روایت شناسی شناختی از رویکردهای نظام مند در چند دهۀ اخیر است که با توجه به دستاوردهای زبان شناسی و معناشناسی شناختی، نقش مؤثری در تبیین ماهیت و کارکرد متون روایی داشته است. ج. فوکونیه و م. ترنر چارچوب نظری آمیختگی مفهومی را به تفصیل بررسی کرده اند. مقالۀ حاضر، پس از معرفی رویکرد نظری آمیختگی مفهومی، به تبیین چگونگی فرایند معناسازی و شخصیت پردازی در دو قصۀ عامیانۀ ایرانی می پردازد. فرض ما این اس...

خورشید و مهپاره اثر میرزا محمد سعید طبیب قمی از شاعران قرن یازدهم هجری قمری به عنوان یکی از منظومه­های عاشقانه­ی ادب فارسی که گاه داستان­هایی از سنخ فولکلورند، قابلیت بررسی با بسیاری از نظریات تحلیلی فولکلور از جمله الگوی تحلیل ساختاری روایت پراپ را دارد. ضرورت تحقیق در اینست که آشنایی با ساخت یک اثر ناشناخته یا کمتر شناخته شده را به عنوان بخشی از ادب غنایی ما ممکن می سازد.  الگوی پراپ در صدد ب...

در این نوشتار، کارکردهای گوناگون عناصر فرهنگ عامه در اشعار اخوان ثالث بررسی شده است. اخوان که شاعری است ملی گرا و شیفته ی فرهنگ اصیل کشورش، اشکال متنوع فولکلور را از ادبیات شفاهی گرفته تا آداب و رسوم، باورهای عامیانه و خرافی، دانش عامیانه، بازی ها و... به طرزی گسترده، به انحاء مختلف و با مهارتی بی نظیر در سروده هایش به کار گرفته است. مطالعه ی دقیق اشعار او بیانگر آن است که علاوه بر استفاده ی تف...

چکیده: ریخت­شناسی، روشی نوین در حوزه نقد و تحلیل آثار ادبی است که برای اوّلین بار از سوی ولادیمیر پراپ (فرمالیست روسی) در سال 1928 م. مطرح شد. پراپ در کتاب خود با عنوان ریخت­شناسی قصّه­های پریان با بررسی صد قصّه جنّ و پری نشان داد قصّه­های عامیانه، علی­رغـم تکثّـر و تنـوّع ظـاهـری، از عملکردها و کنش­های یکسانی پیروی می­کنند؛ در نتیجه قصّه­ها از ساختار روایی همسانی برخوردارند؛ همچنین وی مدّعی شد که نه تن...

فرهنگ عامیانه ایران برخاسته از سنت¬ها، آداب و رسوم، باورها و اعتقاداتی است که میراثی به وسعت تاریخ دارد. در میان عناصر متعدد فرهنگ عامیانه، شئ¬باوری (فتیش) حضور گسترده¬ای در زندگی عوام داشته است. این عنصر شامل سنگ¬ها، گیاهان، حیوانات، طلسم¬ها و ادعیه¬ای است که از قدرت جادویی خارق¬العاده¬ای برخوردارند و به عنوان شیئی کاربردی و ثمربخش در زندگی روزمره مردم اهمیت پیدا کرده¬اند. این پژوهش در نظر دار...

قصه های عامیانه ایرانی، مانند قصه های عامیانه دیگر ملل، ریشه در عقاید و باورهای مردم دارد. کارکرد اصلی این قصه ها نیز انتقال اندیشه ها، باورها و فرهنگ از نسلی به نسل دیگر است. توتمیسم ریشه در ادیان و اعتقادات باستانی و ماقبل تاریخی دارد که از نمونه های ابتدایی و آغازین ادیان بشر شمرده می شود. توتمیسم، گیاهان و یا حیوانات خاصی را مقدس می داند و براساس این اعتقاد، زندگی و معیشت انسان ابتدایی شکل ...

قصه، به عنوان بخشی از ادبیات عامیانه، دربردارنده آمالی است که غالباً طرح و تحقق­شان در فضای غیر آن، ممکن نبوده؛ ازین رو، بررسی قصه های عامیانه، می تواند شناخت ما را از دنیای درونی انسان ها در گذشته بیشتر و بهتر گرداند. تحقیق حاضر که به بازکاوی قصه کُردی «کدو» پرداخته، نشان می دهد که قصه مذکور، با ساخت قصه های همنوع مشترکاتی دارد و در عین حال با قصه های مشابه از لحاظ مضمون و پردازش، تفاوت هایی نیز...

زرین قبانامهمنظومۀ بلندی در 23,133 بیت است که احتمالاً در عصر صفویه سروده شده است. سرایندة اثر گمنام است و موضوع آن با آمدن فرستادۀ حضرت سلیمان(ع) به نام زرین قبا به دربار کیخسرو و رویارویی او با ایرانیان آغاز می شود. پس از آن، حوادث متعددی به شیوۀ داستان در داستان پیش می آید و نقش ورزان اصلی آن ها نیز پهلوانان سیستان (رستم و فرزندان و فرزندزادگان او) هستند. ساختار، محتوا و زبان این منظومه به طو...

محققان سبک بیان مثنوی را مبتنی بر شیوه ای ((بلاغت منبری )) دانسته اند . موارد زیر ‘ از جمله عناصر این سبک گفتار برشمرده شده است .(سرنی ‘ ج 1 ص 121 تا 231 ) : (( تأثر از شیوه بیان و سطح ادراک عامه ‘ عرضه اخبار و احادیث ضعیف ‘ قیاسات تمثیلی ‘ اشتمال بر الفاظ و امثال و عقاید و خرافات عام ‘ خطاب به مخاطب مبهم ‘ احاطه و غلبه مشیت الهی بر امور ‘ تسلسل افکار و تداعی معانی یا جر جرار کلام و خواطر و جر...

پژوهش حاضر، به بررسی تعبیرات عامیانه در داستان های محمّدعلی جمال زاده می پردازد. در این پایان نامه هدف ما این است که خواننده را با بخش مهجور و کم تر توّجه شده در میان پژوهش گران یعنی عنصر فرهنگ عامه(فولکلور) و نحوه ی به کارگیری جمال زاده از این عناصر در داستان هایش آشنا سازیم. بدین منظور پس از طرح مباحث نظری فولکلوریک در زمین? فرهنگ عامه و سابق? آن در غرب و ایران و هم چنین در بین نویسندگان کلاس...