از نظر رهبران روسیه، حوزه نفوذ سنتی اتحاد جماهیر شوروی به ویژه آسیای مرکزی و قفقاز نخستین سنگر پدافندی برای پاسداری از امنیت ملی روسیه است و رفتار مسکو بر سیاق دوران روسیه تزاری و شوروی سابق، باید به دنبال اعمال سلطه بر این منطقه باشد. با این وجود، روسیه در طول دو دهه اخیر، رویکردهای مختلفی در قبال آسیای مرکزی و قفقاز در پیش گرفته است که در نگاه اول ممکن است تداعی کننده سردرگمی سران کاخ کرملین ...

مطالعه و تبیین ساختار نظام قدرت منطقه ای در مناطق مختلف جغرافیایی کره زمین، کمک مؤثری به آگاهی و شناخت کشورها و قدرتهای منطقه ای ـ در بررسی سیاستهای فرامرزی آنها ـ می کند. رده بندی این گونه کشورها براساس قدرت ملی، شناخت آنها را تسهیل می کند. با تعیین منزلت ژئوپلیتیک یک کشور می توان موقعیت آن کشور را برپایه وزن ژئوپلیتکی آن نسبت به سایر کشورها در سطح منطقه ای یا جهانی مشخص کرد. برای دستیابی به م...

در دورة زمانی پس از جنگ سرد، شاهد پیشرفت های عمده ای در تجارت دریایی بوده ایم. افزایش توسعة تجارت دریایی باعث شد تا منافع کشورها شدیداً وابسته به آزادی کشتی رانی شود، بنابراین پیامدهای دریایی، بعنوان زیر مجموعه­ای از امنیت ملی لحاظ شدند. زیرا دسترسی به سرمایه و بازار، که از عوامل نظم نوین به شمار می آیند، در گروی دسترسی به مسیرهای ارتباط دریایی مهم می باشند. بنابراین نگرانی عمدة امنیتی، بویژه در...

انسان¬ها به مثابه روح مکان و فضای جغرافیایی عمل می کنند، به گونه ای که هر مکان و فضای جغرافیایی بدون جمعیت ساکن در آن، به مکان بی روح شباهت دارد و به عنوان مکان و فضای بی هویت تلقی می شود، از طرفی رابطه نزدیکی بین گروه های انسانی ساکن در یک سرزمین و فرایند توسعه وجود دارد به گونه ای که روند جهت گیری و میزان آن تابعی از کم و کیف جمعیت است و ویژگی های مختلف جمعیت نظیر اندازه، توزیع سنی، پراکندگی ...

در چند دهه اخیر، برخی گروه های افراطی و تروریستی، در تعدادی از کشورهای اسلامی، مانند افغانستان، پاکستان، عراق و سوریه شکل گرفتند تا اقدامات خشونت آمیز و تروریستی گسترده ای را مرتکب شوند. تقریباً تمام این گروه ها، دارای اندیشه های مذهبی و ایدئولوژیک سلفی وابسته به فرقه های وهابیت و دیوبندی هستند که براساس آن، اقدامات خود را توجیه شرعی و دینی می کنند. از مهم ترین گروه های افراطی و تروریستی وابسته ...

در چند دهه اخیر، برخی گروه های‌ افراطی و تروریستی، در تعدادی از کشورهای اسلامی، مانند افغانستان، پاکستان، عراق و سوریه شکل ‌گرفتند تا اقدامات خشونت‌آمیز و تروریستی گسترده‌ای را مرتکب ‌شوند. تقریباً تمام این گروه‌ها، دارای اندیشه‌های مذهبی و ایدئولوژیک سلفی وابسته به فرقه‌های وهابیت و دیوبندی هستند که براساس آن،‌ اقدامات خود را توجیه شرعی و دینی می‌کنند. از مهم‌ترین گروه‌های افراطی و ترور...

ایجاد بی ثباتی در امنیت یک منطقه جغرافیایی از دو مؤلفه “درون زا” و “بیرون زا” ناشی می شود و هر یک از این مجموعه عوامل متأثر از یکدیگر می باشد. پیکربندی امنیت منطقه خلیج فارس از دیرباز متأثر دو عامل درونی و بیرونی بوده است، هرچند که در بازه های زمانی مختلف نقش هر یک از این عوامل با تغیییراتی روبرو شده است. در نظم ژئوپلیتیکی حاکم بر نظام بین الملل، یکی از دلایلی که موجب بی ثباتی امنیت منطقه خلیج ...

با روی کار آمدن حزب عدالت و توسعه در ترکیه، از سال 2002 میلادی تحولات فراوانی در سیاست خارجی این کشور شکل گرفته است. دولت برآمده از این حزب، سیاست خارجی چندوجهی، فعال، پویا و مستقلی را در پیش گرفته که به‌طور همزمان گسترش روابط با کشورهای غربی از یک سو و تقویت سیاست نگاه به شرق را از دیگر سو تعقیب می­کند. در مفهوم‌سازی رویکرد حاکم بر سیاست خارجی جدید ترکیه، اصطلاح نوعثمانی‌گری یا عثمانی‌گرایی جد...

با فروپاشی شوروی و تبدیل ساختار قدرت جهانی از دوقطبی به تک‌قطبی، بار دیگر مناطق به‌عنوان خرده سیستم‌های تأثیرگذار اهمیت بالایی یافت؛ بر این اساس ایالات‌متحده نیز تلاش کرد تا با اولویت‌بندی خرده سیستم‌های منطقه‌ای بپردازد که در این مسیر خاورمیانه هم به نظر ژئوپلیتیکی و هم از نظر قطبیت انرژی جهان از اهمیت بالایی برخوردار بود. بر این اساس تعیین سلسله‌مراتب قدرت در خاورمیانه با توجه به دوری و نزدیک...