موسیقی یکی از عوامل مؤثر در شعر و ادبیات جهانی است؛ به ویژه اگر اثر شاعر از روی صدق باطن و انسان دوستی سروده شده باشد و دور از تکلف و تصنع و در عین حال سرشار از انواع مختلف افزاینده های موسیقایی باشد. سعدی شیرازی و شمس الدین کوفی با برگزیدن دو بحر طویل و کامل که بهترین قالب ها برای بیان احساسات قلبی انسان هستند و با به کار بردن انواع مختلف صنایع بدیعی از قبیل جناس، مراعات النظیر، تضاد و... و هم...

در روزگار سکوت تاریخ و عصر ناتوانی باستان شناسی این دین و اسطوره است که بشر را یاریگر شده است و او را از دریای تاریک و پرتلاطم رمز و رازهای ذهنی خویش به دنیای زیبای آرام و قرار توانایی رهنمون شده . آنچه بشر رابه ساختن و چگونه زیستن راهنمایی کرده ‘ دین بوده است . سخن از ماورا‘ عالم بالا و قدرتی مافوق ما ‘ سخنی است که از طریق دین به بشر الهام گردیده است . سخن از دین و تعریف دقیق آن کار بسیار دشوا...

ولدنامه اثری است در قالب مثنوی که در بحر خفیف سروده شده است. این کتاب در تفسیر دقایق و معانی عرفانی و اخلاقی و شرح اخبار و احادیث و تفسیر آیات قرآن همراه با ذکر امثال و بیّنات، حکم و کنایات، نوادر لغات و ترکیبات و اعلام احوال مولانا جلال الدین، برهان الدین محقق، شمس تبریزی، صلاح الدین زرکوب و دیگران است که تصویری درست از زندگی جسمانی و روحانی مولانا و حالات و مقامات مریدان و مصاحبان او را منعکس ...

نظامی در نعت اول مخزن الاسرار، ضمن به کارگیری قابلیت‌های ذاتی زبان‌ در تأثیرگذاری بر مخاطب، واقعه‌ای تاریخی را به شیوۀ آشنایی زدایی، بازآفرینی کرده است. چینش کلمات به نظامی در نعت اول مخزن‌الاسرار، ضمن به‌کارگیری قابلیت‌های ذاتی زبان‌ در تأثیرگذاری بر مخاطب، واقعه‌ای تاریخی را به شیوه آشنایی‌زدایی، بازآفرینی کرده است. چینش کلمات به گونه­ای است که واژه‌به‌واژه ابیات در محور افقی و عمودی، با یکدی...

وزن به عنوان یکی از مؤلّفه‌های مهم موسیقایی اهمّیّت ویژه‌ای در شعر فارسی دارد. با وجود اقبال خاصّ محقّقان به مبحث موسیقی شعر در دهه‌های اخیر، مطالب ناگفتة فراوانی در خصوص وزن و سایر مؤلّفه‌های موسیقایی باقی است. این مقاله تلاش می­کند با معرفی عوامل مؤثر در زیبایی «وزن» و آشنا کردن مخاطب با انواع شیوه­های غنی­ کردن موسیقی شعر، از یک­سو امکان التذاذ بیشتر مخاطبان از زیبایی­های آن را فراهم کند و از سوی ...

منظومة خداوندنامه از فتحعلی­خان صبای کاشانی (1179-1238 ق.) شاعر پارسی­گوی اواخر قرن دوازدهم و اوایل قرن سیزدهم از شاعران مکتب بازگشت ادبی است. این حماسه دینی که حاوی دوازده هزار بیت در بحر متقارب مثمّن محذوف است، به تقلید از شاهنامة فردوسی سروده شده و در شرح حال پیامبر اکرم (ص) ، معجزات وی و غزوات امیرالمؤمنین علی(ع) است؛ از جمله  بیت زیر: فردوسی: سپهبد  به اسب اندرآورد پای        ...

در روزگار سکوت تاریخ و عصر ناتوانی باستان شناسی این دین و اسطوره است که بشر را یاریگر شده است و او را از دریای تاریک و پرتلاطم رمز و رازهای ذهنی خویش به دنیای زیبای آرام و قرار توانایی رهنمون شده . آنچه بشر رابه ساختن و چگونه زیستن راهنمایی کرده ‘ دین بوده است . سخن از ماورا‘ عالم بالا و قدرتی مافوق ما ‘ سخنی است که از طریق دین به بشر الهام گردیده است . سخن از دین و تعریف دقیق آن کار بسیار دشوا...

مبحث حرکت و تغیّر در اجزای عالم از دیرباز مورد توجه عموم حکما به ویژه حکمای مسلمان قرار گرفته است. در اندیشۀ مولانا، تمام اجزای عالم در حرکت و تکاپوی مستمر است و این حرکت هم در ظواهر پدیده­ها و هم در باطن هستی سریان دارد. پدیده‌های عالم، حیات و شعور دارند و حرکت آنها نشانه­ زندگی و شعور و ادراک آنهاست. به نظر مولانا باطن هیچ پدیده­ای ساکن نیست، سکون­ و رکودی که در ظاهر پدیده­ها مشاهده می­شود، تص...

در برنامة درسی ایران، درس فارسی و کتاب آن به عنوان مهم‌‌ترین ابزار آموزش زبان رسمی اهمیت بسیاری دارد. از سویی دیگر شعر در انواع منظوم و غیر منظوم آن در ادبیات فارسی از اهمیت بسیاری برخوردار است. از این رو پژوهش حاضر بر آن است که به روش کتابخانه‌‌ای تحلیل محتوای تلفیقی (کمی و کیفی) به توصیف تحلیلی کتاب‌‌های فارسی این دوره بپردازد و نشان دهد که آیا اشعار مندرج در این کتاب‌‌ها قابلیت به تصویر کشید...

بخش عظیمی از معارف و علوم اسلامی، جویبارهایی از بحر بیکران قرآن مجیدند. عرفان اسلامی هم که هدفش فهم باطن قرآن است، یکی از این جویبارهاست که در سایة آیات این کتاب آسمانی بالیده است. مثنوی مولانا، شاهکار پیوند عرفان نظری و عملی، نیز هم از جهت صوری و ساختاری و هم از نظر محتوا، از این تأثیر بر کنار نمانده است. مثنوی چون قرآن برای بیان معانی بلند، تمثیل را برگزیده و علاوه بر آن، مولوی از نظر حجم هم ...