در زبان های فارسی و رومی، با توجه به ساختار نحوی، واژه در جمله می تواند نقش های زیادی ایفا کند. نقش اسم در جمله، بستگی به واژه ای دارد که از لحاظ نحوی تحت تأثیر آن قرار می گیرد. دستورنویسان زبان فارسی، با توجه به وظیفة اسم در جمله. برای آن نقش های مختلفی را در نظر گرفته اند. این نقش ما، عمومأ از لحاظ تعریف در یک چهارچوب قرار می گیرد. زبان شناسان روسی برای نقش های اسم، معمولأ از نام های یکس...

در این مقاله ادعا می شود که روش متعارف در سنت دستوری یعنی ارائه یک فهرست طولانی از معانی برای حروف اضافه مکانی- که تلویحاً به معنای آن است که این معانی با هم ارتباطی ندارند- روشی ناکارآمد است. روش کارآمدتر ارائه شبکه معانی مرتبط و مبتنی بر معنای نوع نخست است. همچنین به طور خاص با بحث در مورد حرف اضافه در در زبان فارسی ادعا می کنیم که معانی حروف اضافه نتیجة تجربیات روزمره فیزیکی ما در جهان و مفهو...

تشبیه در قرن چهارم بسیار ساده بوده است و شاهنامه فردوسی بهترین تشبیهات زبان فارسی را داراست . به مرور زمان طرز بیان تحول یافته و پیچیده گویی رواج پیدا کرده است . نثر متکلفانه و مصنوع نشانه دانایی شده ‘ صنایع غلیظ از زبان عربی در شعر فارسی خود نمایی کرده است معما گونه بودن شعر نو دنباله همین تطور و تحول است . در نظم و نثر نو به قصد و خواست گوینده توجه نیست بلکه خواننده هر مفهوم و هرمعنی که بخواه...

در این مقاله به بررسی سه مفهوم «پایه»، «تکیۀ دومین» و «تکیۀ متناوب» در نظریه‌های واج‌شناسیِ نوایی می‌پردازیم. این سه مفهوم، در بررسی‌های آواشناختی و واج‌شناختی در زبان فارسی، عمدتاً نادیده گرفته شده‌اند. مشخص‌کردنِ حدود و مرزهای پایه در هر زبان، بر اساس تکیۀ آن زبان صورت می‌گیرد و بنابراین به حوزۀ واحدهای زبرزنجیری و، به طور مشخص، به قلمرو واج‌شناسیِ نوایی مربوط می‌شود. در واقع پیش‌نیازِ مشخص‌کردنِ م...

«ما أدراک» یکی از عبارات به کار رفته در قرآن کریم است که سیزده بار در ده سوره از قرآن تکرار شده که این سور عبارت اند از: الحاقّه، المدثر، المرسلات، الانفطار، المطففین، الطارق، البلد، القدر، القارعه، الهمزه. و همچنین متعلقات آن که عبارت اند از: الحاقه، سقر، یوم الفصل، یوم الدین (2 بار)، سجین، علیّین، الطارق، العقبه، لیله القدر، القارعه، الهاویه، الحطمه. تمامی ما ادراک های قرآن در ظاهر خطاب به ر...

حکم به بطلان ضمان ما لمیجب در فقه اسلامی موجب طرح مسائل و مصادیقی شده است که میانفقیهان اختلاف نظر فراوانی را به وجود آورده است. برخی از این مصادیق به حدی در عررف رایر ومتداول است که گروهی از فقیهان قائل به بطلان ضمان ما لم یجب، درصدد توجیه برآمدهانرد ترا براخارج کردن این موارد از شمول ضمان ما لمیجب، بتوانند جایگاهی برای صحت آن بیابند. اما برخریدیگر بدون ملاحظهی عرف رای و ارتکاز عقلایی، به صراح...

در این پژوهش، چهار متن را از ‏میان نثرهای قاجار بدین شرح برگزیده‌ایم: ناسخ‌التواریخ اثر محمّدتقی لسان‌الملک سپهر، مسالک‌المحسنین اثر عبدالرّحیم تبریزی، مجمع‌الفصحا اثر رضاقلی‌خان هدایت و هزار و یک شب ترجم? عبداللّطیف تسوجی تبریزی. سپس در آنها مهمّ‌ترین اشکال‌های نگارشی و ویرایشی را در ‏حوزه‌های فعل، نشانه‌های جمع، واژه‌ها و ترکیبات، قید، حروف، مصدر، صفت بررسی کرد‌ه‌ایم و ادام? آنها را در نثر فارسی ...

کتاب های آموزشی، به ویژه کتاب هایی که برای کودکان و نوجوانان به رشته ی تألیف درمی آیند، می توانند به عنوان ابزاری مؤثر در انتقال ارزش ها، باورها، اعتقادات و نوع نگاه مولفان شان به مقوله ی جنسیت، به حساب بیایند. بنابراین، مواد آموزشی باید چنان طراحی شوند که زن و مرد به صورت متعادل در آن نشان داده شوند. نظر به اهمیت این موضوع، این تحقیق سعی دارد که به بررسی نوع و میزان سوگیری جنسیتی در جلدهای دوم...

کهن‌ترین دست‌نویس فارسی که تا کنون شناخته شده، نسخه‌ای از کتاب الابنیة عن حقایق الأدویة متعلق به سال 447 هجری است؛ اما در میان نسخه‌های قرآنی قدیم‌تر، گاه یادداشت‌هایی می‌توان یافت که اطلاعات ما را در خصوص فارسی‌نویسی ایرانیان به زمانی بسیار قدیم‌تر می‌برد. یکی از این اسناد، مجموعه یادداشت‌های خَیقانی یا خایقانی (از اهالی طوس خراسان) به فارسی در تاریخ 292 هجری است که وی به هنگام تصحیح ق...

کهن‌ترین دستنویس فارسی که تاکنون شناخته شده، نسخه‌ای از کتاب الابنیة عن حقایق الأدویة متعلق به سال 447 هجری است؛ اما در میان نسخه‌های قرآنی قدیم‌تر گاه یادداشت‌هایی می‌توان یافت که اطلاعات ما در خصوص فارسی نویسی ایرانیان را به زمانی بسیار قدیم‌تر می‌برد. یکی از این اسناد، مجموعه یادداشت‌های خیقانی (احتمالاً اهل همدان) است که در هنگام تصحیح قرآنی 30 پاره به زبان فارسی و در پایان هر یک از این اجزا...