نام ریو-اردشیر، به صورت کامل و اختصاری بر روی مهرها و سکه های ساسانی و با ضبط های مختلف در دیگر منابع نوشتاری هم زمان یا نزدیک به دوره ی ساسانی آمده است. منابع تاریخی و جغرافیایی سده های نخستین و میانه ی اسلامی اما به دو اسم مکان به نام ریشهر (که آن را صورت دگرگون شده ی ریو-اردشیر دانسته اند) اشاره دارند و از یکی با عنوان ریشهر توج، در ایالت اردشیرخوره و از دیگری با نام ریشهر در ایالت ارجان نام...

ساخت اشیای فلزی و سفالین از دوران پیش از تاریخ تا به امروز همواره مورد توجه انسان‌ها بوده است، چراکه درواقع، این گونه‌های هنری تجلی‌گاه باورها و اسطوره‌ها و انعکاس جهان‌بینی حوزه‌های تمدنی و عرصۀ معناآفرینی و شکوه نامیرای فرهنگ‌های بشری به شمار می‌روند. نقوشی که بر این آثار نقش بسته، معرف و بیانگر میراثی مادی و معنوی هستند که این هنرها در آن فضا و زیست‌بوم بالیده‌‌اند. در دورۀ ساسانی در انواع ...

ماهیت دو جشنی که در دورة ساسانی آبریزگان و آذرجشن نامیده می‌شدند، به دلیل درکِ نادرست تقویم ساسانی، در تحقیقات جدید ناشناخته مانده است، اما تفسیر درست این تقویم، که بیرونی آن را شرح داده، می‌تواند ماهیت این جشن‌ها را به خوبی مشخص کند. این مقاله نشان می‌دهد که رسم برگزاری این دو جشن به پیش از زمان پیدایش جشن‌هایی که با یکسانی نام ماه و روز برگزار می‌شدند برمی‌گردد. به علاوه، این دو جشن انگیزة بنی...

همان­طور که می­دانیم پادشاهان ساسانی القابی همچون «čihr az yazdān»، «چهر از یزدان»، «rē»، «آزاده، نجیب»، «rān ud AnērānĒ»، «ایران و انیران» را در کتیبه­ها، سکه­ها و مُهرها به کار برده اند. لقب ایران و انیران توسط اردشیر اول، شاهپور اول، شاهپور دوم، نرسی، و کردیر موبدان موبد دوره ساسانی به کار برده شده است که در کتیبه­های آن­ها آمده است. بدیهی است که مفهوم واژه ایران در عرصه مذهبی نیز کاربرد داشت...

بررسی جغرافیای دینی دولت ساسانی یکی از مهم ترین مباحث در حوزۀ تاریخ ساسانیان است، زیرا دولتساسانی با احیاء و تقویت دین زرتشتی و تبدیل آن به دین رسمی و دولتی ، این دین را از محاق چند صدسالۀ خود خارج کرد و آن را به عنوان دین رسمی کشور برقامت دولت خود پوشاند . بی شک این حادثهبرای ادیان بیگانۀ کشور پیامدها و عواقب خواسته و یا نا خواستۀ بسیاری به همراه داشت و باعث ایجادبرخوردها و تصادم هایی بین متول...

یکی از هنرهای مهمی که از گذشته تاکنون در ایران مرسوم بوده، هنر گچبری است. بیشترین و مهم¬ترین آثار هنر گچبری مربوط به دوره ساسانی است هر چند که قبل از دوره ساسانی نیز آثار اندکی از گچبری به چشم می¬خورد. با این حال فرهنگ و هنر دوره اسلامی در هنر گچبری میراث¬دار دوره ساسانی بوده و به وضوح می توان تأثیر هنر گچبری ساسانی بر هنر اسلامی را مشاهده نمود. این مسئله اهمیت موضوع را نشان می¬دهد و ضرورت پژوه...

در تحقیق حاضر سعی شده توضیحاتی در باره وضع اقلیمی و پیشینه به حکومت رسیدن ساسانیان و روم شرقی (بیزانس) و جغرافیای آن سرزمین ها، روابط ایران دوره ساسانی با روم شرقی(بیزانس) و تاثیر متقابل دو امپراتوری بر هم از 399-631م، تجدید حیات سیاسی دولت ساسانی و روابط متقابل آن با امپراتوری روم شرقی(بیزانس) در نیمه دوم عهد ساسانی، سیری در فرهنگ و تمدن ایران دوره ساسانی و روم شرقی(بیزانس) و تأثیرشان بر یکدیگ...

آتشکده ها یکی از مظاهر مهم دینی عصر ساسانی است. این بنا ها از چنان اهمیتی برخوردار بود که بسیاری از مراسم خاص آن دوره از جمله تاجگذاری و اعطای منصب و حتی جشن ها در آنجا انجام می گرفت. به استناد منابع تاریخی تعداد آنها بسیار بود. مطابق مطالعات انجام گرفته، در منابع اسلامی موجود، از 40 آتشکده نام برده شده است، اما مکان دقیق آنها قابل شناسایی نیست. با مکان یابی این آتشکده ها می توان پرده از بسیا...

کتیبه حاضر یکی دیگر از گورنوشته های است که به فراوانی در منطقه کازرون یافته شده است. تاکنون حدود هفده کتیبه از این منطقه پیدا و خوانده شده است که غنای حضور زردشتیان در سه چهار قرن نخست هجری در این منطقه و نیز حضور کتابت مستمر، از دوران ساسانیان تا سده های نخستین اسلامی در ایران، را گواه است. این گورنوشته ها، همچون تمامی گورنوشته های دیگر، به الفبای متصل کتابی (پهلوی ساسانی) نوشته شده است. نام آ...

نقش‌مایۀ شکار از نخستین نقاشی‌های دیواری دوران پارینه‌سنگی درون غارها تا تکامل‌یافته ترین دست ساخته‌های امروزی در هنر ایران وجود داشته و در مسیر تاریخ هنر و طی فرایندِ شکل‌گیری فرهنگ‌های مختلف، مفاهیم گوناگونی را در درون خود پرورده است. این روند تکاملی در دوران تاریخی و خصوصاً دورۀ ساسانی مفهومی فراتر از شکار صرف به خود می‌گیرد، به طوری‌که یکی از رایج‌ترین موضوعات هنر و فرهنگ دورۀ ساسانی صحنه شکا...