یکی از انواع ادبی معروف و گسترده در زبان فارسی، ادبیّات غنایی است. دوره­ی کمال اشعار غنایی نیز در زبان فارسی از قرن چهارم آغاز گردیده است. در ادب پارسی در کنار قالب غزل، برای بیان مضامین غنایی و عاشقانه، استفاده از مثنوی های عاشقانه نیز رواج دارد. اصولاً داستان سرایی از انواعی است که بسیار زود در شعر فارسی مورد توجّه قرار گرفته است. عنصری در قرن پنجم چند داستان و از جمله«وامق و عذرا» را به نظم کشی...

هدف از انجام این مقاله بررسی و تبیین مفاهیم وطنیات در شعر شاعران مهاجر، قبل و بعد از مشروطه است. روش کار در این پژوهش توصیفی- تحلیلی و کتابخانه‌ای است. حاصل پژوهش نشان می‌دهد که مضمون وطن و متفرعات آن از قرن سوم هجری تا اوایل قرن چهاردهم در شعر فارسی، در مفهوم زادگاه شاعران بوده و اشعاری هم که با این مضمون سروده شده‌اند درباره توصیف زادگاه شاعران و یا غم و رنج دوری آنان از زادبومشان به کار رفته...

تاریخ نگاری محلی گیلان در فاصله ی قرون نهم تا یازدهم هـ . ق، به دلایل چندی رشد و رونق چشمگیری یافت. ضعف حکومت مرکزی و قدرت گرفتن حکومت های محلی در این منطقه را می توان از مهمترین عوامل این امر شمرد. برای شناخت تاریخ نگاری این دوره بررسی آثار برجای مانده ضروری به نظر می رسد از این روی این رساله به بررسی سه اثر ارزشمند از آن عصر پرداخته است. تاریخ گیلان و دیلمستان تألیف سید ظهیر الدین مرعشی نخس...

هدف از پژوهش حاضر تعینِ ویژگی ها و ارزش های بصریِ نقشه های راهنما در جهانِ اسلام با تمرکز بر نقشه های مسیریابیِ اماکنِ زیارتی بوده است. این پژوهش هم چنین، از روش های توامانِ کمی و کیفی سود برده است. جامعه ی هدف در این تحقیق، تمامیِ نقشه های راهنما از قرن پنجم تا یازدهم هجری قمری بوده است و نمونه گیری از نوع هدف مند در دست رس تعیین گشته است. 78 نمونه ی مورد برسی در این پژوهش عمدتا از سه کتاب فتوح الحر...

میرزا هادی سمرقندی (1246- 1309ق/1830- 1891م) از شاعران صاحب دیوان قرن سیزدهم و نیمه نخست قرن چهاردهم قمری/ قرن نوزدهم میلادی در ماوراء‌النّهر است. دوران زندگی این شاعر عزلت‌پیشه، مصادف با فرمانروایی خانهای قُنقُرات در خوارزم، مَنغیت در بخارا، مینگ در خوقند و پادشاهان قاجار در ایران است. درباره زندگی و شعر این شاعر نازک‌خیال اقوال متناقض، بل نادرستی در منابع مؤلّف در آسیای میانه قرن بیست نوشته شده و ...

طالب آمُلی یکی از از بزرگ‌ترین گویندگان سده یازدهم هجری است که در جریان تحول و تغییر سبک هندی نقش قابل توجّهی داشته است. بیشترین توجه پژوهش‌گران بر روی جنبه‌ی خیال‌بندی و مضمون‌آفرینی شعر اوست. در این میان عنایت کمتری به روساخت و جنبه‌های زبانی شعر او، به ویژه هنر ترکیب‌‌سازیش شده است. در این جُستار به این وجه زبانی او پرداخته می‌شود. یکی از مهم ترین عناصری که در سبک شناسی شعر مطرح است، ساختار زبا...

دین باوری و بهره مندی از خرد و اندیشه ای دینی از دغدغه های اصیل فکری شاعران شیعی مذهب بوده است. ابیات آنان در پرتو تجلیات باورهای آسمانی دین، به مراحل ارزشمندی از تعالی محتوی دست یافته است. آن گونه که بدون تردید می توان گفت: شعر شعرای شیعی بستر درخشان معنوی است که در هم گامی و همراهی آموزه های معنوی فکری، اندیشه های دینی بدست آورده است. عنوان این تحقیق «شعرا شیعی در خطّه هندوستان از آغاز قرن 1 ع...

استعاره که صورت فشرده و خلاصة تشبیه­است، یکی ­از شگردهای خیال­انگیز بیان در زبان ادب است. شاعران سبک هندی به دلیل ­ایجاز و ابهامی ­که در ساختار استعاره وجود دارد، ­توجه زیادی به­آن داشته­اند. شاپورتهرانی یکی­از شاعران سبک هندی در قرن یازدهم است، که در ارائة مضامین مورد نظرش رویکرد زیادی به استعاره داشته، آنگونه که در مجموع 2166 بار از استعاره بهره برده است. از این تعداد 1613 مورد استعاره ­مکنیه...

نوشته­ای که ملاحظه می­فرمایید، بخش سوّم و پایانی مجموعه مقالاتی است که شادروان سید ضیاءالدین سجادی در معرفی ویژگی­های سبکی نظم در قرن ششم نگاشته­اند. این مقاله (بخش پایانی) اختصاص به دو شاعر برجستة دیگر این قرن یعنی افضل الدین بدیل خاقانی شروانی و نیز ظهرالدین فاریابی دارد و نویسندة فقید، ضمن برشمردن ویژگی­های سبکی این دو گویندة بزرگ قرن ششم، نهایتاً به معرفی کلیّاتی درباره سبک شعر فارسی در قرن هف...