امیرعلیشیر نوایی، سیاستمدار و فرهنگمرد پرآوازه روزگار تیموری، واجد جایگاهی والا در تاریخ فرهنگ ایران است. آنچه هویدا می نماید، جدا از توانمندی و نفوذ سیاسی فوق العاده، شخصیت علمی - ادبی وی از جمله دلایل دستیابی او به چنین جایگاهی است. شخصیت علمی - ادبی امیرعلیشیر نوایی موضوعی است که در این مقاله مورد بررسی و واکاوی قرار گرفته است. از این رهگذر، با یاری جستن از روش تحقیق تاریخی، نقش او در ادب تر...

هدف این تحقیق بررسی تغییرات واجی و صرفی وام­واژه­ها در زبان ترکی آذربایجانی می­باشد. سخن­گویان هر زبانی برای استفاده از وام واژه ها، آنها را در دستگاه صرفی و واجی بومی خود تغییر می­دهند. در این پژوهش ابتدا واژگانی که از زبانهای فارسی و عربی وارد این زبان شده مشخص گردیده سپس به بررسی تغییرات واجی مانند هماهنگی واکه­ای ،ابدال، درج، حذف، نرم­شدگی، همگونی و تغییرات صرفی از جمله ترکیب و اشتقاق پرداخ...

در سال 1339 ه‍.ش کتابی به نام کلّیات شاهنامۀ حکیم ابوالقاسم فردوسی در تبریز چاپ شد که به نثر ترکی است و برخلافِ نامِ آن، ترجمه یا بازنویسی شاهنامه نیست. این متن در اصل یک طومار نقّالی است که دو داستان آن در سال 1039ق به فارسی تدوین/ تحریر و در سال 1164ق به ترکی ترجمه شده است. بر این اساس، پیشینۀ نقل و تدوینِ بخشی از روایات آن به ادوارِ صفوی و افشاری می‌­رسد. محتوایِ داستانیِ این طومار از فرمان...

هدف از این بررسی تهیه اطلسی از گویش های رایج در استان مازندران است که شهرهای شهسوار، نوشهر، نور، آمل، بابل، شاهی، ساری، بهشهر، گرگان و گنبدکاوس را تحت پوشش دارد. بررسیهای انجام شده وجود 14 گویش مختلف مانند گویشهای مازندرانی، فارسی، ترکی، بلوچی، ترکمنی، زابلی، کردی، تاتی، عربی، گوداری، روسی، کتولی، افتری و لری را در این منطقه روشن می سازد. وجود زبان عربی در ده "بوله کلا" در شهر بابل و وجود زبان ...

دو زبان فارسی و ترکی آذربایجانی همیشه باهم در ارتباطی تنگاتنگ بودند و از جنبه های مختلف زبانی روی هم تاثیر گذاشته اند. این ارتباط و تاثیرپذیری منجر به تغییرات و ایجاد تداخل زبانی در میان این دو زبان شده که تاثیرات مثبت یا منفی می تواند داشته باشد. در این پژوهش به منظور آشنایی بیشتر با چگونگی ارتباط این دو زبان به بررسی یکی از عناصر مهم زبانی، یعنی فعل، از لحاظ ظرفیت نحوی آن برمبنای دستور وابستگ...

در شهرستان خرمبید)استان فارس( بجز مردم صفاشهر )خرمی و دهبید( که در مجموع بیش از هفتاد درصد آنها به زبان ترکی صحبت میکنند، زبان مردم بسیاری از روستاها نیز ترکی است. گویشی که مردم ترک زبان صفاشهر، امروزه با آن گفتوگو میکنند، از راه درازی باز آمده، از پیچ و خمهای فراوان تاریخی عبورکرده، در گردنهها وگریوههای گوناگون سخت جانی کرده و فراز و فرودهای بسیاری را آزموده است. اینک امّا- با همهی فشارهایی که ...

 با به‌کارگیری نظریه تناظر برون­داد با برون­داد برای داده­های زبان ترکی آذربایجانی (گویش مشگین شهری) می­توان فرایندهای هماهنگی و ناهماهنگی واکه­ای را در چارچوب رتبه­بندی ثابتی از محدودیت­ها تحلیل کرد. فرایند­های هماهنگی و ناهماهنگی واکه­ای ظاهراً باهم متضاد به نظر می­رسند. حتی افرادی که در چارچوب رویکرد بهینگی به تحلیل این فرایند­ها پرداخته­اند، آنها را فرایند­هایی مجزا تلقی کرده و برای هر کدام ...

نگرش زبانی که ناظر بر هرگونه احساس و تلقی یک فرد از زبان خود یا دیگری است، با مفاهیمی مانند فرهنگ، هویت و سازوکارهایی همچون برنامه‌ریزی زبان سروکار دارد. در این پژوهش براساسِ سه شاخص «تفاوت گویشی»، «صحیح‌بودن» (اعتبار اجتماعی) و «خوشایندی»، نگرش شهروندان تبریز در خصوص تنوعات گویشی زبان ترکی آذری در سطح استان آذربایجان‌شرقی ارزیابی شده است. به این منظور پرسشنامه‌ای شامل سه نقشۀ استان در اختیار 38...

توپچی باشی منسوب به خاندان توپچو باشوف های گنجه است که در تفلیس تحصیل کرده و با زبان‌های فارسی، عربی، روسی، ترکی، گرجی، و ارمنی آشنا شده است. وی برای مدتی رئیس شعبه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پترزبورگ بوده و در تربیت نسلی از ایران‌شناسان مهم روسیه تأثیر شگرف داشته است. آشنایی وی با خوجکو و از طریق وی ملاقات با میسکه ویچ شاعر لهستانی موجب شد تا نخستین ترجمه منظوم از اشعار میسکه ویچ به زبانی فار...

در زبان شناسی مقایسه ای، زبان ها به لحاظ سلفی و ساختار واژگانی اشان به طور کلی به دو گروه یک تکواژی و چند تکواژی تقسیم می شوند. زبان یک تکواژی زبانی است که کلمات آن تنها از یک تکواژ ساخته شده است و زبان چند تکواژی زبانی است که کلمات آن مرکب از چند تکواژ است. لذا زبان یک تکواژی را زبان منفرد می نامند مثل زبان چینی و ویتنامی و زبان های چند تکواژی خود به چند گروه تقسیم می شود. (الف) زبان پیوندی که...