمودند و موجبات تجدید حیات سیاسی ایران را فراهم کردند. راه را برای مبارزه با خلافت عباسی و درهم شکستن مقام بالای خلیفه بازنمودند. در این میان نقش ریاکارانه خلفای عباسی را نباید فراموش کرد که همواره مانع از تحقق استقلال واقعی ایران می شدند. یعقوب لیث ، از طریق پیوستن به دسته های عیاری به شهر...