چکیده: بحث فطرت از جمله مباحث مهم در حیطه مسائل انسان شناسی است که مورد توجه بسیاری از اندیشمندان قرار گرفته است؛ از آنجا که علامه طباطبائی نیز پیرامون این مسئله نظریات مهم و قابل ملاحظه ای ارائه کرده اند؛ بنابراین در این پژوهش سعی شده است مباحث ایشان در این رابطه تبیین و تشریح گردد. برای نیل به این مقصود، ضمن بحث از معنای لغوی و اصطلاحی فطرت و تفاوت آن با غریزه و طبیعت به اثبات فطرت از طریق...

انسان مفطور به فطرت خاصی است که او را به سوی اکمال هدایت می نماید، اما درگذر ایام عواملی چون غفلت، معصیت، اخلاق ذمیمه و اعتقادات باطله زنگاری بر آن می نشاند که به سبب آن غرق در حضیض دنیا شده و از هدف غائی اش بازمی ماند؛ بنابراین ارائه راهکار اساسی زنگار زدایی فطرت پاک الهی برای رسیدن به سعادت که غایت تربیت اسلامی است، امری ضروری به نظر می رسد. در این مقاله با روش تحقیق توصیفی _ تحلیلی و با بهره...

با ظهور ملاصدرا در قرن یازدهم، تحولی شگرف در بنیان های فکری - فلسفی در حوزۀ فرهنگ اسلامی پدید آمد که می توان بازتاب آن را به روشنی هم در تقریر و هم در توصیف برهان صدیقین مشاهده کرد. برهان صدیقین که تا آن زمان برهانی شناخته می شد که در آن با چشم پوشیدن از ماسوی الله و تنها با تأمل در «هستی»، وجود خدا اثبات می شود، برهانی شد که در آن راه و هدف یکی است و خدا خود بر وجود خویشتن گواهی می دهد، از آن ...

اثبات یگانگی خداوند متعال برای همه دین‌داران به‌ویژه مسلمانان اهمیتی اساسی دارد. از گذشته تا حال  اندیشمندان اسلامی ارایة استدلال‌های متعدّد و گوناگون برای این امر سعی بلیغی داشته‌اند. یکی از این استدلال‌ها که ملهم از آیات قرآن کریم است برهان تمانع است. این نوشته ضمن طرح و بررسی دو روایت کلامی و دو روایت فلسفی از این برهان، به تحلیل مبانی و سنجش قوّت و ضعف آنها پرداخته و در نهایت، به جمع‌بندی مطا...

فطرت از آموزه‎های مصرّح قرآن کریم است که اشاره به آفرینش خاص و متمایز و ممتاز آدمی دارد. این سرشت مشترک انسانی در طول تاریخ تفکر اعم از دینی و غیردینی مورد توجه و اندیشه‎ورزی متفکران بوده است. در عین حال هر قدر دانش و پژوهش‎های انسان‎شناسی دانشمندان پیش رفته- اگرچه پشتوانه قرآنی و روایی نیز آن را تقویت کرده است- به نظر می‎رسد هنوز فرایند و مکانیسمی که شکل‎گیری فطرت مشترک انسانی را به‎گونه‎ای تبی...

چکیده از جمله برهان های اقامه شده بر وجود خدا برهان صدیقین است. امتیاز این برهان بر سایر برهان ها آن است که در آن از هیچ یک از مخلوقات خدا برای اثبات وجود خدا استفاده نشده است. تقریر ملاصدرا و تقریر علامه طباطبایی دو تقریر از این برهان است. در این مقاله نشان داده شده است که این دو تقریر، برخلاف تفاوت ظاهری و برخلاف تلقی مشهور، در اصل تفاوتی ندارند و هر دو، بعد از قبول اصالت وجود، چیزی جز تأمل...

آیت الله جوادی آملی از جمله اندیشمندان مسلمانی است که هیچ یک از تقریرهای برهان وجودی فیلسوفان غربی و مسلمان را نمی پذیرد و آن ها را نوعی مغالطه می داند؛ وی همانند منتقدان غربی این برهان، معتقد است که از هیچ مفهومی، حتی مفهوم خدا یا واجب الوجود، نمی توان وجود خارجی آن را نتیجه گرفت. وی این انتقاد را با مفاهیم فلسفۀ اسلامی توضیح می دهد و اشکال اصلی این برهان را در خلط حمل اولی ذاتی و شایع صناعی م...

اسپینوزا با اعتقاد به تک جوهری خدا را تنها حقیقت جوهری عالم و بقیة موجودات را حالات صفات او دانست. وی در براهینی که بر وجود خدا اقامه کرده است، از دو روش انّی و لمّی استفاده کرده است و از میان آن دو اتقان برهان لمّی را بیشتر می داند. این براهین به طور عمده در سه اثر او آمده است: «اصول فلسفة دکارت»، «رسالة مختصره» و «اخلاق». برهان مهم او بر وجود خدا برهان وجودی است و تقریر او از این برهان مشابه تقر...

چکیده ندارد.