این مقاله‌ نشان می‌دهد که اسطورة‌ مهر به عنوان یکی از عناصر مهم خیال شاعرانه می‌تواند زمینه‌های ساخت تصاویر بلاغی، استعاری و تشبیهی را برای شاعر فراهم نماید. نویسنده کوشیده است روایت‌های اساطیری مهر را با مصادیق هنری آن در شاهنامه تطبیق دهد. مهر در شاهنامه صورت خیال شاعرانه و رنگ ادبی و اعتلای هنری و زیباشناختی یافته است. سایه‌روشن‌های سنّت پرستش و ستایش مهر و آیین میتراییسم و آراسته‌شدن مهر به ...

با بررسی برخی از آیات قرآن کریم می­توان جایگزینی هر یک از فعل­ های ماضی، مضارع و امر را به جای دیگری دید. در برخورد با این پدیده صرفی ـ بلاغی، برخی از صاحب‌نظران، وجود و در واقع عطف فعل مغایر به دیگر افعال موجود در کلام را جایز می­ دانند. برخی دیگر نیز به تأویل فعل جایگزین شده می­ پردازند تا با دیگر افعال موجود در کلام همسو و مطابق گردد. اما به نظر می­ رسد به‌کارگیری فعلی که با زمان دیگر افعال ...

یکی از وجوه برجسته قرآن کریم، فصاحت و بلاغت آن است؛ یعنی سخن رسا و مقتضی حال، شیوا و روشن، که سخن خدا نمونۀ بی مثال آن می باشد. عرب از دیرباز با آزمون های گوناگون ارزش اعجاز این نامۀ آسمانی را درک کرده اند و مسلمانان برای نشان دادن شگفت آفرینی آن کتابهای فراوانی نوشته اند. رشیدالدین میبدی در تفسیر کشف الاسرار، جلوه هایی از اعجاز بلاغی و زیبایی های کلامی قرآن را شرح داده است. انواع شگردهای فصاحت...

زیباشناسی یکی از مهم‌ترین عرصه‌های نقد در دوران معاصر است؛ به گونه‌ای که ناقدان و اهل فن، به جنبه‌های گوناگون آن توجهی کرده‌اند. از آنجا که امروزه، متون ادبی از جنبه‌های مختلف فنی، لغوی، بلاغی و همچنین از نظر اسلوب و ساختار تحلیل و بررسی می‌شوند، نگارندگان درصدد یافتن گوشه‌ای از زیبایی‌های سوره‌ای هستند که «عروس قرآن» نامیده شده است.صنعت مقابله- که یکی از اسلوب‌های بلاغی است و در قرآن کریم نیز ...

سوره‌ی اعراف با 206 آیه، به عنوان دومین سوره‌ی بزرگ قرآن کریم، بیشترین آیات مربوط به گفتگو را به خود اختصاص داده است؛ به طوری که هم طرفین گفتگو و هم موضوعات و اسلوب‌های گفتگو در این سوره‌ متنوع است. در این مقاله نگارنده بعد از بیان مقدمه‌ای درباره‌ی معنای لغوی و اصطلاحی «مـحاورة»، مقاله را به دو بخش بررسی اسلوب‌های انشایی و خبری تقسیم می‌کند، و در هر بخش به بررسی جلوه‌های بلاغی آیات گفتگو می‌پر...

تأمل در ساختار بلاغی و هندسه­ی تصویرهای منوچهری، تمایز آشکار و میزان تفاوت دیدِ زیباشناسانه­ی او نسبت به دیگر شاعران سبک خراسانی را پدیدار می­سازد و گستره­ی این اختلاف، او را تا مرز یک نبوغِ ادبی و تا سرحد شاعری یگانه و بی­تکرار- خاصه در توصیف تصویرهای طبیعت- برمی­کشاند. بررسی و سنجش ابزارهای ادبی و عنصرهای بلاغی موجود در زبان شاعران، یکی از شیوه­های دقیق برای شناخت و ترسیم سیر تطوّر تصویرهای شعری...

تعریف استعاره ازجمله موضوعات نخستین آثار بلاغی عربی و فارسی است. کثرت تعاریف موجب شده است برخی تصوّر کنند وجه مشترکی میان آنها نیست یا اینکه تعاریف استعاره بسیار پریشان است؛ در حالی‌که بررسی تعاریف در بیشتر کتاب‌های بلاغی فارسی و عربی حاکی از وجود مؤلفه‌های مشترک بین آنهاست. از طرفی باید این موضوع را در بستر زمان و شرایط فکری و فرهنگی در نظر گرفت. گسترش حوزة مطالعات بلاغی، ساختار فکری و فرهنگی ز...

«تقابل‌های هم‌جوار» (همنشینی دو رکن متقابل)، اصطلاحی است در پیوند با علم معانی نحو. این اصطلاح، هنرسازه‏ای پنهان در مثنوی است که در این نوشتار براساس نظریة نظم (ساخت) و علم معانی نحو، ساخت‏های گوناگون و الگوهای متنوع آن تبیین و تحلیل شده‌است؛ ازجملة این الگوهای تقابلی عبارت­اند از: تقابل‎های هم‌جوار در یک جمله با هویّت دستوری یکسان (تقابل‎های معطوف، تقابل‎های هم‌جوار مضاف و مضافٌ‎إلیهی و موصوف و ...

با توجه به این که کتاب درّه نادره تالیف میرزا مهدی خان استرآبادی (1175هـ . ق)یکی از متون مصنوع ادبیات فارسی است که به دلیل استعمال لغات مهجور و نامأنوس کمتر مورد توجه قرار گرفته است و این در حالی است که این کتاب دارای ویژگی های برجسته ی بلاغی و هنری است و به جرأت می توان گفت که هیچ جمله ای در این کتاب یافت نمی شود که از عناصر بلاغی خالی باشد. به علاوه، بعضی از بخش های آن بسیار هنری واز دیدگاه زی...

مطالعه حاضر به بررسی ویژگیهای بلاغی قسمت مقدمه مقالات رشته مهندسی عمران که توسط مهندسان انگلیسی زبان و فارسی زبان به زبانهای فارسی و انگلیسی نگارش یافته است، میپردازد تا شباهت ها و تفاوتهای موجود در کاربرد ویژگیهای بلاغی و واژگانی – دستوری در نوشتارهای آنها را نشان دهد. داده های جمع آوری شده شامل 99 بخش مقدمه ی مقالات رشته مهندسی عمران است. تعداد 33 مقاله از این داده را مقالات انگلیسی در بر گر...