اندیشه ی قانون گرایی یکی از مهمترین زمینه های تجدد خواهی در ایران عصر قاجار بوده است. در این میان نقش روشنفکران عصر قاجار در این مسأله بسیار حائز اهمیت بوده است. این گروه با اشاعه ی اندیشه ی قانو ن خواهی زمینه ی تحولات سیاسی و اجتماعی را در عصر قاجار فراهم نمودند. در میان این روشنفکران میرزا یوسف خان مستشارالدوله گام بلندی را در ایجاد مبانی « یک کلمه » جایگاه ویژه ای دارد. او با نگارش رساله ی د...

عباس علی‌اف (عباس علیزاده، 1899- 1958م) از فرزندان ارجمند بخارای شریف و از تاجیک‌گرایان فداکار بود که برای حمایت از حقوق مردم تاجیک مبارزه می‌کرد. در این مقاله نگارنده با تکیه بر منابع مختلف و نیز از خلال روایات افراد گوناگون شرح‌حال مفصلی از زندگی علی‌اف بیان کرده است. اصل او از ایرانیان بخارا بوده است. علی‌اف از سال 1917م فعالیت‌های انقلابی‌اش را آغاز کرد و عضو حزب کمونیست شد. او هرچند با سیا...

در مجموعه عواملی که وضعیت عمومی کشور را از اواسط دهه 1340 تا 1350 رقم زدند اصلاحات ارضی از جایگاه ویژه ای برخوردار است. انگیزه اصلی این برنامه بیش از انکه اقتصادی باشد سیاسی است. بنابرین از همان اغاز درباره اهداف و نتایج عملی اصلاحات ارضی تناقضاتی وجود داشت.

در قرآن با واژگانی روبرو می شویم که برای دسترسی به معنای آنها نیازمند غور و تلاش بیشتر می باشیم که از آنها به غریب القرآن یاد می شود؛ غریب القرآن از مهمترین شاخه های علم مفردات است و از جمله مهمترین آثار در این زمینه می توان به مسائل نافع بن ازرق از ابن عباس اشاره کرد. این پرسش و پاسخ ها، به سبب جایگاه بالای ابن عباس، مورد توجه محققین قرار می گیرد؛ و کمتر کسی به نقد و بررسی این پاسخ ها پرداخته...

مسائل ابن ازرق مجموعه سوالاتی است از واژگان قرآنی که نافع بن ازرق خوارجی، از ابن عباس به عمل می آورد. او تلاش می‏کرد تا شاید بر مثل ابن عباس چیره گردد. ابن عباس که مفتخر به همنشینی با پیامبر اکرم 6و نوشیدن جرعه ای از دریای علم وحکمت امیر مومنان علی بن ابی طالب علیه السلام بود همه پرسشهای او را با استناد به اشعار عرب جواب می دهد، این مجموعه سوالات گسترده‏ترین اثری است که از ابن عباس در مهارت وی ...

موضوع رساله تاثیری است که اصلاحات اجتماعی و سیاسی انوشیروان بر اوضاع اقتصادی و اجتماعی جامعه ساسانی می گذارد. رساله نشان می دهد که بدون این اصلاحات جامعه ساسانی با شتاب بیشتری رو به زوال می رفت و این اصلاحات توانست تنها اندکی این شتاب را کند کند و مسیر آن را تغییر دهد اما به هیچ وجه در جریان کل اثر قطعی نداشته و بلکه خود به شکل دیگر به زوال حکومت ساسانی کمک رسانده است . بازماندگان انوشیروان امک...

کیمیا در ایران، تاریخی کهن دارد و کیمیاگری بر جامعه و صنایع ایران در طی سالها تاثیری عمیق گذاشت اما از ورود آموزش شیمی نوین به ایران بیش از دو سده نمی گذرد. در دوران وقوع جنگهای ایران و روسیه نخستین گامها برای تحول آموزش شیمی برداشته شد اما از هنگام تاسیس دارالفنون و ورود معلمین داروسازی و شیمی به ایران بود که به تدریج زمینه آموزش شیمی نوین فراهم شد. در این پژوهش سعی بر آن است تا با تکیه بر اسن...

هدف پژوهش حاضر، بیان مولفه های آرمانشهری روشنفکران عصر مشروطه ایران است. دگرگونی رابطه ایران با مغرب زمین در عصر مشروطه و ظهور و بروز اندیشه های تجدد خواهانه روشنفکری، سبب دگرگونی در اندیشه های آرمان ورز ایرانی در رویکرد به مفهوم آرمانشهر گردید. در پژوهش حاضر، مولفه های اساسی نگرش به آرمانشهر در آرای هشت تن از مشهورترین روشنفکران عصر مشروطه- میرزا فتحعلی آخوندزاده، میرزا ملکم خان ناظم الدوله، م...

از آنجا که اصلاحات ارضی حکومت پهلوی با توزیع ناعادلانه زمین در روستاها، شکاف اجتماعی را باعث گردید؛ نظام جمهوری اسلامی در صدد رفع این مسئله برآمد. پژوهش حاضر با عنوان «بررسی تاریخی واگذاری و احیای اراضی در جمهوری اسلامی(68-1358)» پاسخی به این پرسش است که چرا جمهوری اسلامی اقدام به واگذاری اراضی نمود؟ پس از مطالعه اسناد و روزنامه ها و مصاحبه ها و نیز مقایسه داده های مرتبط با دوره های مورد نظر ای...

دوره قاجار، عصر اوجِ رواجِ القاب در ایران بوده است؛ دوره ای که بیش از نیمی از بزرگان، شاهزادگان، روحانیون، تجّار و حتی کارمندان اداری، دارای لقب بودند. اعطای القاب و دریافت آن به گونه ای بود که فرد با ارتقا درجه و یافتن منصب بالاتر یا شغلی مهم تر، به لقب مهم تری دست می یافت؛ چنان که میرزا یحیی خان برادر میرزا حسین خان سپهسالار ابتدا لقب معتمدالملک یافت و بعدها ملقب به مشیرالدوله شد. بدین ترتیب، هد...