مقاله حاضر, حضور تشیع امامیه را در جامعه اسلامی ـ به خصوص ایران ـ سده چهارم هجری به بحث می گیرد. این جستار به ویژه به پیوند مذهب امامیه با آل بویه و علت دگرسانی آل بویه از مذهب زیدی به مذهب امامی و ارتباط آن با قدرت های شیعه آن روزگار (فاطمیان, قرمطیان, زیدیان یمن) عطف توجه دارد. بسط و توسعه جغرافیایی مذهب تشیع امامی نیز از مسائلی است که محل بحث قرار گرفته است. شیوه های بالندگی و رشد و گسترش فر...

ابوجعفر محمد ابن حسن ابن علی ابن حسن الطوسی، معروف به شیخ طوسی، در سال 385 ه. ق (چهار سال بعد از وفات شیخ صدوق) در طوس چشم به جهان گشود. وی دوران نوجوانی و اوان جوانی خود را در طریق کسب علوم دینی در نزد اساتید حوزه‏های علمیه آن روز خراسان گذارند و در 408 ه. ق به دلیل شهرت علمی حوزه بغداد و حضور شیخ مفید در آن دیار و سیطره حکومت شیعی آل بویه بر بغداد و همچنین فشار و اختناقی که سلطان محمود غزنوی ...

ابوحیان توحیدی از دانشمندان گمنام در دوران احیای فرهنگ و تمدن اسلامی در دوره آل بویه است وی شخصیتی پیچیده داشت که طعن و تمجید افراد را با هم می آمیخت افرادی که از نظر فکری با او هم رأی بودند مورد تمجید قرار می داد و از مخالفان خود به بدی یاد می نمود. فیلسوفی بود که فلسفه را خوب خوانده و متوجه آن می شود.امام با خیلی از امور فلسوی مخالف بود و از دخالت فلسفه در امور دینی به شدت جلوگیری می کرد.

شهر تاریخی اصفهان به  لحاظ دارا بودن آثار ارزشمند تاریخی یکی از مهم­ترین شهرهای ایران است. این موقعیت ممتاز، جدای از موقعیت جغرافیایی شهر، دراثر پایتخت شدن اصفهان در دوران سلسله­های آل بویه ، سلجوقیان و صفویه پدید آمده­است. در این دوره­ها ارزشمند­ترین و فاخر­ترین آثار معماری این سلسله­ها در اصفهان ایجاد گردید؛ اما متأسفانه فراز و فرود سلسله­ها، جنگ و درگیری­ها و بلایای طبیعی بسیاری از این آثار ...

شهر جی از دوران قبل از اسلام و شهر یهودیه در دوران اسلامی در دشتی قرار گرفته‌اند که از سه طرف به ارتفاعات، محصور شده‌اند. عمدۀ این محدوده در متون جغرافیایی دوران اسلامی به نام رستاق جی، مهم‌ترین رستاق خورۀ اصفهان، معروف بوده است. وجود رودخانۀ زاینده‌رود، که از میان رستاق عبور می­کند، و موقعیت کوه‌ها، که روی تمامی آن‌ها و برخی کوه‌های مجاورشان شواهدی از قلاع و استحکامات دیده می‌شود، در کنار قرار...

از نیمۀ دوم قرن اول هجری به بعد، فرق و مذاهب مختلف کلامی شروع به رشد کردند. یکی از این جریان های فکری معتزله بود که تا اواسط قرن سوم هجری روابط چندان مطلوبی با شیعه نداشت؛ بنابراین تا این برهه از زمان بسیاری از رهبران دو گروه ردیه های فراوانی بر آثار هم دیگر می نوشتند که هدف آن ها از این عمل، دفاع از اصول اعتقادی مکتب خود بود که در بسیاری از موارد با تعصب و چشم پوشی از حقیقت نیز همراه می شد. ام...

امرای آل بویه که ایرانی الاصل و شیعه دوازده امامی بودند، بیش از یک قرن توانستند بر خلافت عباسی و بغداد چیره شوند و از لحاظ اجتماعی، فکری و فرهنگی خدمات شایانی در ایران و عراق انجام دهند و ضمنا فضای مناسبی را برای فعالیت­های مذهبی و علمی شیعیان فراهم آوردند، چنان­چه در این ایام علما و فقهای بزرگ شیعی مانند شیخ مفید، شیخ صدوق و سید مرتضی مشغول تدریس و تعلیم بودند.               در مقاله حاضر نحو...

از «تاریخ سیاسی» تا «سیاست تاریخ»: بررسی انتقادی بازنمایی تاریخ تحولات ایران دوره آل بویه در کتابهای درسی دانشگاهی   چکیده امروزه دیدگاههای گوناگونی درباره الگوهای آموزش تاریخ در نظام آموزشی کشورها وجود دارد. یکی از این رویکردهای آموزشی، سواد تاریخی است. هدف اصلی از آموزش تاریخ در این رویکرد تقویت توان استدلال ورزی انتقادی مخاطبان است. بر این مبنا یادگیری تاریخ صرفاً به حافظه سپاری گزارش انبوهی ...

چکیده ابوالقاسم اسماعیل بن عبّاد فرزند عبّاس ملقّب به صاحب و مشهور به صاحب بن عبّاد در قرن چهارم هجری، اواخر دوره دوم عبّاسی تا اواسط دوره سوم عباسی (326 ه.ق - 385 ه.ق) می زیست. صاحب در خانواده ای ایرانی، اصیل و نجیب و زیر سایه ی پدر، در محیطی سرشار از علم و سیاست رشد کرد و به مقام، شرف و بزرگواری رسید. دوره ای که شاعر در آن می زیست، در زندگی مردم عرب و مسلمانان از لحاظ سیاسی، فرهنگی، علمی، اجتماعی...

توجه به زندگی روزمره توده مردم و بررسی مولفه های اجتماعی از مباحث مهمی است که بررسی آنها به دلیل توجه بیش از حد به حکومت ها و فرمانروایان و جنگ و فتوحات آنان مورد غفلت واقع شده است.این موضوع به خصوص در مورد شیعیان صدق می کند که به دلیل محدودیت های گسترده ای چون تقیه بخش های مهمی از زندگی شان به صورت نامکشوف باقی مانده است. در قرن چهارم هجری دولت های شیعی بزرگی به نام های فاطمیون ،حمدانیان وآل ...