دکتر شوقی ضیف، ادیب مصری، از نویسندگان بزرگ معاصر است. او تألیفات بسیاری دارد که مشهورترین تألیف او، در زمینه ی تاریخ ادبیات عرب، در چندین جلد است. جلد پنجم آن به عصر دولت ها و امارت ها در شبه جزیره ی عربستان ، عراق و ایران، از سال 334 ق تا ابتدای دوره ی معاصر، اختصاص دارد. پایان نامه ی حاضر، ترجمه ی بخش ویژه ی عراق از صفحه ی 231تا 381 است. او در فصل اوّل این بخش، اوضاع سیاسی، اجتماعی و دولت های...

قرّة­العین یا قرّ­ةالعیون یکی از متون کهن فارسی در زمینۀ تطبیق امثال عربی و فارسی با یکدیگر و نیز با آیات قرآن است که بیش از چهل سال پیش به کوشش امین پاشا اجلالی برمبنای دو نسخۀ دانشگاه تهران (مورّخ 867هـ . ق.) و کتابخانۀ ملّی تبریز (مورّخ 938 هـ . ق.) تصحیح و در سلسلۀ انتشارات استادان زبان فارسی چاپ و منتشر شده است. این مقاله بر آن است تا با بررسی این چاپ و مقایسۀ آن با نسخ کهن کتاب، کاستی­ها و اشک...

مُهرنبوّت از جمله معجزه های حضرت محمد (ص) به شمار می آید که بیش از همه مورد توجه عارفان قرار گرفته است. اصلی ترین مسأله این مقاله بررسی شرح ها و تفاسیر عارفان مسلمان از این مُهر و پیوند آن با مهمترین مضامین عرفانی در طول دو سنّت عرفانی اوّل و دوّم است. با نگاهی به نحوه توجه صوفیه متقدم از جمله حلّاج (د: 309 ق) به این مُهر دیده می شود که در ابتدا شرح و تفسیر ظاهر این مُهر نزد آنان مطرح است و با ظهور ابن ...

دست نویس های بازمانده از سده های گذشته مشتمل بر فواید گوناگون ادبی و تاریخی فراوان و برطرف کنندۀ ابهامات بسیاری از متون نظم و نثر فارسی است. از آن رو که تعداد زیادی از نسخه­های خطی هنوز در معرض تصحیح و تحقیق قرار نگرفته، برای دستیابی به آگاهی­های دقیق از احوال و آثار گویندگان و نویسندگان دوره­های مختلف ادبی فارسی، نخستین گام، شناسایی و تصحیح آن نسخ خطی است. از جملۀ نسخه­های خطی تقریباً ناشناخته،...

در فاصله سده های هشتم تا دهم هـ.. ق در بخشی از گیلان که در روزگار خود به بیه پیش معروف بود ، حکومت شیعی و محلی آل کیا با پشتیبانی سادات مرعشی مازندران قدرت را در دست گرفت. این حکومت در تثبیت و تحکیم حکومت صفویه نقش بسیاری داشت. در سال 1001ق شاه عباس با هدف توسعه و تحکیم قدرت سیاسی و اقتصادی خود ، به گیلان حمله کرد و بساط حکومت آنان را برچید. از آن پس گیلان استقلال داخلی و سیاسی خود را از دست دا...

یکی از پایه های مهم شکل گیری و تداوم نظام های سیاسی ایران در دوره های تاریخی، وجود یک نیروی نظامی عمل کننده بود که هر در براندازی مدعیان قدرت، تسخیر قلمرو و تثبیت قدرت، و سرکوبی شورش ها و ناامنی های داخلی مؤثر باشد و هم در درگیری های برون مرزی با قدرت های هم جوار و یا دفاع در برابر تهاجم دشمنان نقش داشته باشد.کارایی و کارآمدی نیروی نظامی با چگونگی سازمان و تشکیلات آن، کمیت نیروها، کیفیت سلاح و ...

اگرچه متون تاریخی به زبان ایلامی از دورۀ ایلامی قدیم نادر هستند، اما از شوش در دورۀ سوکل مخ ها نزدیک به 550 سند حقوقی به زبان اکدی و در موضوعات گوناگون حقوقی به دست آمده است که فرصتی بی نظیر برای مطالعۀ نهادهای حقوقی و اجتماعی ایلام باستان فراهم می کند. مقالۀ حاضر ضمن ویرایش و ترجمۀ وصیت نامه گیمیل اَدد، اهل شوش از سده 17 ق. م، به چگونگی قانون وصیت در ایلام باستان می پردازد. مقالۀ حاضر ابتدا برا...

شاعران شیعی از قدیم در مورد اهل بیت سروده هایی بسیار زیبا به نظم درآورده اند و شعرا و ادبایی همچون کمیت، دعبل خزاعی، شریف رضی، سید رضا هندی و غیره که هنر ارزشمند خود را مصروف مدح و رثاء ائمه اطهار نمودند، کم نبوده و نیستند، و این امر خود مهم ترین علّت بقای مکتب تشیّع و احیای ارزش ها و میراث اهل بیت ع به شمار می رود. شیخ جعفر نقدی از فقها، علما، و شعرای نجف است که در سال 1303ه‍ .ق در شهر عماره دید...

اغلب پژوهندگان در مطالعه و بررسی شهرت حضرت احمدبن موسی(ع)  و تاریخ کشف مرقد ایشان، صرفاً به اسناد تاریخی اکتفا کرده اند؛ در این مقاله با تأکید بر اشعار سده های هشتم تا دهم، سیر توجه به مرقد و شهرت آن حضرت بررسی و همچنین نخستین مناقب احمدبن موسی در شعر فارسی استخراج و تحلیل شده است. از یافته های این پژوهش این است که تا اواخر سده هشتم، اشاره ای مشخص به مرقد آن بزرگوار در دیوان شاعران وجود ندارد. د...