مهندسی فرهنگ و مهندسی فرهنگی، طراحی و اجرای هوشمندانه و مؤثر نقشه راه تحول فرهنگی است. هرگونه توزیع وظائف میان گروه های مرجع و دستگا ه های مربوط، توزین عناصر فرهنگی، تعیین اولویت ها و اقدامات آموزشی، تربیتی، اجرایی و یا تنظیم قوانین مفید، نیاز به مهندسی دارد. درست ترین راه و مفیدترین روش دستیابی به این نقشه، استفاده از تجارب مفید و موفق گذشته در این باب است. این مقاله الگوی مهندسی فرهنگ و مهندس...

نگاهی تطبیقی به تفسیر طبرسی و هرمنوتیک با نحله های متفاوت آن و ذکر همانندی ها و ناهمانندی های تفسیر طبرسی و هرمنوتیک است. مرحوم طبرسی دو تعریف از تفسیر عرضه می دارد. یک تعریف، ایشان را مؤلف گرا نشان می دهد که برای خواسته های مخاطب ارزشی قائل نیست، براین اساس ایشان با هرمنوتیک شلایر ماخر، دیلتای و هرش همراه است. از جهت موضوع نیز میان تفسیر مورد نظر طبرسی با هرمنوتیک ناسازگاری وجود دارد. موضوع تف...

حالات پیامبرe هنگام نزول قرآن و دریافت وحی، از مسائل مهم در زمینه علوم قرآن است؛ چه این که در جوامع روایی و کتاب های تفسیری، روایات فراوانی- که گاه به استفاضه می رسند- در این زمینه گزارش شده است. بیش تر این روایات را اهل سنت گزارش کرده اند و مجموع آن ها در شش دسته قابل تقسیم اند: 1- ترس و اضطراب پیامبرe هنگام نزول قرآن؛ 2- نزول قرآن بر پیامبرr هنگام خواب؛ 3- عرق ریزی پیامبرr هنگام نزول قرآن؛ 4-...

یکی از سؤالات اساسیِ حوزه «معرفت های وحیانی» میزان اثرپذیری آن از «عوامل اجتماعی» است که از آن به عنوان «تعیّن اجتماعی وحی» یاد می شود. به باور علامّه طباطبایی(ره) به طور کلی، «صورتِ» معرفت های وحیانی، از تغییر برخی عوامل اجتماعی و انسانی، مانند: «شرایط زمان»، «انسان» و «مصالح» اثر می پذیرد که به عقیده وی ظهور «شریعت»های متعدّد نتیجه آن است ولی «محتوای» معرفت های وحیانی، و به تبع آن محتوای شرایع تغی...

با روی کار آمدن بنی عباس و حضور ایرانیان در ساختار اداری حکومت آنان،  شالودۀ  یک جنبش فراگیر فرهنگی- ادبی، پی­ریزی شد. در عصر نوسازی ادبی سنت های ادبی، اجتماعی و آثار فکر ایرانی در رأس فرهنگ­هایی قرار دارد که در زبان و فرهنگ عربی تأثیرگذار است. تجلّی و ظهور سنّت و فرهنگ ایرانی در شعر شاعرانی همچون «ابونواس» در عصر عباسی اول و «ابن رومی» و «ابن معتز» در عصر عباسی دوم به گونه­ای است که در تاریخ نقط...

این مقاله در صدد است با به کارگیری چارچوب‏های نظری جامعه ‏شناسی به تحلیل مشکلات عصر حکومت علوی علیه‏السلام بپردازد. برای این منظور از دو نظریه اقتدار کاریزماتیک و فرایند عادی سازی آن، و نظریه شکاف‏های اجتماعی استفاده شده است. طبق نظریه نخست برخی از مشکلات عصر پس از پیامبر9 ناشی از فرایند اقتدار سنتی عرب، و در نتیجه تعامل این دو اقتدار، شاخه ‏های سه گانه تسنن، تشیع و خوارج به وجود آمدند؛ از این ...

قرآن، سبک و اسلوب بی همتایی از نظر نظم تعابیر، و روش ممتازی از لحاظ ترکیب الفاظ را در بر دارد که عرب ها پیش از نزول قرآن کریم با چنین سبک و نظمی آشنایی نداشتند؛ و با اینکه آنان اهل فصاحت و بیان، و سوارکاران عرصه بلاغت و گفتار بودند این سبک و اسلوب برای آنها نامأنوس تجلی یافت. معجزه بودن قرآن از جهات مختلف، قابل بررسی است؛ یکی از آنها اعجاز ادبی و بیانی می باشد که ابعاد گوناگون جنبه های ظاهری و ...

تفسیر طبری از تفاسیر مهم قرآن است و ابوجعفر محمد بن حریر طبری از مفسران بزرگ مسلمان به شمار می رود. طبری گو اینکه از مبانی تفسیری خود به صراحت سخن نگفته، اما روشن است که با تأمل در زوایای تفسیر وی و چگونگی تعامل او با آیات و آراء مفسران، می توان تا حدودی به مبانی وی دست یافت. این مقاله در پی آن است که به گونة یاد شده به مبانی تفسیری طبری دست یابد، از این روی، در ضمن بحث، از ظاهر آیات، سیاق، حکم...

در رابطه با آغاز نبوت و چگونگی نزول قرآن بر پیامبر اکرم(ص) دیدگاه های متعددی وجود دارد1ـ آغاز نبوت و نزول قرآن ماه رمضان است. 2ـ آغاز نبوت با نزول وحی قرآنی نبوده است.3ـ آغاز نبوت و نزول چند آیه در ماه رجب بوده است اما این نزول به معنای نزول قرآن نیست.4ـ پیامبر دو بعثت داشته است یکی در ماه رجب بدون وحی قرآنی و دیگر همراه با دعوت عمومی و نزول قرآن در ماه رمضان. 5ـ قرآن دو گونه نزول داشته است: دف...