این پژوهش که قصد دارد جلوه¬های متضاد نور و ظلمت که بن¬مایه¬ی اصلی آیین گنوسی است را، در مثنوی معنوی مورد بررسی قرار دهد، در دو بخش کلی فراهم شده است. بخش اول مقدمه و تعریفی از اسطوره، ثنویت، آیین¬هایی چون آیین مترائیسم، زروانیسم و زردشتی می¬باشد؛ سپس به تعریف علمی و ادراکی از نور و ظلمت و چگونگی آن در اسطوره پرداخته شده است، که در آن پیشینه¬ای از اندیشه¬های گنوسی، در مکاتب پیش از آن نیز مطرح می...

مولوی از شاعران صاحب اندیشه و اهل دلی است که محتواها و درون¬مایه¬های عرفانی او پرده از بسیاری از حقایق انسانی برداشته و از نظر شعری واجد جایگاه رفیعی است. او نه تنها در عرفان و تصوّف بلکه در اندیشه¬های دینی و انسانی هم یک استثنا است. استثنایی بودن او از این بابت است که هر کس با هر اندیشه، با هر زمینه و با هر نوع فکری، به سراغ او برود، به اندازه طلب و نیازش از این اقیانوس ژرف و عمیق، و در عین حال...

موضوع رساله معنا شناسی عقل در دیوان کبیر شمس و فیه ما فیه مولانا جلال الدین محمد بلخی (متوفی 672 هـ .ق) است. در ابتدا مراد از معنا شناسی به عنوان دانش و روش را مشخص خواهیم ساخت. بدین ترتیب در فصل اول به بررسی مکاتب معنا شناسی در دوران معاصر خواهیم پرداخت که شامل چند بخش خواهد بود، بررسی مکاتب معنا شناسی، بررسی روش شناسی توشیهیکو ایزوتسو و تفسیر او از مکتب بن، و شناخت روش معنا شناسی بکار رفته تو...

موضوع پایان نامه حاضر نقد تصوف در مثنوی معنوی، مثنوی جام جم و دیوان حافظ است .این پژوهش به این سوال پاسخ می دهد که وضع تصوف در قرن هفتم و هشتم چگونه بوده است. همچنین درصدد یافتن پاسخ این سوال است که تصوف در مثنوی معنوی، مثنوی جام جم و دیوان حافظ چگونه نقد شده است. برای این کار در ابتدا تمام اشعاری که کنایه، تعریض و نقدی به تصوف داشتند، استخراج، دسته بندی، تجزیه و تحلیل و نتیجه گیری شد. فصل نخست...

چکیده در طول تاریخ هنر به کرات در نقاشی ها، مجسمه ها، نقوش برجسته و هنرهای بصری دیگر، از تصاویر دیو و موجودات مخوف و اهریمنی استفاده شده است. استاد محمد سیاه قلم یا همان غیاث الدین محمد نقاش، از جمله نگارگران چیره دست ایرانی قرن نهم هجری قمری (پانزدهم میلادی) است که در نگاره هایش تصاویر موجودات مخوف و اهریمنی مانند دیو، بسیار به چشم می خورد. وی علی رقم اینکه جزء نگارگران مکتب هرات به شمار می...

وحدت وجود، عالی‌ترین شکل توحید و محور مسائل و مباحث عرفان نظری است. عرفان نظری به شکل مدوّن و منسجم از زمان محی‌الدین‌بن عربی در سده‌ی هفتم ق شکل گرفت. از آن زمان تا کنون عده‌ی بسیاری، هم به منظور اثبات و هم به منظور رد کردن وحدت وجود، رساله‌ها و کتاب‌هایی نگاشته‌اند. یکی از افرادی که در این رابطه دست به قلم برده و در صدد اثبات و رد ایرادات و اشکالات وارده به این اصل اساسی عرفان نظری بر آمده است...

ابوالحسن نظام الدین(نجم الدین)احمدبن عمربن علی سمرقندی مشهور به نظامی عروضی نویسنده و شاعر قرن ششم هجری است. وی به دربار ملوک غوری? بامیان مختص و معاصر خیام و امیرمعزّی است. از اشعار او جز چند قطعه شعرمتوسط، چیزی به جا نمانده است و اثر منثور او چهارمقاله به نام حسام الدین علی(شاهزاد? غوری) تألیف شده است. نام اصلی این کتاب مجمع النوادر بوده ولی چون شامل چهارمقاله است به نام چهارمقاله شهرت یافته...

آب و آتش دو عنصر مهم و اساسی جهان آفرینش که نزد تمامی اقوام و ملل همیشه محترم و ارزشمند بوده و شعرا و نویسندگان از آنها به همراه دیگر عناصر استفاده های فراوان کرده اند. این دو عنصر که دارای ریشه و پیشینه عمیق هستند نزد شعرا جلوه های گوناگون پیدا کرده اند. هریک از این کلمات (آب و آتش) دایرۀ وسیعی از معانی و تصاویر را در بر می گیرند که بسیار متناقض و متضاد یکدیگر هستند. در این پژوهش ما به تجلیا...

نقد اخلاقی یکی از قدیمی ترین شیوه های نقّادی است که در آن، ارزش های اخلاقی معیار ارزیابی آثار ادبی قرار می گیرد. نقّادان در این شیوه، اشعار و سخنان سازگار با اخلاق و حکمت را می ستایند و آن چه را در تضـاد با شئـونات اخلاقی باشــد، نکوهش می نماینـد. کمال الدین (شمس الدین) محمد وحشی بافقی از شاعران بزرگ و نام آور ایران در قرن دهم هجری است که مفاهیم حکمت آمیز و اخلاقی را به زیبایی در اشعار خود گنجاند...