مناسبات دولت صفویه با همسایه غربی خود، یعنی دولت عثمانی، از همان زمان شاه اسماعیل اول توأم با کشمکش و درگیری‌های نظامی بود. جنگ چالدران در سال 920 ق/1514م نقطه عطف این ستیزه‌ها بود که درگیری‌های درازمدت بعدی را در پی داشت. شاه عباس اول در دوران حکومت خود، چند بار توانست عثمانیان را شکست دهد؛ اما با مرگ او در سال 1038 ق/1629م و در آغاز سلطنت شاه صفی، بار دیگر عثمانیان در حمایت از شاهزاده‌ای شورش...

تشکیل مجلس شورای ملی در ایران، نتیجه تلاش پنجاه ساله ای بود که با صدور فرمان آن توسط مظفرالدین شاه عینیت یافت و پس از تهیه نظامنامه، انتخابات دوره اول مجلس برگزار و مجلس متشکل از طبقات شاهزادگان، اعیان و اشراف، علما و طلاب علوم دینی، تجار، اصناف و ملاکین و فلاحین شکل گرفت، مقاله حاضر، ضمن پرداخت به چگونگی انتخابات، اقدامات اساسی مجلس اول را به همراه مسائلی که باعث افزایش اختلاف با شاه و دولت و ...

یکی از اقدامات مهم شاه عباس اول صفوی (سلطنت 1038- 995 هـ.ق) که در تقویت بنیان های قدرت سلطنت در زمان وی مؤثر بود تغییراتی است که وی در وضعیت قشون به منظور پایه گذاری یک نیروی قابل اتکاء برای دولت خود و گذر از ساختار نظامی پیشین که ساختاری ایلی و عشیره ای بود، پدید آورد. تنش های موجود میان امرای ایلات و رقابت و افزون طلبی آن ها در عرصه ی سیاسی و پیامدهای ناگواری که در پی داشت، ضرورت این تغییرات ...

شاه اسماعیل اول صفوی با شخصیتی پیچیده و جذاب، توجه بسیاری از پژوهشگران را به خود جلب کرده است. تمجید فوق‌العاده از وی از سوی هوادارانش در دوره صفویه، موجب شده است که سخنان نادرستی درباره او و عقایدش گفته شود. یکی از مهم‌ترین مطالبی که به وی نسبت داده شده این است که وی ادعای الوهیت داشت. این موضوع را برخی از پژوهشگران غربی مطرح کرده‌اند و عده‌ای از محققان ایرانی نیز دنباله آن را گرفته‌اند. در ای...

هنر نگارگری اسلامی ایران همواره در پیوند ناگسستنی با ادبیات غنی و آکنده از تعبیرات عرفانی و حکیمانه قرار داشته است و نگارگران نیز، تلاش نموده‌اند تا این معانی را به زبان تصویر متجلی سازند. یکی از مهم ترین منابع مصور‌سازی برای نگارگران ایرانی در طول دوره‌های مختلف، خمسه نظامی است. خمسه تهماسبی، از نسخه‌های مصور خمسه متعلق به مکتب تبریز عهد صفوی و دوران شاه تهماسب است که در آن آثار ارزشمندی به ق...

تشکیل حکومت صفوی در ایران و ا نتخاب مذهب شیعه اثنی عشری به عنوان مذهب رسمی، کشور را در این دوران به لحاظ مذهبی از سایر ادوار پیشین متمایز ساخت. هر یک از سلاطین صفوی در قبال مذهب تشیع موضع گیری و سیاستی خاص داشتند که در میان آنان طهماسب به عنوان پادشاهی که از حکومت طولانی مدت برخوردار بود و همچنین نسبت به مذهب تشیع ابراز تعصب شدید می نموده، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. لذا شناخت سیاست مذهبی طه...

شاه اسماعیل اول در سال 930 هجری فوت نمود، پس از وی برخی از مسائل باعث گردید که شورشهایی در حکومت صفوی بوجود آید، خردسال بودن شاه طهماسب و برادرانش و همچنین ادعاهایی که سران قزلباش داشتند در ابتدای حکومت وی باعث گردید آشوبهایی بوجود آید. پس از شکل گیری حکومت شاه طهماسب و ثبات در حاکمیت وی نیز شورشها ادامه پیدا کرد که می توان عواملی را در بروز این آشوب ها موثر دانست، سخت گیریهای مذهبی شاه طهماسب،...

نقاشی دیواری از عناصر تصویری به کار رفته در نگارگری است که ذهن مخاطب در مورد  نوع ارتباط آن با موضوع نگاره به چالش کشیده می­شود. هدف این پژوهش، بررسی رابطه­ی این عنصر تصویری با دیگر عناصر و دستیابی به کارکرد آن در تعامل با موضوع نگاره بر اساس الگوی سوسوری بوده است.20 نمونه از نگاره­های شاهنامه­ی تهماسبی با نقوش مختلف برای بررسی این رابطه انتخاب شده است. به منظور جمع­آوری مطالب، مطالعه­ی هم­زمان...

نماد نام یا نمایهای است که افزون بر معنای قراردادیاش دارای معانی متناقضی باشد و چیزی ناشناخته و گنگ را بنمایاند. برخی از نمادها از تجربیات شخصی فرد ناشی میشوند اما برخی دیگر در بین تمام انسانها در تمام دوران مشترکاند. از نظر کارل گوستاو یونگ این مفاهیم مشترک بین انسانها زادهی ناخودآگاه جمعی بشراست وکهنالگو نامیده میشود. در بسیاری موارد یک انگاره یا نمایه از ناخودآگاه به خودآگاه راه مییابد و هنر...

شهر قم، از دیرباز به دلیل جاذبۀ زیارتی، میعادگاه زائران شیعه مذهب بوده و از سوی دیگر به دلیل موقعیت جغرافیائی آن یعنی قرار گرفتن در مسیر شهرهای باستانی شیراز و اصفهان، گذرگاه سیاحان فرنگی نیز بوده است. شاهان قاجار بخصوص فتحعلی شاه و ناصرالدین شاه، در افزایش شکوه و جلال و آبادانی آستانۀ حضرت معصومه اقدامات متعددی به عمل آوردند، از جمله ساخته شدن صحن جدید به دست میرزا علی اصغر امین السلطان در زما...