«نوستالژی» به عنوان یکی از مباحث مطرح در روان‌شناسی، در حوزه ادبیات نیز از موضوعات مهم شعر معاصر عربی و فارسی به شمار می‌آید. از جمله شاعران معاصری که حسرت گذشته‌های خوشِ ازدسترفته و یادکرد آن‌ها در اشعارشان بسامد فراوانی داشته نازک الملائکه و مهدی اخوان ثالث است. موقعیت و شرایط زندگی و جامعه، اندیشه و عاطفه قوی و آشنایی با بسیاری از شاعران و بزرگان منجر به برانگیخته شدن حس نوس...

ترانه در لغت به معنای خرد، تر و تازه از ریشهء اوستایی تئورونه، اصطلاحی عام بوده است که بر انواع قالب های شعری ملحون یا همراه موسیقی به ویژه فهلویّات، دو بیتی، رباعی و بیت اطلاق می شده است. با توجه به ریشه باستانی ترانه ها، کهن ترین اشعار فارسی در میان این نوع ادبی یافت شده است. در این جستار، ترانه سرایی در ادبیّات فارسی بررسی می شود، نخست به تعریف ترانه و سیر آن در گذشته و امروز پرداخته می شود. س...

ادبیات تعلیمی یکی از کهن‌ترین و پردامنه‌ترین انواع ادب فارسی است. در ادبیات کلاسیک آموزه‌ها بیشتر به صورت مستقیم و با صراحت بیان می‌شدند و آرایه‌ها و فنون ادبی ابزاری جهت تأکید و تأثیرگذاری کلام بودند. در حالی که در ادبیات معاصر از بیان صریح و مستقیم آموزه‌ها پرهیز می‌شود و اندیشه‌ها عمدتاً در لفافه‌های بیانی ارائه می‌شوند. از این رو درک بُعد تعلیمی ادبیات و به طور اخص شعر در سدۀ اخیر با گذ...

مفاخره یکی از مضامین و موضوعات رایج و کهن شعر فارسی است که براساس آن شاعر با بیانی مبالغه‌آمیز به وصف امتیازها، ویژگی‌ها و افتخارات خود می‌پردازد. با آنکه گسترش فرهنگ ایثار و شهادت و آموزه‌های فروتنی و تواضع در شعر انقلاب بسامد فراوانی دارد و در نگاه نخست به‌نظر می‌رسد جایی برای مفاخره باقی نگذاشته، اما این موضوع شعری با اهداف تازه و رویکردهای جدید، در آن استمرار یافته است. هدف این مقاله مقایسه...

بینامتنیِ شخصیّت های ادبی ـ تاریخی، یکی از فنون هنری شعر است که در دورۀ معاصر، فراوان توسط شاعران معاصر عرب به کار می رود؛ در میان این شخصیّت ها، شاعران کلاسیک گذشته به سبب نزدیکی فکری و ذوقی ای که با شاعران معاصر عرب دارند، سهم بیشتری از این فراخوانی را به خود اختصاص می دهند. در میان شاعران گذشته، بینامتنی ابوالعلاء المعرّی که به عنوان فیلسوف الشّعراء شناخته شده و نظرات فلسفی و طرز زندگی عجیبی داشت...

ادبیات پایداری یکی از زیرمجموعه های شعر متعهد است که همچون دیگر انواع ادبی قدمتی دیرینه دارد. این نوع ادبی در دوره صدساله شعر معاصر ایران تجلی و نمود زیادی داشته است؛ زیرا در طی این دوره، تحولات و انقلاب های مهمی چون: نظام مشروطه، قیام های مسلحانه گروه های مختلف، انقلاب اسلامی ایران، جنگ تحمیلی و.. به وقوع پیوسته، همین مسائل باعث شده تا به شعر پایداری و مقاومت و جنبه های مختلف زبانی و زیبایی شن...

مطالعه ی انجام شده در حوزه ی شعر و مبانی نظری آن، روی شعر و سخنان شاعران حجم گرای ایران به ویژه یدا... رویایی است و در حوزه ی معماری نیز بر ریشه یابی عناصر معماری از جمله حجم متمرکز شده است که با تأسی از آن، شعر حجم ایران بوجود آمده و با خوانش یکی از این دو می توان به دیگری رسید. تاثیر متقابل شعر و معماری نه تنها در گذشته بلکه به صورت پررنگ تر در دوران معاصر از نتایج به دست آمده است که نمود این...