چکیده: مسئله ی عشق یکی از مهمترین و اساسی ترین مسائل در زندگی می باشد که از دیر باز مورد بحث و مطالعه قرار گرفته است. آثاری که از نویسندگان و هنرمندان مختلف در دست داریم عموماً جنبه ی مرگ بار عشق را در نظر گرفته اند، به این طریق که ابتدا از خوشی و لذت هایی که در بین عاشق و معشوق وجود دارد سخن به میان آورده اند و در نهایت به خاتمه ی آن توسط یک واقعه ی تلخ یا ازدواج یکی از آن دو پرداخته اند. ر...

 طبقه بندی سنّتی و گاه غیرعلمی، بر پیکرة نظام آموزشی و پژوهشی ادبیات فارسی سایه انداخته و عمدةً حوزة دانش و پژوهش ادبی به رشد و بالندگی چندانی دست نیافته است. شرح و تفسیر متن، با این هدف که پیچیدگی‌های متن زدوده و خواننده به درکی ژرف و پویا از متن هدایت شود، در این حوزه جای می‌گیرد. در این میان، نقش شارح و تاویل کنندة متن بسیار اهمیّت دارد؛ چرا که او باید بتواند بین جهان متن و جهان خواننده گفتگویی...

پژوهش‌گران ادبی غالباً در مورد انسجام و پیوستگیِ میان ابیات غزل حافظ اختلاف عقیده دارند: گروهی به‌طور ضمنی غزل حافظ را فاقد انسجام دانسته‌اند و، ویژگیِ اصلی غزل حافظ را گسسته¬نمایی و به‌عبارتی نداشتن انسجام و ارتباط معنایی در محور عمودی غزل بیان کرده¬اند. در مقابل، گروه دیگری از محقّقان به وجود ارتباط میان ابیات و در نتیجه انسجام در غزل حافظ معتقد هستند. در مقاله حاضر با استفاده از نظریه تکامل¬یافت...

حافظ، هنرمندی است بزرگ که هنر و اندیشة او از مرزهای زمان و مکان فراتر رفته و خصلتی همه زمانی و لامکانی پذیرفته است. در اندیشه و ذهنیت هنریِ او، نشانه‌های زمانی، حکمِ تکه‌های گوناگون از خطی واحد را می‌یابند که ازهم‌گسیخته نیستند و به جریانی کلی و بی‌نهایت تعلق دارند. نشانه‌های زمانی و اقلیمی در شعر حافظ طوری به کار رفته که در برهة خاصی از زمان و تکة مشخصی از جغرافیای هستی محصور نمی‌مانند.این نوشتا...

           هدف مقاله ی حاضر، آن است که با استفاده از نظریه ی روایت شناسی و با تأکید بر روایت شنو، نشان دهد، شعر حافظ در کلیّت خویش، چونان یک اثر روایی است که در آن با بیانِ غیرِ خطّی رخدادهای راستینی از زندگی بشری مواجهیم؛ رخدادهای مکرّری چون جدال ناتمام رند و صوفی، عهد الست، پذیرش بار امانت الهی و اتّفاقات متعاقب آن و...که همگی  با صراحت و قدرت، در بسترِ زمانِ دوری ، آشکار شده است.در این مقاله، نخست ب...

درباره تاثیر شعر شاعران عرب در سخن حافظ، سخن ها بسیار است و پیشینه بسیاری از مضامین و اندیشه ها و صنایع و ظرائف شعری او را در سخن آنان می یابیم. ولی با وجود این، حافظ، همه مضامین یا صنایع مقتبس از دیگران را از صاحبان اصلی آنها بهتر ادا کرده است. حافظ بیشتر مضامین مقتبس را به خوبی اصل اولیه اش و خوبتر از آنها بازآفرینی و تکمیل کرده است. در پایان نامه حاضر کوشش بر این بوده که پیشینه تعابیر و مضام...

بررسی مقایسه­ای شعر حافظ  و هوشنگ ابتهاج  (هـ.. ا. سایه)*   حسین محمدی دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تربیت مدرس دکتر ناصر نیکوبخت1 دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تربیت مدرس   چکیده با نگاهی به شعر هوشنگ ابتهاج می­توان به آسانی اثر شعر حافظ را در آن مشاهده کرد. یافتن چگونگی این اثرپذیری مسألة اصلی این تحقیق است. روش این تحقیق، توصیفی تحلیلی است. با مطالعة متون مورد بحث ...

اگر چه قبل از حافظ شعرایی مانند خاقانی، سعدی، و سایرین بوده اند که حافظ در غزل به آنها اقتفاء داشته است ، اما حافظ بیش از دیگران در مرکز توجه عام و خاص قرار داشت. علت این امر را باید در «کلیت» دیوان حافظ یافت. غزل حافظ اگر چه در اجزای خود چیزی بیش از غزل های شاعران قبلی را نداشته است، اما در کل حائز کیفیاتی است که او را در مقامی برتر از دیگران قرار می دهد. از آنجا که موضوع کلیت اشعار حافظ اهمیت...

برای آن‌که بتوانیم ایرانی آباد، آزاد و شاد بسازیم، لازم است که درک کاملاً درست و واقع‌بینانه‌ای از گذشتۀ خود داشته باشیم. برای این منظور لازم است در کنار استفاده از منابعی که مورخان و جامعه‌شناسان فراهم می‌آورند، از منابعی دیگر، مانند متون ادبی و هنری نیز بهره بگیریم. به نظر می‌رسد که این قبیل متون از بهترین و قابل اعتمادترین منابع برای شناختن جامعۀ ایرانی هستند؛ زیراکه این منابع غالباً فرمایشی و...

تا کنون شرح‌ها و تفسیرهای زیادی بر دیوان حافظ نوشته شده است. این شرح‌ها عمدتاً یا به طور کلی اشعار حافظ را عاری از گرایش‌های عرفانی می‌دانند؛ یا تعبیر و تفسیر آن‌ها صرفاً عرفانی است و نگاهشان به تمامی غزلیات یک نگاه عارفانه است. سؤال مهمی که در این مورد پیش آمده است، این است که آیا این‌ گونه نگاه‌ها به دیوان حافظ منطقاً درست است یا راه میانه‌ای هم وجود دارد؟ نگارنده بر ا...