در نظریۀ معاصر استعاره که توسط لیکاف و جانسون مطرح شده، زمان، یکی از حوزه‌های تصوّری انتزاعی است و همواره ازطریق چیزی ملموس و عینی، یعنی مکان درک می‌شود و بنیانی شناختی دارد. در این پژوهش، ابتدا توضیحاتی دربارۀ استعارۀ مفهومی و زمان داده شده و سپس شواهدی از تاریخ بیهقی ذکر شده است. این شواهد واژگان، ترکیب‌ها و جملات استعاریِ قراردادی و نو را شامل می‌شود و رویکردی که...

تاریخ بیهقی از کتب تاریخی مهمی است که علاوه بر ذکر شواهد و مستندات تاریخی دوران خویش و نکات اخلاقی عبرت‌انگیز، به عنوان متنی با زبان فاخر و سهل ادبی مورد اقبال همگان قرار گرفته است و نمودار کمال دانش و بینش و هنر نویسندگی تاریخ‌نگار نامدار ایران، ابوالفضل بیهقی است که  با بهره‌مندی از ذوق سلیم و با به کارگیری ترکیبات بدیع، تعبیرات لغوی، افعال ترکیبی و ضرب‌المثل‌های نغز فارسی، گوی سبقت را از بسی...

روان شناسی زبان از علوم جدیدی است که از تلفیق روان شناسی و زبان شناسی به وجود آمده است. این علم، با کمک اصول روان شناسی و زبان شناسی به تحلیل متون ادبی می پردازد و افقی روشن را در برابر خوانندگان متون ادبی آشکار می سازد. پژوهشگران این علم، از زبان به عنوان ابزاری برای دستیابی به معنا استفاده می کنند. آن ها از کارکردهای مختلف زبان بهره می برند و متون ادبی را بررسی می کنند؛ اما هر متنی ظرفیت تحلی...

مطلب حاضر ، حاوی اطلاعاتی درباره یکی ا ز کتابهای ناشناخته از ابوالعباس احمد بن علی مشهور به ابن بابه کاشانی از ادیبان سده پنجم است. ابن بابه ، اطلاعات اساسی خود را از بخشهای گمشده تاریخ بیهقی برگرفته است ودانستنیهای ارزنده ادبی و تاریخی از تاریخ غزنویان ارائه کرده است . از ردس مال الندیم که از منابع درجه اول عصر غزنویان به شمار می رود چند نسخه خطی وجود دارد اما تاکنون چاپ نشده است .

مطلب حاضر ، حاوی اطلاعاتی درباره یکی ا ز کتابهای ناشناخته از ابوالعباس احمد بن علی مشهور به ابن بابه کاشانی از ادیبان سده پنجم است. ابن بابه ، اطلاعات اساسی خود را از بخشهای گمشده تاریخ بیهقی برگرفته است ودانستنیهای ارزنده ادبی و تاریخی از تاریخ غزنویان ارائه کرده است . از ردس مال الندیم که از منابع درجه اول عصر غزنویان به شمار می رود چند نسخه خطی وجود دارد اما تاکنون چاپ نشده است .

مفهوم قدرت، طبق تعریفی که میشل فوکو، اندیشمند پساساختارگرای قرن بیستم میلادی به دست می-دهد، متشکّل از مجموعه ی پیچیده و به هم پیوسته ای از گفتمان هاست که نحوه ی نگریستن به جهان را در ما تعیین می کند و در هر دوره ی تاریخی، الگوی معرفتی خاص خود را می سازد. فوکو رویدادهای جامعه را محصول روابط «قدرت» و «حقیقت» را محصور در این روابط دانسته است. تاریخ گرایی نوین که از رویکردهای درخور توجّه در حوزه ی اد...

متون کلاسیک ادب پارسی برخوردار از غنای داستانی فراوانی است. در آثار بعضی از نگارندگانِ این متونِ نظم و نثر، فراتر از داستان‎گویی صرف، نوعی روایت دراماتیک به چشم می‎خورد. با این حال با توجه به نبود نمایش در سده‎های آغازینِ شعرِ پارسی در ایران، این آثار ظاهر نمایشی ندارند و صرفاً برای خواندن نوشته شده‎اند. بعد از ورود نمایش از غرب به ایران در قرون متأخر، باز هم کمتر نمایشنامه‎نویسان به سراغ گنجینۀ غنی...

هدف این مقاله بررسی تطبیقی دستور زبان داستان و ساختار پیرنگ در دو روایت از داستان «افشین و بودلف» در تاریخ بیهقی به قلم ابوالفضل بیهقی و فرج بعد الشدت اثر قاضی محسن تنوخی است. به نظر می‌رسد اگر چه از نظر گونۀ روایت و نقطۀ دید تفاوتی در ساختار دستور زبان دو روایت دیده نمی‌شود، اما در واکاوی و تحلیل ساختار دستور زبان دو روایت از دیدگاه علم روایت شناسیِ ساختارگراهمواره این نکتۀ جالب ذهن نگارنده را ...

رومن یاکوبسن (1982-1896) زبان‌شناس و نظریه‌پرداز روسی با پذیرفتن دیدگاه سوسور (1913-1857) درخصوص دو محور جانشینی و هم‌نشینی، زبان را به دو قطب استعاری و مجازی تقسیم کرده و بر این باور است که قطب استعاری مخصوص شعر و بر مبنای رابطۀ شباهت در محور جانشینی است و قطب مجازی مخصوص نثر و بر پایۀ رابطۀ مجاورت در محور هم‌نشینی شکل می‌گیرد. بر اساس این دیدگاه در تاریخ بیهقی که غلبۀ زبان با قطب مجازی است، د...

متن‌های ادبی دارای لایه‌های معنایی متعددی هستند. مخاطب باید منظور گوینده یا نویسنده را از متن استخراج کند. ذهن انسان به طور خودآگاه و ناخودآگاه فرایندهایی را در خدمت می‌گیرد تا به این هدف برسد. چگونگی استخراج معنا و منظور نهفته در یک متن از دیرباز از سوی متخصّصان شاخه‌های متعدد علوم انسانی از جمله زبانشناسی و زیر شاخه‌های آن مورد توجه بوده است. نظریۀ «کنش گفتار» یکی از راهکارهای به دست آوردن معا...