نخستین و برترین ویژگی حماسه‌های طبیعی و ملی، اساطیری بودن است و ویژگی سرشتینه اساطیر، خارق‌العادگی. بنابراین حماسه‌ها از راه پیوند با اساطیر، و اساطیر از راه همبستگی با خوارق عادات، قداست پیدا می‌کنند. روایتگران حماسه‌ها نیز برای برانگیختن توجه و احساسات مخاطبان خود به رنگ‌آمیزی و جلا دادن خوارق عادات و بزرگ‌نمایی در حماسه‌ها می‌پردازند. دانسته است که هر ملتی دوست دارد قهرمانان ملی خود را در مق...

اسطورۀ خودمرکزی از مباحثِ جهان­شمول است که در اساطیر ایران هم نمونه­های آن به وضوح قابل مشاهده است. بر اساسِ این عقیدۀ اسطوره­ای، همۀ اقوام تلاش می­کنند خود و داشته­های خود را نخستین، بزرگترین، بالاترین، بهترین، و ...  معرفی ­کنند و تمام داشته­های دیگران را در رده­های پایین­تر از آنِ خود جای ­دهند. به عبارت دیگر خود را اصل و دیگران را فرع، و یا خود را مرکز و دیگران را حاشیه قلمداد کنند. در این مقا...

از بارزترین پدیده های هنری در تجربه های شعری جدید استفاده فراوان از رمز و اسطوره به عنوان یک ابزار بیانی است. بازتاب اساطیر در شعر، زیباترین و هنرمندانه ترین کاربرد اسطوره پردازی است. با بازتاب اسطوره ها، جهان اساطیری جولان گاه تخیل و آفرینش شاعر و نویسنده ی اسطوره پرداز می شود تا گذشته و حال را پیوند دهد و از این راه دریافتها و استنباط های اجتماعی و سیاسی را به خواننده نشان دهد و بسیاری از نیا...

این نوشتار تلاش دارد با نگاهی بر اساطیر و باورها و نیز نقشمایه های به جای مانده بر روی آثار هنری، بازنمایی کهن الگوی مار را در هنر ایران و سرزمین های همجوارش (میان رودان، مصر، هند و یونان باستان) از آغاز تا هزاره نخست پ.م پیگیری کند و در این راه با پژوهشی تطبیقی و تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای و موزه ای، به پی جویی ارتباط میان این فرهنگ ها بپردازد. به نظر می رسد مفهوم بن مایه مار در ...

درفش کاویانی همواره در کشاکش جنگهای ایران و انیران، جایگاه بسیار حیاتی و والایی داشت. اهمیّت این درفش تا حدّی بود که گاه ادامه نبرد بدون افراختن آن ممکن نبود و ایرانیان حتّی اگر به دندان هم شده، می کوشیدند تا آن را در جنگ افراخته نگه دارند. از دیگر سو، تورانیان نیز به خوبی با جایگاه خطیر آن آشنا بودند و با دیدن حتّی پاره ای از آن، آشکارا فریاد برمی آورند «که نیروی ایران بدو اندر است» و از این رو در...

این مقاله بر آن است نشان دهد که در اسطوره و بویژه اساطیر هندی (آفرینش و مهابهارات) حماسه را دو رویه است. یکی حماسه به معنای شناخته شدۀ آن که داستان دلاوری و تکاوری پهلوان یا مردانی بزرگ در نبرد با هر آن کس است که حرمت حریم سرزمین یا مردمان یا هستی کسی یا چیزی ارزشمند را درهم شکسته باشد؛ که در این رویه، حماسه بسامدی از رخ نمودن آداب جنگاوری و بی باکی است. دیگری آنکه حماسه چندان اوج و عمق می­ گیر...

قصه های عامیانه ایرانی، مانند قصه های عامیانه دیگر ملل، ریشه در عقاید و باورهای مردم دارد. کارکرد اصلی این قصه ها نیز انتقال اندیشه ها، باورها و فرهنگ از نسلی به نسل دیگر است. توتمیسم ریشه در ادیان و اعتقادات باستانی و ماقبل تاریخی دارد که از نمونه های ابتدایی و آغازین ادیان بشر شمرده می شود. توتمیسم، گیاهان و یا حیوانات خاصی را مقدس می داند و براساس این اعتقاد، زندگی و معیشت انسان ابتدایی شکل ...

از آن جا که زمان زیادی از کشف تمدن نویافته ی هلیل رود(جیرفت) نمی گذرد، پژوهش های بنیادین و همه جانبه ی زیادی در این باب صورت نگرفته است. مسأله ی تحقیق بر روی افسانه ها و باورهای اساطیری منطقه تازگی دارد. و به تبع آن، ریشه یابی نقش مایه های روی آثار یافت شده از این حوزه در باورها و آیین ها و افسانه های بومی، موضوعی است که تاکنون مورد پژوهش قرار نگرفته است. هدف از تحقیق در این زمینه، علاوه بر کش...

هنر ایرانی هدیه ی جاویدان ملت ایران به جامعه ی جهانی بوده است. از جمله آثاری که سهم بارزی در شناسایی فرهنگ ، تمدن و هنر ادوار کهن ایران زمین داشته است، آثار کنده کاری و مهرها است که تحقیق درباره ی آنها مجهولات بی شماری را مرتفع می سازد. عهد ساسانی یکی از درخشان ترین ادوار هنر و صنایع ایران است که به اوج پیشرفت خود رسید. در این عهد هنر منبت کاری و حکاکی توسعه بیشتری داشت. شمار زیادی از نقش مهره...

از رایج‌ترین شیوه‌های‌ بررسی اساطیر، تحلیل روان‌کاوانۀ آن‌هاست. کارل گوستاو یونگ، واضع نظریۀ روان‌شناسی شخصیّت، با مطرح ساختن مقولۀ کهن‌الگوها دریچه‌ای تازه، رو به دنیای نقد و تحلیل اساطیر گشود. یونگ برای هر شخص، ناخودآگاه فردی و جمعی را در نظر می‌گیرد. از نظر او ناخودآگاه فردی بر لایه‌ای عمیق‌تر فطری بنا شده که ناخودآگاه جمعی یا کهن‌الگو نامیده می‌شود. بروز و ظهور کهن‌الگو در آثار هنری به خصوص ...