در حیطه چیستی فرهنگ، تاکنون فراوان سخن گفته شده، اما کمتر از مبانی رفیع فلسفه و عرفان اسلامی در هستی شناسی این مقوله اجتماعی استفاده شده است. شاید یکی از علل آن اعتباری بودن حیات اجتماعی و فاصله مبانی فرااعتباری فلسفه و عرفان اسلامی از چنین امور اعتباری است. اما به نظر می رسد ساحاتی از اجتماع، به ویژه ابعاد فرهنگی آن، ساحاتی کاملاً فرااعتباری هستند و در نتیجه، می توانند مدخل خوبی برای ورود عمیق ...

یکی از راه های شناخت فرهنگ هر جامعه‎ای بررسی و تحلیل اندیشه های متفکران آن است. سنایی از شاعران، حکیمان و عارفانِ پُر تأثیرِ فرهنگ ایرانی ـ اسلامی است که به مثاب? آینه ای است که فرهنگ گذشت? ما را بازتاب می دهد. یکی از راه های شناخت متفکران، انتخاب اندیشه هایِ محوری در آثار آنان است و مرگ، یکی از اندیشه های کلان در آثار سنایی است. او به پدید? مرگ از زاویه‎های گوناگون نگریسته و آن را به شیواترین و نغ...

اغلب معارف وحیانی در فلسفه به مثابه‌ فرع و مؤید لحاظ می‌شود، اما در حکمت متعالیه این معارف از آغاز تا انجام به عنوان رکن پژوهش، فیلسوف را همراهی می‌کند. حکیمِ حکمت متعالیه گاهی در طرح مسأله‌، زمانی در برهان و برخی مواقع در رهیافت خویش وامدار آیات و روایات است و در دوره‌ای فلسفه‌اش به موقعیتی رهنمون می‌شود که فارغ از معارف وحیانی در تبیین پدیده‌ها کارآمدی خود را از دست می‌دهد. این جستار درصدد آن ...

This article has no abstract.

برزخیت را در تفکر ابن‌عربی می‌توان به عنوان مبنایی‌ترین وصف وجود شناختی برای خیال در نظر گرفت به گونه‌ای که دیگر احکام هستی‌شناختی خیال به نوعی به این اصل بنیادین برمی‌گردند. از آنجا که خیال در این بینش به عنوان ساحت و حضرتی از حضرات وجود مطرح می‌شود جای این سؤال هست که از نقطه نظر هستی‌شناختی، وصف برزخیت به چه نحو در حقیقت خیال ظهور کرده و منشأ آن در کجاست؟ در این مقاله با طرح دو مؤلفه‌ تجلی و...

از موضوعات مهم در ادیان توحیدی، سعادت و کمال انسان است. این سعادت در اسلام و مسیحیت، تحول کمالی انسان به‏سوی خدای متعال و نزدیک شدن به اوست. حقیقت این تحول از منظر قرآن کریم و عهد جدید، تحولی وجودی و حقیقی و البته تشکیکی و به بیان این دو متن مقدس «حیات و تولد جدید»، «هجرت به جانب خداوند» و «نورانی شدن» است. اما به‌رغم این اشتراکات، با توجه به تفاوت بنیادین الهیات و انسان‌شناسی اسلام و مسیحیتِ مب...

انسان دارای حقیقتی استکمالی و مقام لایقفی است، اما این موضوع که از نظر ملاصدرا، منازل انسان در سیر استکمالی چیست؟ و انسان برای وصول به مراتب کمال، چه منازلی را از سر می­گذراند، مسألۀ مورد تحقیق در این نوشتار است. هستی دارای مراتب طبیعی، مثالی و عقلی بوده و انسان به تبع آن دارای مراتب وجودی حسی، خیالی و عقلی است. انسان از مقام جسمانی با استمداد از عقل نظری و عملی و بهره­گیری از جذبۀ ربانی عبور م...

رویکردهای «تربیت معنوی» را می توان از دو منظر دینی و فارغ از دین مورد توجه قرار داد. هدف مقاله حاضر بررسی و نقد رویکردهای تربیت معنوی در اردوگاه معنویت باوران فارغ از دین است. بنابراین نخست سه رویکرد تربیت معنوی نوپدید؛ تحویل دین به اخلاق، انتگرال و تک بُعدی نگر؛ مورد بررسی قرار گرفت و سپس اهداف و پیش فرض های «تربیت معنوی» در این رویکردها مورد تحلیل قرار گرفت و بالاخره ضمن نقد رویکردهای مورد نظر...

انسان با تمام دارایی های تاریخی، فرهنگی و اخلاقی و به طور کلی ارزشی ، تأثیرات مستقیمی بر چگونگی شکل گیری اصول و معیارهای طراحی منظر داشته و ساختار کالبدی و فضایی آن را تحت تأثیر قرار داده است. و از آنجاییکه در دیدگاه اسلام، ارزش های واقعی، ارزش هایی مطابق منابع دینی و قرآنی هستند؛ پژوهش حاضر با موضوعیت « ارزش های انسانی در منظر ایرانی – اسلامی» شکل گرفته است که هدف اصلی آن؛ شناخت ارزش های انسان...

در هند عصر ودایی، عمل تطهیر ابتدا به صورت مناسک و طی تشریفاتی آیینی انجام می­گرفته است. رفته­رفته با پیدایش بارقه­هایی از درونگرایی در فرهنگ دینی هند، مفهوم پاکی در تفکر هندی به ساحت ذهن و نفس راه یافت و به عنوان یک فضیلت اخلاقی شناخته شد؛ به طوری که می­بینیم در اوپَنیشدها ضرورت اجرای مناسکِ تطهیر در درجۀ دوم اهمیت، و پاکی باطنی و صفای نفس در درجۀ نخست قرار می­گیرد. با پیدایش نگرشی منفی نسبت به ت...