این مقاله به عنوان آخرین بخش در شناسایی فلسفه الهی افلاطون در صدد آنست که نشان دهد فلسفه سیاست در افلاطون بیش از هرنظام فلسفی در عالم و هماهنگ با تفکر معنوی شیعی با الوهیت و معنویت آمیخته است ابتدا معرفی بسیار اجمالی از نظام معنوی امامت در تفکر شیعی به عمل آمده و سپس با بیان نصوص متعدد از افلاطون در صدد ایضاح این نکته است که در افلاطون تنها کسانی که با تهذیب نفس و پالایش درون از کلیه آلودگی ه...

مسئله لذت از مسائل درازْعمر، سترگ، تأثیرگذار، و در عین حال، مناقشه‌انگیز در طول تاریخ بشری بوده است و از دیرزمان تاکنون توجّه مکاتب مختلف فلسفی‌ـ ‌اخلاقی و همچنین ادیان الاهی و غیرالاهی، به‌صورت سلبی یا ثبوتی، بدان معطوف بوده است. گرچه ابن‌سینا در تعریف لذّت از حکیمان سلف تأثیر پذیرفته، مقلّد محض آن‌ها نبوده است. او دو تعریف برای لذّت ارائه می‌دهد که تعریف دوم کامل‌تر از تعریف نخستین است. او برای تک...

خیال در نزد حکیمان و فیلسوفان ایرانی و غربی از بنیادی‌ترین و پیچیده‌ترین مسائل عالم هستی است. مسئله این پژوهش این بوده که آیا عنصر خیال به‌عنوان جوهرۀ اصلی زیبایی‌شناسی سبک فرشچیان مطرح است؟ و اگر چنین است، گونۀ خیال یا رویکرد هنرمند به عنصر خیال چگونه بوده است؟ در این نوشتار، برای نخستین بار سعی گردیده تا جایگاه خیال در مجموعه آثار هنرمند (538 اثر) مورد نقد و بررسی قرار گیرد و هدف این پژوهش ن...

تعلیم و تربیت یکی از مؤلّفه‌های اساسی در تعالی بشر، توسعه و پیشرفت جوامع و نیل به اهداف و آرمانهای عالی بشری است. در این زمینه فیلسوفان، حکیمان و دانشمندان جوامع سعی در پخش عقاید منور معنوی داشته‌اند. رشید یاسمی یکی از چهره‌های ممتاز و اصیل ادب و هنر ایران در نیمة اول قرن حاضر و از جمله نخستین شاعران و نویسندگانی است که تحولات اجتماعی و فکری قرن اخیر در آثار آنان تأثیرگذار بوده است. با توجه به ا...

در این مقاله برآنیم تا به بررسی جایگاه سخنان عارفانه ومفاهیم اخلاقی در اشعار هوشنگ ابتهاج (1306) بپردازیم. انسان کامل ازنظر ابتهاج آن عاشقی است که به تعبیر او ایمان خلیلی دارد. از مرگ نمی‌هراسد و در بلای عشق وپیمانی که روز الست با او بسته اند، ثابت قدم وصبور باشد. تجلّی خداوند متعال در همة پدیده ها ودریافت اسم اعظم در هر موجودی، نکته ای است که در سخنان ابتهاج یافت می شود. این گفته نشان دهندة آ...

شهر کولاب در فاصلۀ دویست کیلومتری از قسمت جنوب و شرق پایتخت تاجیکستان در ساحل دریای یاخْسو، در دامنۀ رشته‌کوه حضرت شاه جایگیر است. از همین منطقه طی صدها سال راه کاروان از هند و افغانستان امروزه می‌گذشت؛ درنتیجه در سده‌های میانه کولاب با تاریخ و فرهنگ غنی خود به یکی از شهر‌های بزرگ منطقة ختلان تبدیل شد. در حدود کولاب و اطراف آن آثار معماری دوره‌های گوناگون باقی مانده‌اند که از نمونه‌های آن می‌توا...

یکی از سؤالات اساسی درباره نفس انسان این است که آیا قبل از تعلق به بدن و افاضه به آن، وجودی مفارق و قائم به ذات داشته که با حدوث بدن به آن می‌پیوندد، یا اینکه مانند بدن بوده، همراه هر بدن یا به‌واسطه آن (مع‌البدن) حادث می‌گردد. در بین حکیمان مسلمان، سه دیدگاه درباره حدوث و قدم نفس وجود دارد و هر دیدگاه برای اثبات مدعای خود، به دسته‌ای از آیات و روایات متوسل شده و با مبنا قرار دادن دیدگاه عقلی خ...

چکیده علامه آملی از حکیمان عارفی است که مدارج علمی و عرفانی و مراتب حکمی و معنوی وی گره­خوردگی و آمیختگی بلافصلی با موضوع معرفت نفس و خودشناسی دارد. به نظر وی مبحث نفس ناطقة انسانی، قلب جمیع معارف ذوقیه و قطب قاطبة مسایل حکمیه و محور استوار کل مطالب علوم عقلیه و نقلیه و اساس پایدار همة خیرات و سعادتها است و معرفت آن اشرف معارف است و پس از معرف حق سبحانه، هیچ موضوعی در حکمت متعالیه به پایة آن ن...

اهتمام به اندرزهای اخلاقی به منظور تنظیم هنجارهای اجتماعی و مبارزه با رفتارهای نادرست و زیانبار از ویژگی‌های مردم مشرق‌زمین، به‌ویژه ایرانیان قبل از اسلام بوده است. پندهای اخلاقی در آموزه‌های دینی، وصایای شاهان و سخنان حکیمان و بزرگان ایران به شکل مکتوب در دست‌نوشته‌ها، ابزار و لوازم زندگی مثل حاشیه لباس، پرده، سفره، ظروف و... نیز به صورت شفاهی در مجالس و حتی معابر عمومی و سینه پیران و بزرگان، ...

نوشتار کنونی بر آن است تا بر اساس مبانی حکمت متعالیه و سخنان حکیمان صدرایی، تصویری روشن از معنای اختیار به دست دهد. مهم‌ترین تعریف‌های موجود از اختیار در حکمت متعالیه، عبارتند از: «داشتن مبادی چندگانه علم، شوق، اراده و تحریک عضلات»، «داشتن مبادی دوگانۀ علم و اراده»، «صحة الفعل والترک»، «مشیّة الفعل و‌الترک»، و «استقلال فاعل و نفی اثرپذیری از غیر». در این میان، تنها یک تفسیر جامعیت و اشتراک مفهوم...