دولت صفویه، هویت جدیدی را برای سرزمین و مردم ایران به وجود آورد که محوریت آن بر پایه مذهب تشیّع بود. آموزه‌های این مذهب به مرور در گفتار ورفتار جامعه تجلی پیدا کرد؛ با این وجود، برخی از گروه‌های غیرمسلمان در شهر‌ها و مناطق مختلف ساکن بودند که به شکل معمول، به اعتقادات دینی خود و باور‌ها و رفتارهای مذهبی خویش پایبند بودند. زرتشتی‌ها از مهم‌ترین این گروه‌ها بودند که نوع زندگی و آداب و رسوم و اعتقا...

شکل گیری مکتب علمی اصفهان نقطه عطف در تاریخ اندیشه کلامی شیعه عصر صفوی است و در کنار پیدایش حکمت متعالیه ، کلام اسلامی جایگاه ممتازی یافت و زمینه رشد و گسترش مباحث کلامی شیعه را در غالب سه رویکرد فراهم آورد. «کلام فلسفی» در مکتب اصفهان، بر رویکردهای دیگر کلامی ، تقدم زمانی داشت و اوج آن در آثار و آراء فیاض لاهیجی تبلور یافت و این شاگرد برجسته صدرا، به نوعی تحت تأثیر اندیشه مشاء ، آثار کلامی خود...

عصر صفوی به دلیل تحولاتی که در صورت بندی اقتصادی­، اجتماعی و دینی ایجاد کرد، یکی از مراحل دوران ساز در تاریخ پر پیشینه­ ی ایران است. دوری صفویان از جهان اسلام، تعیین مرزهای سیاسی مشخص، گسترش ایران زمین، ایجاد ارتش نسبتاً منظم، شکوفایی اقتصادی، بازرگانی و تحول در نظام زمین داری به شکل تیول ـ که در اواسط حکمرانی آنان پدید آمد ـ سامانه و دیوان سالاری گسترده­ ای را می­ طلبید. این مقاله به شیوه­ ی تو...

ساختار اجتماعی ایرانِ عصر صفوی، با تأثیرپذیری از سیاست های پادشاهان صفوی، دیگر پذیرای تحرکات سیاسی ـ اجتماعی طرایق صوفیانه نبود. طریقت نوربخشیه با مشاهدة حرکت صوفیان صفوی از محراب به جانب تخت سلطنت، تداوم محبوبیت و آزادی عمل اجتماعی خویش را در خطر دید. مرشدان نوربخشی تقریباً هم زمان با صفویان، به منزلة یک طریقت صوفیانة شیعه مذهب، در قلمرو تیموریان اعلام موجودیت سیاسی کردند، اما درادامه نتوانستند ...

ساختار اجتماعی ایرانِ عصر صفوی، با تأثیرپذیری از سیاست های پادشاهان صفوی، دیگر پذیرای تحرکات سیاسی ـ اجتماعی طرایق صوفیانه نبود. طریقت نوربخشیه با مشاهده حرکت صوفیان صفوی از محراب به جانب تخت سلطنت، تداوم محبوبیت و آزادی عمل اجتماعی خویش را در خطر دید. مرشدان نوربخشی تقریباً هم زمان با صفویان، به منزله یک طریقت صوفیانه شیعه مذهب، در قلمرو تیموریان اعلام موجودیت سیاسی کردند، اما درادامه نتوانستند ...

    کارملیت­ها یکی از گروه­های تبشیری کاتولیک بودند که فعالیت­های گسترده­ای در ایران دوره صفوی داشتند و به دنبال تحقق اهداف پاپ و برخی از کشورهای اروپایی بودند. عوامل سیاسی از جمله برقراری اتحاد میان ایران و دولت های مسیحی اروپا در برابر عثمانیان، حضور این گروه را در ایران هموار کرد و شاهان صفوی به حمایت از ایشان برخاستند. این مقاله به بحث از مهم­ترین فعالیت­های فرهنگی و اجتماعی کارمل...

دانش تنجیم به¬¬¬عنوان بخشی از دانش ستاره¬شناسی، که به بررسی?تأثیر اجرام سماوی براجسام زمینی وسرنوشت انسان¬ها می¬پردازد، دانشی است که از دیرباز مورد توجه بشر قرار داشته?است. از نظر معتقدان به این علم، توسل جستن به این شیوه راهی بود برای بهبود زندگی و به نوعی مصون ماندن از گزند حوادث و دیگر اینکه به کمک آن بتوان به اسرار زندگی پی برد، چرا که درنظر آنان یاری گرفتن از احوالات پدیده¬های آسمانی یکی ا...

علی افضل قاطع قزوینی از پزشکان حاذق و دانشمند دوره ی صفویه است که در بررسی تاریخ پزشکی آن دوره، کم ترین توجه به شخصیت و فعالیت های پزشکی او شده است. در مجموعه آثار قزوینی، سه اثر علمی در حوزه ی طبی وجود دارد که می تواند در بررسی تاریخ پزشکی صفویه مورد توجه قرار گیرد.بر این اساس، مقاله ی حاضر با رویکرد توصیفی- تحلیلی ضمن بررسی زندگی علی افضل قزوینی، رساله ی فواید الافضلیه را معرفی می کند. این رس...

در عصر صفوی و با رونق گرفتن هنر و معماری، معماران عصر صفوی کوشیدند تا با حفظ ویژگی­های معماری ایرانی‌، نوآوری‌هایی را در زمینه معماری به انجام برسانند. از جمله این ویژگی­ها می­توان به افزایش بار بصری در تدوین فضای شهری، دادنِ نقش نمادین ‌به بناهای دارای کاربرد همگانی و گسترش ارتفاع بناهای عمومی و بخشیدن بار بصری ویژه به آنها اشاره نمود. در این مقاله به بررسی نشانه شناختی مکتب اصفهان در شهرسازی و...

شهر یزد از زمان تیموریان شاهد ظهور مورخان بزرگی در عرصه تاریخ نگاری محلی بوده است. تاریخ ‎نگاری محلی یزد با حاشیه گرفتن از تاریخ نگاری محلی فارس رشد کرد و هم زمان با توسعه یک قدرت سیاسی، که تقریباً برای اولین بار در تاریخ آن بروز کرد، نخستین کتاب در تاریخ محلی یزد نیز تدوین شد . در آغاز سده نهم سنت تاریخ نویسی در یزد رشد بیشتری کرد و آثار ارزنده ای در تاریخ نگاری محلی آن پدید آمد. این آثار تمام ...