غزلیات سعدی به چهار بخش غزلیات قدیم، طیبات، بدایع و خواتیم تقسیم بندی شده­ است. به نظر می­رسد غزلیات قدیم در دوران جوانی و طیبات و بدایع در دوران پختگی و اوج شاعری سعدی سروده شده و خواتیم مربوط به دوران پیری اوست. اگر چه جوهره­ی شعر سعدی در غزلیات، عشق است، اما این عشق در غزلیات قدیم، عشق زمینی و در خواتیم عشق عرفانی است، حتی در بعضی از غزل­های خواتیم، اخلاقیات و زهد  غلبه دارد. این دوگانگی در ...

اندیشة عرفانی، اندیشه‌ای سیاسی نیز هست. به گواهی تاریخ، صوفیان و خانقاه‌ها در امنیت و آبادانی و رشد سیاسی کشور ایران نقش اساسی داشته‌اند و علت عقب‌ماندگی سیاسی ایران، به ویژه پس از دورة مغول، علتی فرهنگی بوده است، نه زهد و انزواطلبی صوفیان. عارفان برای سلامتی نفس خود و جامعه، وخدمت به مردم به ریاضت روی آورده‌اند. آنها بهترین روان‌شناسان جامعه‌اند، زیرا با گزارش مراحل سلوک، راه حل اصلاح فردی و ج...

تصور در باره ی زهد همان تصور درباره ی دنیاپرستی و ترک دنیا و معانی و مفاهیمی از این قبیل است. در ادبیات اسلامی یعنی در نظم و نثر اسلامی، خواه در مظهر عربی خواه در مظهر فارسی مسئله زهد بسیار مطرح شده است. از جمله در اشعار دوشاعر، ابولعتاهیه و ابن عبدربه. این دوشاعر در جوانی به لهو و لعب مشغول بودند، اما بعد از سپری شدن ایام جوانی حسرت و افسوس به سراغشان آمد و از گناهان دوران جوانی توبه کردند. ا...

قلندر، شخصیّتی است که خود را از هر دو جهان آزاد کرده باشد. و در تخریب عادات و عبادات کوشد، یعنی اظهار هیچ معنی نکند و هیچ سرّی نپوشد. نخستین کاربرد قلندر در زبان فارسی، مصادف است با سال های آوازه ی فتح کالنجر به دست محمود غزنوی (392-416) و شهرت فتوحاتش. قلندری، آیین ایرانی گرای اسرارآمیز بوده است که، از قرن چهارم تا ششم در شکل پنهانی، به فعّالیت خود می پرداخته است. شعر قلندری، یکی از شاخه های عرفا...

ناصرخسرو از شاعران بزرگ قرن پنجم هجری است. وی علاوه بر شعر، در علم و حکمت و دین نیز صاحب نظر است و آثار ارزشمندی به نثر از وی به جا مانده است. ناصرخسرو در چهل سالگی دچار انقلاب روحی شد. عزم سفر کعبه کرد و در این سفر هفت ساله از سرزمینهای مختلف دیدن کرد و با افراد و گروههای متعددی آشنا شد . در اقامت سه ساله اش در مصر ، مذهب اسماعیلی اختیار کرد و از سوی خلیفه فاطمی مصر به عنوان حجت زمین خراسان بر...

بهاءالدین محمد بن عزالدین حسین بن عبدالصمد معروف به «شیخ الاسلام» و «شیخ بهایی» (953-1031هـ . ق) از دانشمندان و نویسندگان و شعرای قرن دهم است. تخلص شعری وی «بهایی» برگرفته از لقب اوست. دیوان شیخ بهایی شامل غزلیات (126بیت) ، مثنویات (902بیت) ، اشعار پراکنده (161بیت) و رباعیات (158بیت) است و در مجموع، 1347بیت را در بر می گیرد. شیخ بهایی را در غزل، پیرو فخرالدّین عراقی و حافظ و در رباعی، متمایل ب...

چاپ اول کتاب المجانی من­النّصوص­العرفانیة(تألیف آقایان دکتر عبّاس اقبالی و سیدرضا میراحمدی) با هدف تدریس درس «قرائت متون عرفانی»به ارزش دو واحد در مقطع کارشناسی زبان و ادبیات عربی تهیه و تدوین شده و در انتشارات دانشگاهی سمت به­ چاپ رسیده است. در این اثر، نگارندگان ابتـدا برخی ­واژه­ها و اصطلاحـات معـمول عرفانی را تعریف­کرده وآنگاه جهت­تبیین هرچه بیشتـر این­ گونه کلمات ­و اصطلاحات و نیز آشنایی دان...