در میان عروض‌دانان قدیم و جدید فارسی، هیچ‌کس به اندازۀ ابوالحسن نجفی دغدغۀ طبقه‌بندی وزن‌های شعر فارسی نداشته است. نجفی همچنین کوشیده است تا معیاری برای تشخیص وزن مطبوع از وزن نامطبوع بیابد. او وزن‌های مطبوع را دو دسته می‌داند: وزن‌های متفق‌الارکان (xx) و وزن‌های متناوب‌الارکان (xy). نجفی برای دستۀ نخست کوشیده است رکن‌های عروضی را سامان دهد که تکرار هرکدام از آن‌ها به استخراج یک خانوادۀ وزنی من...

به حکم آنکه حفاظت و باززنده‌سازی بناهای تاریخی مستلزم ایجاد دگرگونی در بخش‌های مختلف درون و برون بنا است، تغییر در فضای داخلی آن را در پی خواهد داشت. از این‌رو فهم نقش معماری داخلی در تغییر کاربری بناهای تاریخی و نسبت آن با معماری از نظر میزان مداخله در بنا مسئله‌ای است درخورِ تأمل. جایگاه معماری داخلی در باززنده‌سازی بناهای تاریخی کجاست؟ و چگونه می‌تواند در جهت حفظ ارزش‌های بنا شکل گیرد؟ به منظ...

چنانچه در متن مقاله آمده نظر به اهمیت کتاب نهج البلاغه از دیر باز شروح و ترجمه ها ی متعددی بر این کتاب بلند مرتبه پذیرفته است . ابوالحسن علی بن حسن زواری عالم بزرگ تشیع نیز در کنار تفسیر معروف خود موسوم به تریجمه الخواص و آثار متعدد راجع به حدیث و قصص انبیاء اقدامی به ترجمه و شرح نهج البلاغه نموده است. زواره ای ازدانشمندان نامی قرن دهم درعهد شاه اسماعیل صفوی و فرزندش شاه طهماسب است. وی شاگرد مح...

رابطه­ی ادبیّات فارسی و ادبیّات ترکی  به دلیل خویشاوندی سببی که میان آنها پیش آمده است، رابطه­ای نسبتاً دیر پاست. که طیّ قرون متمادی ضمن بهره­مندی از آبشخور غنی آموزه‌های دینی همواره در تعامل با هم بوده­اند. به یمن همین داد و ستد مبارک تعداد زیادی از شعرای نغزگوی هردو زبان به طبع‌آزمایی پرداخته­اند. از این میان میرزا ابوالحسن راجی تبریزی، شاعر قرن سیزدهم هجری قمری، که بی­تردید یکی از شعرای بزرگ ذول...

نوشتار حاضر، جستاری است در یکی از مهم ترین تواریخ محلی مغرب ، خاصه عصرمرینی، به نام الانیس المطرب بروض القرطاس فی اخبار ملوک المغرب و تاریخ مدینةفاس این نوشتار ضمن بررسی دیدگاه های مختلف در موضوع بحث برانگیز هویتنویسندۀ واقعی کتاب ، پس از بازخوانی محتوای اثر، شیوۀ تدوین، اسلوب نگارش، منابعمؤلف و نیز در خلال آن، جایگاه کتاب را در بین نوشته های تاریخی عصر مرینی بازمی نماید و بدین نتیجه می رسد که ...

توجه به عقل و تعقل از همان آغاز ظهور اسلام به عنوان یکی از راههای اساسی معرفت و رسیدن به حقیقت در آیات و روایات مطرح شد؛ به طوری که جاهلیت را عین بی‌عقلی و اسلام را عین عاقلی بیان کرده‌اند. تأثیر این نوع تفکر را در شعر شاعران سده‌های نخست ادب فارسی، بویژه فردوسی و ناصر خسرو بخوبی می‌توان دید؛ تا آنجا که ستایش خرد و عقل یکی از بن مایه‌های شعر آنان به شمار می‌رود. اما به سبب اختلافات مذهبی و ظهو...

صنیع‌الملک به‌دلیل نوآوری‌هایش در گذار گرافیک ایران از مرحلة تولید تک‌نسخه‌ای به مرحلة انبوه صنعتی نقشی کلیدی داشت، لذا می‌توان وی را پدر گرافیک مطبوعاتی ایران دانست. با کمی تأمل بر اقدامات او، تأثیر تحولاتی خارج از قلمرو هنر به‌ عنوان زیرساخت‌ نوآوری‌های وی آشکار می‌شود. اما چه تحولاتی، طلیعة شکل‌گیری این نوآوری‌ها بود؟ این مقاله از نوع کیفی و به روش تحلیلی است. شیوة گردآوری اطلاعات آن مبتنی ب...

عصر سامانیان از جهت تحولات مهم علمی و فرهنگی در تاریخ ایران جایگاه ویژه‌ای دارد و به عصر شکوفایی خراسان بزرگ شهرت یافته است. شماری از بزرگترین چهره‌های علمی و فرهنگی ایران و اسلام همچون ابن سینا، بیرونی، محمد بن زکریای رازی در دامان این خاندان و یا بعدها در کانون‌های متأثر از آنها ظاهر شدند. با حمایت امیران و وزیران سامانی، در شهرهای بزرگ خراسان مانند بخارا و نیشابور برای نخستین بار نهادهای آمو...

مصباح الشریعه و مفتاح الحقیقه کتابی است با مضمونی عرفانی و اخلاقی که برای اولین بار توسط سید بن طاووس معرفی شده است. نویسنده این کتاب هیچ‏گاه مشخص نبوده و از آنجایی‏که تمامی باب‏های صدگانه آن با عبارت «قال الصادق۷» آغاز می‏شود، از جمله آثار منسوب به امامان: به شمار می‏آید. تاکنون داوری‏های مختلفی درباره درستی یا نادرستی این انتساب مطرح‏شده است. داوری‏های صورت گرفته در...

تنها تفسیر مکتوب، چاپ شده و در دسترس، منسوب به امامان معصوم علیهم السلام، کتاب تفسیر منسوب به امام حسن عسکری(ع) است. این تفسیر به املای امام بوده و دو نفر به نامهای ابوالحسن و ابویعقوب آن را نوشته‌اند و با وسایطی به ما رسیده است. شناخت تفسیر مذکور می‌تواند، در فهم کلام امام حسن عسکری (ع) و نیز به فرآیند انتساب آن کمک کند. تاکنون در معرفی این اثر منسوب به معصوم(ع)، تلاشهای جدی صورت نگرفته است. ل...