ملّاحسن ادیب اهری در اوّلین سالگرد سام خان قره­چه­داغی، ملقّب به «امیر ارشد»، مرثیه­­­ای سروده که از نظر جامعه­شناختی قابل تحلیل و بررسی است. با مطالعۀ این سوگ ­­سروده، متوجّه می­شویم که ملّاحسن، برای تأثیر نهادن در طبقات اجتماعی، از شیوۀ حداکثر آگاهی ممکن طبقاتی جامعه، سود برده و توانسته ­است با ارائۀ اطّلاعات قابل عبور، شخصیّتی از سام­خان، برای جامعۀ روشنفکری آن زمان، ترسیم کند که بیشتر با خواست...

زمان در روایت رمان، عنصری مهم و کلیدی به شمار می‌رود. ژرار ژنت، نظریه­پرداز ساختارگرای فرانسوی، نظریه زمان در روایت خود را در راستای تکامل نظریات سایر نظریه­پردازان در حوزه روایت عرضه داشته و تا کنون کامل­ترین نظریه در این حوزه بوده­است. عامل زمان، یکی از مهم‌ترین عناصر در ساختِ رمان است؛ زیرا هر رویدادی در زمان رخ می­دهد. برای بررسی بهتر عامل زمان، رمان همسایه­ها نوشته احمد محمود، به عنوانِ یکی ...

مصطفی وهبی التل ملقب به عرار (899 ا- 1949 م) بزرگترین شاعر و پرآوزه ترین ادیب، روشنفکر و فرهیختة اردن است. او از دیر باز به ادبیات فارسی و به ویژه رباعیات خیام روی آورد و از این رهگذر بودکه با زبان شیرین فارسی آشنا شد و حتی توانست گزیده ای از رباعیات خیام را به گونه ای مطلوب به زبان عربی برگرداند. این ترجمه، نخستین برگردان از زبان فارسی به عربی است. تلاش های شاعر بزرگ اردن در گسترش ادبیات فارسی...

یکی از زمینه های پژوهشی ادبیات تطبیقی، بررسی بستر تکوینی انواع ادبی و چگونگی رشد و گسترش آنهاست. ادبیات داستانی، به ویژه رمان نویسی یکی از زمینه های جالب توجه و مهم در عرصۀ پژوهش های تطبیقی است. در این مقاله که به روش کتابخانه ای تهیه شده، علل پیدایش رمان نویسی در ایران و کشور مصر که مهم ترین حوزۀ ادبیات داستانی ادبیات عرب محسوب می شود، بررسی شده است. این بررسی به منظور پاسخ دادن به این پرسش ان...

هرچند ظهور تحرکات قومی در ایران را نمی توان صرفاً به نقش آفرینی جنبش چپ فروکاست، اما نقش آفرینی جنبش مزبور در مناطق قومی ایران، واقعیتی قابل توجه در بررسی تحولات قومی ایران می باشد. بلوچستان ازجمله این مناطق قومی است. در جریان پیروزی انقلاب اسلامی، بلوچستان برای اولین بار شاهد ظهور و فعالیت گروه های چپ گرا بود. بانیان اصلی این گروه ها تحصیل کردگان بلوچ بودند. با توجه به نوظهور بودن این گروه ها، ...

آیزایا برلین فیلسوف و مورخ اندیشه ها از سرشناس ترین و برجسته ترین لیبرالهای دوران معاصر است که تقریر او از دو مفهوم آزادی، بسیار مشهور و سررشتۀ بحث های مربوط به هرگونه مسائل سیاسی و اجتماعی و اخلاقی مرتبط با آزادی است. مفهوم آزادی از کلیدی ترین آرای فلسفی سیاسی برلین و به نوعی مرکز ثقل اندیشه های او است. به نظر او آنچه در انسان اهمیت ویژه دارد و حتی انسانیت انسان در گرو آن است، قدرت انتخاب و گز...

ورود اندیشه های غربی به ایران عصر قاجار، واکنش های اقشار گوناگون اجتماعی، به خصوص طبقه روشنفکر را برانگیخت. تعداد درخور توجهی از شاهزادگان قاجار نیز از امکانات ویژه ای که در اختیار داشتند، استفاده کردند و در علوم و فنون مختلف از سرآمدان روزگار خویش شدند. شاهزاده علیقلی میرزا اعتضادالسلطنه یکی از شخصیت های فرهیخته این خاندان بود. زبردستی او در علم تاریخنگاری شایان توجه ویژه ای است. با مطالعه موا...

از ابتدای زندگی انسان بر روی کره خاکی، بحث کیستی و چیستی بشر و مباحث مربوط به هدف زندگی، چگونه زندگی کردن، چه چیز درست بودن و چه چیز نادرست بودن مطرح بوده و یکی از دغدغه-های ذهنی بشر بوده است. لذا بحث هویا در هر جامعه ای و در هر عصری مطرح است. هویت را به دو دسته فردی و جمعی می توان تقسیم کرد و هویت جمعی سطوحی دارد که بالاترین سطح آن هویت ملی است. هویت ملی فرایند پاسخگویی آگاهانه یک ملت به پرسش...

با پایان جنگ جهانی دوم و سیطره استعمارگران بر کشورهای عربی، شرایط اجتماعی، سیاسی و اقتصادی جهان عرب رو به وخامت گذاشت. این شرایط باعث شد تا ادبیات داستانی سهم بسزایی در بازتاب وقایع داشته باشد. به دلیل این که بسیاری از مشکلات مردم، از اوضاع سیاسی کشور نشأت می گرفت، رمان نویسان با الهام از مضامین سیاسی سعی داشتند تا برای حل مشکلات چاره-ای بیندیشند. حنا مینه یکی از معروف ترین رمان نویسان سوریه ...

نظارت نامحسوس از جمله مباحث نوظهوری است که در جامعه و در بین عوام و حتی در بین اشخاص روشنفکر نظرات متفاوتی در رابطه با آن وجود دارد. بعضی آن را لازم و ضروی می دانند و بعضی آن را از اساس رد می کنند و برخی دیگر آن را فقط محدود به راهنمایی و رانندگی می دانند. به همین جهت در این پژوهش نظارت نامحسوس بطور ریشه ای و بنیادی مورد بررسی قرار گرفت تا نظرات شرع، عقل و اخلاق نسبت به آن مشخص گردد که در این...