دولت مطلقه شبه‌مدرن پهلوی، نخستین دولت شکل‌گرفته‏ در ایران بود که بر اساس الگوی نظریِ جان فرانکو پوجی در پرتو شکل‌گیری و بسط نهادهای بوروکراسی و دیوان‌سالاری، تمرکز قدرت در پهلوی اول و ارتش مدرن پدیدار شد. این دولت تلاش همه‌جانبه‌ای را در تمرکز و انحصار قدرت با سیطره کامل بر منابع اجبارآمیز و غیر اجبارآمیز صورت داد. ریشة شکل‏گیری این دولت را باید در تغییر و تحولات سیاسی و اجتماعی مشروطه و پس از...

ادوار پهلوی اول و دوم (1304-1357) مصادف با تشکل تاریخی اولین دولت‌های مدرن در ایران است که به‌صورت گسترده در حوزه‌های فرهنگی گوناگون از طریق اتخاذ سیاست‌های فرهنگی دخالت کرده‌اند. این سیاست‌ها در جهت فرایند ملت‌سازی بر ایدئولوژی‌های متعددی تنیده و در این راستا تعادل تاریخی ساخت فرهنگی در ایران را بر هم زده‌اند. موضوع محوری مقاله حاضر، تبیین چرایی شکست سیاست‌های فرهنگی دولت پهلوی و برآمدن گفتمان...

تحولات سیاسی، فکری، جهت گیری ها و برنامه ریزی های فرهنگی نقشی مهم در نوگرایی و ایجاد جریان های مهم نقاشی نوگرای ایران در دوران پهلوی دارد. این مقاله بر اساس مباحث و تحلیل هایی که ارایه می دهد نشان خواهد داد که سه رویکرد چپ گرایانه، ملی گرایانه و اسلام گرایانه در کنار اقدامات حکومتی، همچون پارادایم های حاکم بر نهادهای مختلف اجتماعی، به ویژه نهاد سیاست و فرهنگ، تحولات نقاشی معاصر ایران را در دورا...

هدف: امریه کشف حجاب مهم ترین اقدام پهلوی اول(1320-1304ش.)در روند مدرنیزاسیون بود. بررسی های تاریخی صورت گرفته تا کنون بخشی از اسناد این واقعه را منتشر ساخته است و اسناد قابل توجهی همچنان در آرشیوها موجود است. در این نوشتار در گستره جغرافیایی فارس – آن زمان استان هفتم – و در محدوده زمانی 1314 تا 1317ش. مهم ترین اسناد موجود  با محوریت؛ 1) نوع برنامه ها و اقدامات حکومت و 2)چگونگی مقاومتهای مردم بر...

 هدف: بعد ازسقوط حکومت محلی (امارت) اردلان­ ها، که از زمان زمان ناصر­الدین­ شاه، حکومت کردستان را در دست داشتند، دوره­ای از هرج­ومرج و بی ­نظمی آغاز شد. عباس­خان،معروف به سرداررشیداردلان، از شاخة اردلان­ های روانسر و جوانرود و قرین جاف­ ها، خواست در رأس حکومت کردستان قرار گیرد و حکومت اردلان­ ها را احیا کند.این پژوهش اقدامات و تلاش­ های عباس ­خان، معروف به سرداررشید­، آخرین بازمانده خاندان اردل...

هدف: گزارش قتل رئیس اصلاحات ارضی فیروزآباد فارس و پیامدهای آن. روش/ رویکرد پژوهش: داده های این گزارش از اسناد موجود در سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی و اسناد شخصی فرهاد عابدی فرزند مقتول گرداوری شده است. از منابع کتابخانه ای برای تهیه اطلاعات زمینه‌ای از رویداد نیز بهره برده‌ایم. یافته‌ها و نتیجه‌گیری: قانون اصلاحات ارضی به عللی نظیر ث...

در دورۀ پهلوی دوم، شبه‌نظامیان حامی‌ شاه تحت‌عنوان «فداییان شاه» در برخی نقاط کشور تشکیل شدند که به­لحاظ شکل‌گیری، عملکرد، تشکیلات و ارتباط با حکومت، با گروه‌های مشابه حامی حکومت مانند اوباش شهری یا پارتیزان‌های موقتی، متفاوت بودند و در برخی حوادث ناشی از جنگ دوم جهانی و کودتای 28 مرداد 1332 از شاه و ارتش حمایت می‌کردند. مسئلۀ اصلی در اینجا مطالعۀ روند سازمان‎یابی چنین گروه‎های برخوردار از طبیع...

دوره 37 ساله سلطنت محمد رضا پهلوی یکی از پرتلاطم ترین دوره های تاریخی کشور است. دهه چهل و پنجاه شمسی را می توان آغاز فرایند اقدامات سکولاریستی پهلوی دوم در ایران دانست.در حوزه سیاسی این امر با لایحه انجمن های ایالتی و ولایتی آغاز گردید، حمله به مدرسه فیضیه آغاز رویارویی علنی شاه و روحانیت و نیز بیانگر استبداد وی بود . این اقدام باعث گردید تا امام خمینی در محرم سال 42 شمسی سخنرانی آتشین خود علیه...

هدف: پاسخ به این سؤال که حکومت پهلوی تا چه حد توانست در بعد بین‌المللی به اهداف خود از برگزاری جشن‌های 2500 ساله دست پیدا کند. روش/ رویکرد پژوهش: تحلیل تاریخی با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و سندی. یافته‌ها: برخی جراید و سران و رهبران کشورها به تعریف و تمجید و برخی به انتقاد جشن‌ها دست زدند. «کنفدراسیون جهانی محصلین و دانشجویان ایرانی» به اقدامات متعددی در مخالفت با جشن‌ها دست زد. به نظر می‌رس...