قرن یازدهم هجری دوران افول اسطوره های ایرانی است. اگرچه در عصر صفوی پرچم وحدت ملی ـ که قرن ها بر زمین افتاده بود ـ برافراشته می شود، ولی از «اسطوره های ملی» به عنوان مرکز ثقل این اتحاد، اثری در میان نیست. دو شاخة ایرانی و هندیِ شعر عصر صفوی به مسأله اسطوره نگاهی مشابه دارند، با این تفاوت که در شاخة ایرانی، شاعران با میراث ادبی، فرهنگی و تاریخی ایران هم از طریق متون و هم از طریق روایات شفاهی آشنا...

اوزان شعر فارسی عمدتاً متشکل از آرایش ها (ترتیب­ ها)ی متنوعی از هجاهای کوتاه و بلند است. از میان این اوزان، تمام آن هایی که مصراعشان الگوی هجایی متقارن دارد، یعنی می­ توان آن ها را از وسط به دو پارۀ مساوی تقسیم کرد، این امکان را به شاعر می­ دهد که با تطبیق دادن مرز کلمات با مرز ارکان عروضی و دوپاره کردن وزن مصراع، ضرب ­آهنگ شعرش را افزایش دهد؛ اما از این اوزان، برخی «وزن دوری» است؛ یعنی در میانۀ...

شیخ عبدالقادر گیلانی (عارف قرن پنجم و ششم هجری) ازجمله مشایخی است که پیرنامه‌های بسیاری به فارسی و عربی دربارۀ او نوشته ‌شده ‌است. اهمیت پیرنامه‌ها به سبب درون‌مایۀ اصلی آن (کرامت) و چگونگی نگارش آنهاست؛ همچنین این آثار برای شناخت احوال پیر و عارف بسیار سودمند است. به همین سبب در این مقاله کوشش می‌شود ابتدا آثار و پیرنامه‌های نوشته‌شده دربارۀ عبدالقادر معرفی شود؛ سپس شیوۀ بلاغت نویسنده در بیان ...

این مقاله ضمیمۀ شمارۀ هفدهم مجلۀ رودکی است که در سه بخش شامل پیش‌گامان مطبوعات تاجیک، مطبوعات پیش‌گام تاجیک و نمونۀ نثر مطبوعات تاجیک به نگارش درآمده است. در بخش اول نگارنده به معرفی پیش‌گامان مطبوعات تاجیک پرداخته است که عبارت‌اند از: احمد دانش، میرزاجلال یوسف‌زاده، محمودخواجه بهبودی، عبدالرئوف فطرت، صدرالدین عینی، سیدرضا علیزاده، عبدالقادر محی‌الدین‌اف، عبدالواحد منظم و عبدالغنی میرز...

از نخستین بنیان‌گذاران مکتب اصول جدید تاجیکی، عبدالقادر شکوری (1875-1943م) است. وی در آغاز در منزل خود به‌طرز اصول قدیم مکتب‌داری می‌کرد؛ اما به‌دلیل سختی و دشواری اصول تعلیم ‌و ‌تربیت قدیمی وآشنایی با روزنامۀ ترکی ترجمان و خواندن مقاله‌ای در این روزنامه دربارة مکتب اصول نو، به فکر تأسیس چنین مکتبی افتاد. وی همچنین از طریق مطبوعات آگاه شد که در استامبول مجله‌ای باعنوان تدریسات ابتد...

عارفان از تجربه‌های روحی‌ای سخن گفته‌اند که موجب تغییر نگرش آنها شده است. سؤال بنیادین این پژوهش این است که تجربه روحی عشق در غزلیات عرفانی "بیدل دهلوی" چه جایگاهی دارد؟ و از تحلیل روانشناختی آن، چه نتیجه‌ای به دست می‌‌آید؟ از بررسی غزلیات "بیدل" نفوذ عشق به منزله پیام شعری او رخ می‌‌نماید. این نفوذ در حد یک تعریف از عشق نیست، بلکه تجربه روحی شخصی، با پیامدهای مبارک است. شیوه کنش روانی عشق موجب...

این تحقیق با نگاه آینده پژوهانه و با تأکید بر مکتب را ه بردی شناخت ،آیات و روایات و متون دینی اسلام ناب محمدی را بررسی می کند تا از متدولوژی تحلیلی جامع تفسیری در باره ی تحولات و رخدادهای آینده بهره گیرد .در این نوشتار برآنیم که منجی را در ادیان مختلف برررسی کنیم که آیا اعتقاد به آخرالزمان در ادیان مختلف وجود دارد یا خیر.وچگونگی ظهور منجی و نشانه های ظهور و شرایط ظهور را از دیدگاه کتب مقدس خصوص...

هنگامی که عناصر و اجزای اثر ادبی بررسی، و چگونگی پیوند آن ها با یکدیگر و ارتباط آن ها با ساختمانِ کلی اثر بازیابی می شود، خوانشی شکل مبنایانه (فرمالیستی) صورت گرفته است. با چنین خوانشی است که می توان درباره میزان پیوند اجزای اثر (پیوندهای افقی و عمودی) سخن گفت. در این مقاله، شکل و ساختار غزلی از بیدل دهلوی، با مطلع زیر(به یاریِ نشانه های درون متنی) بازخوانی شده است: یک تار مو گر از سر دنیا گذش...

در این رساله، انجمن دانشکده و جماعت دیوان، به عنوان دو تشکل ادبی، در دوران مشروطه-ی ایران و نهضت مصر، برای مطالعه و پژوهش برگزیده شده و فعالیت های نظری آن ها در جهت شکل دادن به جریان نقد و نظریه ی ادبی در دو حوزه ی ادبیات فارسی و عربی بررسی شده است. هدف اصلی نگارنده، بررسی چگونگی رویکرد و عملکرد دو گروه یاد شده، درجهت دستیابی به تجدد ادبی، آن هم در دورانی که نقطه ی عطف دو ملت محسوب می شود، است....