آیا می توان برای افکار صدرالمتألهین، ادوار مختلف فکری در نظر گرفت؟ در صورت ممکن، آرای خاص حکمت متعالیه مربوط و منوط به کدام دوره از حیات عقلی وی می باشد؟ با این مبنا، نگارنده در این نوشتار سعی بر آن داشته است که با ابتنای بر دو رویکرد کلان و محوری وحدت تشکیکی و وحدت شخصی، خوانشی مجدد از اهمّ اصول صدرایی انجام دهد. در این میان، تفکر غالب در دوره ی اول را که با محوریت نظام تشکیک وجود، سامان یافته ...

تبیین برخی اندیشه‌های کلامی، زمینه‌ساز ورود مسأل? «مقدم? واجب» در علم اصول فقه در قرن پنجم گردید. فقیهان، با استفاده از آرای فقهی بازمانده از سده‌های متقدم، به تحلیل گزاره‌های دینی که در آنها به واجبات و مقدمات آنها اشاره شده بود، پرداختند. تمایز میان اقسام واجب و اموری چون «شرط» و «سبب»، نتیج? این تحلیل بود. اگر چه در باب مقدم? واجب، از همان ابتدا بین فقهای اهل سنت و امامیه اختلاف نظر وجود داش...

موضوع شناخت خداوند و صفات او در قرآن، صورت‌های متعددی از تشبیه و تنزیه را بر مسلمین آشکار می‌کرد که فهم و توضیح آن، نگرش‌های کلامی تشبیهی و تنزیهی متقدم را پدید آورد. در این میان، رویکرد تشبیهی و موسوم به اهل‌ تشبیه از سدة اول اسلامی با تحولات متعددی همراه شد و پس از مقاتل‌بن سلیمان و محمدبن کرّام به ابن‌تیمیه رسید که نمایندة حنابله در روزگار خود بود. ابن‌تیمیه در تفسیر همانند اهل‌ حدیث...

هدف تحقیق حاضر، ارائۀ طبقه‌‌‌بندی نوینی از تکواژهای تصریفی زبان فارسی در چهارچوب مدل 4-M، می‌‌باشد. مدل 4-M، یک مدل تولید بنیان است که در آن، تکواژها با توجه به انتخاب‌‌‌شان در سطوح مختلف تولید انتزاعی گفتار، به یک نوع تکواژ محتوایی و سه نوع تکواژ نظام‌‌مند، تقسیم می‌‌‌‌شوند. با استناد به شواهد و ملاک‌‌‌هایی از زبان فارسی و طبق معیارهای مدل 4-M؛ تکواژهای نفی و سببی‌‌‌ساز فعل فارسی، همچنین مشخصه...

آیا می‌‌‌توان برای افکار صدرالمتألهین، ادوار مختلف فکری در نظر گرفت؟ در صورت ممکن، آرای خاص حکمت متعالیه مربوط و منوط به کدام دوره از حیات عقلی وی می‌‌‌باشد؟ با این مبنا، نگارنده در این نوشتار سعی بر آن داشته است که با ابتنای بر دو رویکرد کلان و محوری وحدت تشکیکی و وحدت شخصی، خوانشی مجدد از اهمّ اصول صدرایی انجام دهد. در این میان، تفکر غالب در دوره‌ی اول را که با محوریت نظام تشکیک وجود، سامان یا...

عنوان کلی «هیئت» به آن دسته از آثار نجومی دانشمندان اسلامی اطلاق می‌شود که هدف از نگارش آنها عرضۀ توصیف کلی از جهان با استفاده از مدل‌های هندسی است. این آثار که بیشتر آنها در دورۀ اسلامی با ساختار و ترتیب فصول مشابهی نوشته می‌شده‌اند احتمالاً متأثر از کتاب فرض‌های سیاره‌ای بطلمیوس، یا آن طور که دانشمندان اسلامی آن را می‌نامیدند، الاقتصاص، هستند. هر چند آغاز نگارش آثار مستقل هیئت بر پایۀ این تعری...

اندیش? تفکیک یکی از اندیشه های نو در عرص? تفکر کلامی و دین پژوهی فرهنگ ماست و دارای آثار و نتایج مهمی بوده و بسیار مورد توجه واقع شده است. یکی از مسائل کلیدی در آثار علمای مکتب تفکیک، نسبت عقل و وحی است. رویکرد علمای متقدم و متأخر این مکتب در این خصوص متفاوت بوده و می توان سیر تحولی را در آرای این علما شناسایی کرد. البته به دلیل حجم بالای آثار تمامی علمای مکتب تفکیک و عدم دسترسی به تعداد زیادی ...

وضعیت نابسامان اجتماعی، سیاسی و فرهنگی اروپا (و به‌ویژه آلمان) در آغاز سدۀ بیستم، هایدگر جوان را به سمت و سوی این پرسش فراخواند که: « نقش و مسئولیت یک متفکر در جامعه چیست؟» او در این زمینه نقش مهمی را برای تعالیم، عقاید و علایق دینی شخصی خود قائل بود، چرا که احساس می‌کرد با ایجاد تعامل میان دین و فلسفه، می‌توان میراث فکری و فرهنگی واحدی را برای کل مردم اروپا به‌وجودآورد و از این طریق مسئولیت خو...

چهار نظریة متفاوت دربارة مجموعه‌سازی با نامهای نظریه‏های متقدم، مجموعه‌سازی به مثابه برنامه‏ریزی، مجموعه‌سازی به مثابه تفسیر و مجموعه‌سازی به مفهوم هرج و مرج سازمان‌یافته در این نوشته مورد توصیف و نقد قرار گرفته‏اند. نشان داده شده است که نظریه در مجموعه‌سازی، اندیشه‏ و الگویی است که از سرچشمه‏های مختلف و درچارچوبهای متفاوت از لحاظ مبانی فلسفه و برای منظو...

مطالعه و بررسی در سیر مباحث بلاغت نشان می دهد در منابعی نظیر صناعتین و البیان و التبیین، توجه به موضوع اقتضای حال از نخستین تعاریف نقل شده برای بلاغت و از اساسی ترین معیارهای بلاغت کلام و متکلم به شمار رفته است. در دوره های بعد نیز در تألیفات مربوط به حوزه بلاغت چه در آثاری که بر مبنای نقد و تحلیل شعر شاعران گوناگون تألیف شده نظیر الموازنه و الوساطه و چه آثاری که در پی اثبات دلایل اعجاز قرآن بو...