شاهنامه رشیدا با 93 نگاره بدون رقم، متعلق به قرن یازده ه.ق محفوظ در موزه کاخ گلستان، یکی از شاهنامه‌های مهم دوره صفویه به‌شمار می‌رود. خوشنویسی و نگارش زیبای آن به عبدالرشید دیلمی منسوب بوده؛ ازاین‌رو به شاهنامه «رشیدا» معروف شده است. به‌دلیل اینکه این شاهنامه امضا و شناسه‌ای ندارد، این مقاله به بررسی شیوه‌های شکل‌گیری در نگاره‌ها پرداخته و همچنین هنرمندان آن را شناسایی و معرفی کرده است. سؤال ...

در مطالعات تاریخی، معنی خط را همواره در عبارتِ نوشتار جستجو کرده‌اند، حال اینکه صورتِ بصریِ نوشتار مفاهیم بیشتری می‌رساند. در این مقاله، نگارندگان با هدف دستیابی به یک نظامِ معنایی، برای صورتِ بصری خط کوفی در دورۀ سامانی، نخست چارچوب نظری را بر اساس دیدگاه بنیامین و دریدا مطرح می‌کنند. سپس بنا بر این چارچوب، شیوۀ خط‌شناسی را به روش تحلیلی و تاریخی با اصول خوشنویسی و حوزه‌های مرتبط با خط‌شناسی در دور...

تاکنون به جنبه‌های ادبی و اطلاعات تاریخی که دیباچه‌های مرقعات در خوددارند توجه فراوانی شده، لیکن زمینه‌های جامعه‌شناختی آن‌ها و توجه به ارجاعات متن به بیرون وبستر تاریخی که در آن قرارگرفته‌اند همچنان مغفول مانده است. دیباچه قطب‌الدین محمد بر مرقع شاه‌تهماسب در سال 964ق از معدود دیباچه‌هایی است که در این برهه زمانی علاوه بر خوشنویسی به مسئله نقاشی و نقاشان می‌پردازد. این پژوهش به دنبال این مسئله...

تاریخ ایران در سراسر دوران اسلامی یعنی پس از 9 قرن از زمان ورود اسلام به ایران تا قبل از روی کار آمدن سلسلة پادشاهی صفوی و برای برهه‌ای کوتاه در زمان آل‌بویه هیچ‌گاه شاهد حاکمیت دولتی شیعی مذهب نبوده است. در دوران صفوی، «مذهب» نقش مهمی در روند مطالعة فرهنگ و هنر داشت، طبعاً از این رهگذر مقولة هنر نیز از تغییر ایدئولوژی و تحولات اجتماعی که در عصر صفوی رخ داده بود بی‌بهره نماند و در واقع علاوه بر ...

Existing approaches to inscriptions tend often to regard various literary aspects, some considerations on the text content, historical importance, and tendency to the past events illustrated in the inscriptions, and this has led to the typology and classification of inscriptions in terms of endowment, decree, memorial, and construction themes, and in another way, the recognition of stuffs and m...

هدف: علاقه به کتابت متن قرآن به شکل زیبا، به پیرایش، وضع قواعد و گسترش قلم‌های مختلف خوشنویسی منجر شد. اقدام دیگر کاتبان در کتابت قرآن کریم سروسامان دادن به چگونگی قرارگیری سطور در صفحه است. شیوه آرایش صفحه در نسخه‌های خطی قرآن‌‌های کریم در قرون هشتم تا دهم هجری در شیراز به‌دست کاتبان برای بهبود صفحه‌آرایی با ابداعاتی همراه بود که معرفی این ابداعات و تحلیل آنها از مشکل‌ترین بخش در قرآن‌های مذکو...

مکتب شیراز در هنر و معماری، از درخشان ترین و تأثیر گذارترین مکاتب هنر و معماری ایران است که هنوز بسیاری از وجوه آن ناشناخته باقی مانده است. در این پایان نامه با هدف طراحی پژوهشکده ای جهت مطالعه، شناخت و ارائه مکتب شیراز در هنر و معماری، مطالب زیر مورد مطالعه قرار گرفته است. در فصل نخست پس از طرح موضوع، ضرورت، هدف و سوالات تحقیق، معانی مختلف واژه اساسی مکتب بیان شده و پس از آن تاریخچه شهر شیراز ...

در این رساله که بررسی سیر تحول تزئینات وسایل روشنایی در ایران در طی سده های 5 تا 11 هجری می باشد سعی گردیده است کاوش و بررسی عمیق، دقیق ، علمی و اصولی در مورد نقوش این اشیا به ویژه خط نگاره ها و کتیبه های آن صورت گیرد تا بدین وسیله بتوان علاوه بر سیر تحول این اشیا در سده های فوق با سیر تحول تزئینات و نقوش این اشیا خصوصا سیر تحول هنر خوشنویسی و خطاطی چه از جهات فرمی و ظاهری و رسم الخط و چه از جن...

در بررسی‌های تاریخ معاصر ایران در عهد قاجار، نقش زنان در عرصه‌های اجتماعی و هنری کمتر مطالعه شده است. دراین‌خصوص، در منابع دست‌اول مطلب چندانی ذکر نشده است، زیرا اکثر تاریخ‌نویسان همت خود را وقف شرح حوادث سیاسی یا شیوۀ زندگی شاهان و رجال ‌کرده و در لابه‌لای تألیفات خود به‌صورت پراکنده و غیرمستقیم به مسائل اجتماعی و هنری زنان اشاره ‌کرده‌اند. این مقاله، ضمن بررسی شرایط اجتماعی و زندگی زنان دربار...

صحیفی جوهری یکی از چیره‌دست‌ترین خوش‌نویسان ثلث دوره صفوی است که دستی هم در شعر داشته؛ با این حال، چنان که باید شرح احوال و آثارش در تاریخ خوش‌نویسی ایران مورد توجه قرار نگرفته است. صحیفی از بزرگ‌زادگان طایفة ذوالقدر شیراز بوده که در اصفهان رشد کرده و همانجا نیز وفات کرد. این پژوهش در نظر دارد ضمن معرفی آثار موجود و قابل دسترس این خوش‌نویس، به دسته‌بندی آن‌ها از چند منظر مختلف بپردازد و شیوة نگ...