پرداختن به موضوع زنان وادبیات آن درهردوره از ادبیات عربی زمینه ای است که از جنبه های گوناگون به آن پرداخته شده است. این پژوهشها به هیچ وجه با پژوهشهایی که در زمینه ادبیات مردان انجام شده است برابری نمیکند و یا حتی قابل برابری با آن نیست وشاید این عدم برابری به علت این دیدگاه باشد که ادبیات مردان وزنان از نظر کمیت با یکدیگر برابری نمی کنند. حقیقتی که نگارنده را برآن داشت که موضوع زنان شاعر در عص...

یکی از شعرهای مشهور جاهلی، قصید ایست 23 بیتی که به شاعری یهودی به نام سموأل منتسب است. در این مقاله دربارهء صحت یا عدم صحت انتساب شعر او به دیگران بحث وگفتگو شده، و به ترجمه قصیده پرداخته شده است. در ادبیات عرب، دوره جاهلیت اهمیت ویژه ای دارد، زیرا اهم تاریخ پیش از اسلام را بیان می کند و هم نشان دهنده پیشرفت ادبیات در دوره جاهلیت است که همین امر خود بستری را در جامعه آن روز فراهم می سازد تا اعج...

قرآن کریم گنجینه ای از معانی است که هرگز پایان نمی پذیرد. این کتاب آسمانی بیش از چهارده قرن مورد توجّه مسلمانان مخصوصاً دانشمندان اسلامی و حتّی غیر اسلامی قرار گرفته است و در مورد هر یک از علوم آن کتاب های متعدّدی توسط دانشمندان سرآمد به رشته تحریر در آمده و در طول این مدّت صدها تفسیر برآن نوشته شده است. یکی از ابزارهای مهم برای درک معنا ومفهوم کلام خداوند، شناخت اعراب کلمات آن است. اعراب واژه های ...

در دنیای باستان، موقعیت جغرافیایی ایران و اهمیت بازرگانی آن، ارتباط پارسیان را با اقوام مختلف موجب شد. به همین علت، ایران را گذرگاه حوادث یا چهارراه حوادث گفته اند و در تمدن­های باستان، هرگونه رخدادی از سرزمین ایران  می گذشت. از ابعاد سیاسی و اقتصادی و فرهنگی، سرزمین ایران هم از دیگر تمدن ها تاثیر پذیرفته و هم تاثیرات عمیقی بر تمدن های دیگر گذاشته است؛ به طوری که تا عصر حاضر نیز، نشانه های این ...

  بینامتنی یکی از رویکرد­های نقد ادبی جدید است که روابط بین متون را مورد بررسی قرار می­دهد. این نظریه را که ژولیا کریستوا بین سالهای 1966 تا 1967در ضمن مباحث نقدی خود مطرح نمود، امروزه در ادب عربی به نام «تناص» شناخته می­شود. بر اساس این نظریه، متن پایدار وجود ندارد و هر متنی حاصل تعامل با متون قدیم یا معاصر خود است و یا به عبارتی دیگر، هر متنی، بینامتنی است. محمود سامی بارودی پیشوای شعر معاصر ...

چکیده چیرگی و سرآمدی ایرانیان بر بخش بزرگی از جهان باستان آن روز، استقرار و آرامشی پدید آورد که در سایه آن، مردمان توانستند به فرهنگ سازی و گسترش روابط انسانی در میان خویش بپردازند. در عصر ساسانیان، در نتیجه نفوذ سیاسی و دینی گسترده ایران؛ به ویژه در دو منطقه حیره و یمن، اعراب به تدریج تأثیرات کلانی را از تمدّن ایرانی به دست آوردند. به دنبال گسترش اسلام و فتح ایران توسّط اعراب مسلمان، آداب و فرهن...

بیشاپور و کازرون به همراه هم توانستند یکس از مهمترین کوره های ولایت فارس را به و جود بیاورند که در اواخر حکومت ساسانی و همزمان با ورود اعراب در بطن جریانات سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی قرار گرفتند.در اواخر حکومت ساسانی طرفدار حکومت مرکزی بودند و به همین خاطر اعراب در این شهر با مقاومت سرسختانه مردم روبرو شدند.از نظر اقتصادی و فرهنگی نیز این دو شهر در جایگاه ویژه ای قرار داشتند که در پایان ن...

گزارشی از آراء طبرسی و توجه وی به فرهنگ زمان نزول است. نویسنده، نخست منظور از افق تاریخی - فرهنگی را توجه به زبان و ادب عربی در زمان نزول، تحول معنایی واژه ها، توجه به شأن نزول و تاریخ بیان مطالب و توجه به ناظر بودن قرآن به فرهنگ زمان نزول برشمرده است. وی بر این باور است که مرحوم طبرسی قرآن را بر پایه فرهنگ زمان نزول می فهمد، او شناخت زبان و ادب عرب جاهلی را ضروری می داند و با انتخاب دستور زبان...

تأثیر زمان و مکان بر اندیشه و احساس شاعر و استعداد و خلاقیت خود او در ارائه تصاویر هنری در شعر دوره جاهلی و مخصوصا معلقات قابل ملاحظه است. معلقات به  عنوان قصاید برگزیده نماد و سمبل شعر دوره جاهلی بشمار می آیند این قصاید اگر چه از نظر مضمون و غرض اصلی با یکدیگر تفاوت دارند اما ساختار آن ها بخصوص مقدمه تغزلی شان با ویژگی های منحصر به فردی که دارد تمایز و هویت خاصی به آن ها بخشیده است. این مقاله ...