در مرکز شهر تاریخی تبریز - بازمانده های بنای باستانی شکوهمندی قرار دارد که در گذر زمان از آن با نام های ارک تبریز ارک علیشاه طاق علیشاه و نیز مسجد علیشاه یاد کرده اند. این ایوان عظیم فروریخته که ابعاد آن از ایوان مداین بزرگتر است از نظر حجم فضاسازی - رفعت و عظمت یکی از شاهکارهای هنر معماری ایران شمرده می شود. پژوهشگرانی که این ایوان را مسجد جامع تاج الدین علیشاه پنداشته و معرفی کرده اند - تنها ...

در مهاباد آثار درخور و قابل توجهی از دورۀ صفوی به جای مانده است. بعضی از این آثار همانند «کوخی کورتک» تا به حال بررسی نشده و مورد توجه باستان شناسان قرار نگرفته اند. هدف اصلی از این نوشتار معرفی بنای کورتک است. روش بررسی به این صورت بوده که از تمام فضاهای بنا عکس و نقشه تهیه شده و سپس برای معرفی بهتر بنا، فضاها با حروف انگلیسیA ،B ، C، و D نامگذاری شده اند. در پایان مطالعات تطبیقی با سایر کاروا...

پژوهش حاضر با هدف ارزیابی میزان اتلاف حرارت بناهای زمین پناه در مواقع سرد سال و مقایسه آن با بناهای رایج روی زمین انجام شده است. پیشینه پژوهش پیرامون ایده معماری در پناه زمین نشان می­دهد علیرغم قدمت طولانی این ایده در معماری و شهرسازی ایران، تاکنون تحقیقات محدودی در رابطه با ارزیابی عملکرد حرارتی این نوع ساختارها صورت گرفته است. نکته قابل ذکر دیگر اینکه تحقیقات فوق غالباً رفتار حرارتی بناهای زمی...

بقاع متبرکه و اماکن آرامگاهی همواره از جایگاه ویژه ای در معماری ایران برخوردار بوده اند. یکی از مهم ترین عناصر و پدیده های معماری دوره صفویه در مشهد، بنای آرامگاهی گنبدسبز می باشد. نفاست و ویژگی های هنری و معماری بنای مذکور که جلوه ای خاص به آن بخشیده است از جنبه های گوناگون تاریخی، هنری، مذهبی و اجتماعی قابل بحث و بررسی می باشد. شاخصه هایی چون عناصر معماری ممتاز و تزیینات آن به فراخور اهمیتی ک...

در نوشتار حاضر با تکیه بر آراء فارابی در زمینه اجتماع و مدینه فاضله، بیان می­ شود که تحقق و بنیان مدینه فاضله متوقف بر وحدت در دین با سه اصل خدا، نبی و قانون الهی است که به وسیله نبی یا همان رئیس الهی مدینه فاضله قابل تحقق است و در ادامه بیان می­ شود که با توجه به اصول بنای مدینه فاضله، علت اینکه مدینه فاضله اسلامی با عضویت تمامی مسلمانان تا به امروز تحقق پیدا نکرده، گم شدن هدف و به بیراهه رفتن...

شکوه بر باد رفته ایوان مدائن از دیرباز تأثر روحی بینندگان این بنای تاریخی را به دنبال داشته است. خیام، بحتری، خاقانی، شیخ رضا طالبانی و معروف الرصافی از جمله کسانی هستند که حاصل تأثرات و انفعالات درونی خود را از مشاهده بازمانده‌های این بنای سترگ در سروده‌هایی نغز و پرمغز ارائه داده‌اند که در این میان سروده خاقانی به دلیل سادگی و روانی، فرم و محتوای اثر و موتیف تأثر برانگیز آن از اهمیت خاصی برخو...

شناخت محلّات اصفهان و تغییر بافت و ساختار آن در گذر زمان کار ساده‌ای نیست. حکومت‌هایی که در این شهر فرمانروایی داشته‌اند آثار تاریخی و ارزشمند زیادی از خود به جا نهادهاند، هر که از ایرانی و غیر ایرانی، به اصفهان رسیده آن  را بهترین سکونتگاه برای خود یافته و رحل اقامت در آن افکنده و بسیاری در همین‌جا رخ در نقاب خاک کشیده‌اند. نویسندۀ این مقاله، هنگام مطالعۀ تاریخ مختصر اصفهان، اثر ندیم الملک، به ...

یکی از احکام عدد ساختن اسم منسوب از الفاظ عدد است. اسم منسوب عددی متناسب با نوع عدد متفاوت است. کلأ در بنای نسبت از الفاظ عدد روش قاعده مند و معینی ذکر نشده است اما آنچه مسلم است این است که گاهی بر وزن " فعال " که احیانأ "یاء" نسبت هم همراه آن است، ساخته می شود, مانند: ثلاث و رباع و ثلاثی ورباعی. در عین حال ساختن اسم منسوب از عدد، مطابق قواعد نسبت نیز امری جایز است, مانند: واحدئ از واحد و أربعئ...