یادگار زریران متنی است اصلاً پهلوانی که در روند استنساخ و انتقال به الفبا و زبان فارسی میانه تصحیف‌ها و تحریف‌هایی بدان راه یافته است. همین مسئله کار خوانش برخی عبارات آن را سخت دشوار کرده است. پژوهشگران در خوانش این عبارات راه‌های گاه مختلفی در پیش گرفته‌اند. در این نوشته نخست این خوانش‌ها بررسی و نقد شده و سپس در باب خوانش برخی از عبارات پیشنهادهایی تازه طرح گردیده است. اساس این پیشنهادات مقاب...

هدف اصلی این مقاله ارایه چارچوب نظری جامع‌تری درباره نظام نوآوری ملی مبتنی بر رویکرد تکاملی، از طریق الگوسازی نظری میان حکمرانی، نظام نوآوری ملی، ظرفیت جذب، هم‌پایی و توسعه فناورانه و هدف فرعی، ارایه چارچوبی برای شناسایی رابطه‌ میان عوامل نهادی غیرقیمتی و بازاری قیمتی با استفاده از شاخص‌های مهم است. با استدلال‌ورزی وابسته به متن (شواهد متنی یا متن‌محور) روابط میان نظام نهادی و حکمرانی، نظام نوآ...

در سال‌های اخیر و با گسترش حوزۀ مطالعات حماسی، پژوهشگران با شماری منظومه‌های پهلوانی آشنا شدند که تا چندی پیش ناشناخته مانده بود. شاید دلیل عمدۀ این ناشناختگی، زبان عامیانه آن‌ها بود زیرا این دسته آثار که اغلب در ادوار متاخّر سروده شده‌ بودند از میان فرهنگ تودۀ مردم برخاسته بود. منظومۀ «کوه دماوند» یکی از این دسته متون پهلوانی ناشناخته است که ظاهرا به دلیل نزدیکی روایات آن با متون هم دورۀ خود، چ...

اقلیم گرایی در داستان نویسی معاصر ایران به طور جدّی از دهه هزار و سیصد و سی شمسی آغاز می‌شود و در دهه‌های چهل و پنجاه به اوج خود می‌رسد. داستان‌های اقلیمی غالباً بازتاب دهنده ویژگی‌ها و عناصر مشترکی چون فرهنگ، باورها و آداب و رسوم منطقه‌ای جغرافیایی‌اند. با توجّه به خاستگاه نویسندگان و ویژگی‌های اقلیمی بازتابیده در آثارشان، پنج حوزه یا شاخه داستان نویسی اقلیمی شمال، جنوب، غرب، شرق و آذربایجان، در ...

منشآت خاقانی از نظر سبکی جزو متون پیچیده و مصنوع نثر فارسی است. خاقانی چنانکه در نظم، در عرصۀ نثر نیز صاحب سبک است و به شیوه‌های گوناگون کتابت وقوف دارد. این اثر از وجوه مختلف، ازجمله شناخت بهتر سبک و سیاق سخن خاقانی و نیز آشنا شدن با محیط و زمان او اهمیت فراوان دارد. آنچه در این نوشته می‌آید، تأملی بر برخی عبارات منشآت خاقانی به تصحیح محمد روشن است، که به لحاظ معنایی چندان رسا نیستند و امکان د...

کرامات همچون نقطة مرکزی تمامی روایت های منقبتی، بسامد و حضوری چشمگیر و نمایان در تذکره ها و مناقب نامه های مشایخ تصوّف دارد. این عنصر اساسی در گذر زمان، کمّا و کیفاً دچار تحوّل و دگرگونی شده است. در این مقاله می کوشیم نشان دهیم که توسعه و تحول تدریجی و تاریخی، حضور داستان های کرامت در طول حیات مشایخ، از پیش از تولّد تا پس از وفات آنها، شاخصه ای نوع نما و ژانریک در جریان تحوّل ژانر مناقب نامه است؛ به ...

آیه شصت و یکم سوره آل عمران که در جریان مباهله پیامبر با مسیحیان نجران نازل شده و مشهور به آیه «مباهله» است، از روشن ترین دلایل قرآنی بر فضیلت اهل بیت عصمت و به ویژه امیر مؤمنان (ع) است. در این آیه آمده است: «... فَقُلْ تَعَالَوْاْ نَدْعُ أَبْنَاءَنَا وَ أَبْنَاءَکمُ‏ْ وَ نِسَاءَنَا وَ نِسَاءَکُمْ وَ أَنفُسَنَا وَ أَنفُسَکُمْ ثُمَّ نَبْتهَِلْ فَنَجْعَل لَّعْنَتَ اللَّهِ عَلیَ الْکَذبین». علمای شیعه، به اتفاق، با استناد به قرائن درون متنی و برون متنی مصداق «انفسن...

بینامتنی یکی از رویکرد­های نقد ادبی جدید است که روابط بین متون را مورد بررسی قرار می­دهد. این نظریه را که ژولیا کریستوا بین سالهای 1966 تا 1967در ضمن مباحث نقدی خود مطرح نمود، امروزه در ادب عربی به نام «تناص» شناخته می­شود. بر اساس این نظریه، متن پایدار وجود ندارد و هر متنی حاصل تعامل با متون قدیم یا معاصر خود است و یا به عبارتی دیگر، هر متنی، بینامتنی است. محمود سامی بارودی پیشوای شعر معاصر عر...

هدف اصلی این مقاله، نقد و بررسی اشعار عربی خاقانی و یافتن آبشخورهای فکری و هنری آن است که تاکنون کمتر مورد توجه محققان قرار گرفته است. در این مقاله نشان داده ایم که میان اشعار عربی خاقانی و معلقات سبع، ارتباط هایی وجود دارد و در پاره ای موارد این ارتباط ها، ماهیتی تقریباً تقلیدی پیدا می کند، به طوری که اشعار وی بازسرایی و باز آفرینی معنایی از پیش گفته شده در معلقات است که در شکل و بافتی تقلیدی ب...

حرمت بهتان همواره مورد اجماع مسلمانان بوده است، ولی وجود روایت نبوی در مواجهه با اهل بدعت و عبارت «باهتوهم» در آن، بحث هایی را در مورد اطلاق یا تخصیص حرمت بهتان درباره این گروه برانگیخته است. شهید ثانی نخستین فقیهی است که حتی در مواجهه با اهل بدعت، بر عمومیت بهتان اصرار ورزیده است؛ پس از وی، شارحان کافی «باهتوهم» را به مبهوت ساختن بدعت گذاران با مجادلات علمی معنا کرده اند و فقیهان دیگر نیز یا ف...