سهروردی و برگسون در زمرة فیلسوفانی هستند که به عرفان و شهود اهمیت وافری داده اند. در این پژوهش سعی شده است با بررسی مبانی فلسفی این دو فیلسوف بزرگ، دلالت های تربیتی آنها استخراج گردد. بررسی مبانی هستی شناختی، انسان شناختی، ارزش شناختی و معرفت شناسی برگسون و سهروردی نشان می دهد که مفاهیم اساسی در فلسفة برگسون زمان، تکامل، شهود و تغییر می باشند. اما در فلسفه سهروردی، نور از جایگاه ویژه ای برخوردا...

علم تفصیلی خدای تعالی به جهان هستی، یکی از مسائل فلسفی است که با بحث ها و چالش های بسیاری رو برو بوده است. در این میان، اندیشمندان اسلامی به تبیین این مسئله پرداخته، تلاش کردند تا بر چالش های مطرح شده نیز فائق آیند؛ در یکی از این  بحث ها سازگاری مفاهیم به کار رفته در آموزه «خدای دگرگون ناپذیر، عالم به غیر است» مورد بررسی قرار می گیرد. یک راه برای نشان دادن توفیق یا عدم توفیق هر یک از این اندیشم...

کامل التعبیر از آثار مشهور حبیش تفلیسی است که به‌­ظاهر پس از سال 566ق تألیف شده است. در این اثر _ که تا امروز چاپ انتقادی نشده است_ واژه‌های نادر نسبتاً زیادی را می‌توان دید که پژوهشگران شماری از آن­‌ها را استخراج و بررسی کرده­‌اند. در این جستار چند واژۀ دیگر معرفی و بررسی می‌شود. این واژه‌های نادر عبارت­‌اند از: انگشت خدای خوان (سبّابه)، نگارشی/ انگارشی کردن، شنگ، نان گرمه، کبوتر بنّا.

نوشتار پیش رو در صدد است تا با رویکردی تاریخی به تبیین فهم متفاوت نسبت‌های مفهومی حاکم بر امر عمومی در اعصار مختلف همت گمارد. بدین آیین، با انتخاب دورۀ یونان باستان به‌مثابۀ آغازگاه سنت اندیشۀ غربی و رمزگشایی از معنای اسطوره‌ای حکمرانی در آن دیار، این مهم را محقق می‌گرداند. در ادامه با نگرشی تاریخی ـ تأویلی به بازخوانی اسطورۀ آتنا (خدای جنگاوری) و هفائیستوس (خدای صنعت) می‌پردازد و با بررسی ویژگ...

پیامبران برای هدایت انسان ها از روش های متمایزی استفاده کردند. آیات قران کریم نشان می دهند یکی از عوامل این تفاوت ها توجه به نیاز مخاطبان بوده و روش های هدایتی پیامبران، متناسب با میزان آمادگی، نوع نگرش و روحیه مخاطبان آنان اتخاذ شده است. روش و گفتار چهار پیامبر صاحب شریعت همراه با لطافت، مهربانی و دلسوزی بوده و آنان با جریانات انحرافی مقابله نمودند. این پیامبران تمایزاتی نیز در روش های خود داش...

احدیت، قلۀ توحید است که سوره توحید این مرتبه را گزارش می­کند؛ آن هم در ظاهری سهل و ممتنع و ساختاری سلبی که از معرفی­های اثباتی معمول، متفاوت است. در نوشتار حاضر با روش معناشناختی (واژه­شناختی، روابط هم­نشینی، جانشینی و سیاق) و تحلیل روایات و تفاسیر، مفهوم قرآنی احد، واکاوی و سپس با احدیت عرفانی، مقایسه و موازنه و درنهایت، فضای ادراکی آن به تصویر کشیده شده است. توصیفات سلبی از احدیت به شناخت‌پذی...

مفهوم خداوند، تحول و شکل‌گیری دین‌داری شخصی افراد را تعیین می‌کند. و در طول دهه گذشته، بیش از هر مفهوم مذهبی دیگر، مورد بررسی پژوهش‌گران قرار گرفته است (هاید، 1990). تأثیر ادراک افراد از مؤلفه‌های مختلف این مفهوم بر بهداشت‌ روانی افراد توجه بسیاری از متخصصان روان‌شناسی، را به خود جلب نموده است. پژوهش حاضر نیز با هدف بررسی تأثیر ادراک مفهوم خداوند بر احساس تنیدگی، اضطراب و افسردگی صورت گرفته است...

«حق» مفهومی فلسفی است که از مقایسۀ صاحب حق و هدف مطلوب یا مقصد متناسب انتزاع می شود؛ این مفهوم به معنای شایستگی است. انسان دارای دو نوع کرامت تکوینی و اکتسابی است، زیرا دارای کمالات تکوینی و اکتسابی است؛ به ازای مقدار کرامتی که هر انسان دارد حقوقی برای او ثابت می شود؛ ارتکاب جرم سبب از دست دادن مقداری کرامت می شود. بنابراین، مجازات انسان مجرم حتی در شدیدترین درجه (مجازات مرگ) با کرامت موجود در ...

آیه مودّت از آیات عقیدتی بسیار مهم و اختلافی میان تفاسیر فریقین است. بسیاری از مفسران أهل سنت و برخی از تفاسیر شیعه به جهت اعتقاد به عدم درخواست أجر دنیوی از سوی أنبیاء گذشته، درخواست أجر برای پیامبر اسلام’ را بعید دانسته‌اند. به‌نظر می‌رسد تفاسیر فریقین از توجه به سیاق حاکم در داستان حضرت إبراهیم که آیین حنیف را مقدم و دین اسلام را تالی آن می‌داند، غفلت ورزیده‌اند؛ زیرا در آن داستان خدای متعال ...

کنکاش در جهان بینی  غلات شیعه ،علی رغم ازبین رفتن اکثر آنها، از جهاتی می تواند مفید و کاربردی تلقی شود . شبیه آنچه  در مقاله حاضر در بحث ولایت عرفانی صورت گرفته، چرا که در اینجا، بر خلاف تاریخچه مشهور ولایت یعنی انتساب به متصوفه و یا شخص حکیم ترمذی، با ارائه چار چوب وریشه هایی از آن در غلات شیعه ، تا حدودی به حل ابهام  برخی آموزه های متصوفه یا غلط انگاری مستشرقان در حوزه تصوف، پرداخته است. بدین...