فلسفه دکارت نه فقط به اصالت عقل شهرت دارد بلکه به معنائی نمونه بالنسبه کاملی از نحوه کاربرد عقل در عصر جدید است یعنی عقلی که مجهز به روش شده و اصول همین روش را معرف خود قرار داده است بهر ترتیب در اصالت عقل دکارت روش ریاضی به اصول ذهنی تسری پیدا می کند و به تحول محتوائی عقل منجر می شود از طرف دیگر چون دکارت شناخت علل غائی را با روش خود ممکن نمی داند نهایتا یقین حاصله گوئی متضمن نوعی نسبیت می شود...

فلسفه دین، تفکر فلسفی و عقلانی در باب دین است؛ بدین معنا که گزاره­ها و اعتقادات دینی را تبیین می­کند، ادله و شواهد به نفع و یا علیه را مطرح می­نماید و به درستی و نادرستی و صدق و کذب آن می­پردازد. فلسفه اصول نیز به مبادی تصوری و تصدیقی علم اصول همچون اجتهاد، حکم، عقل و ارزش و انواع آن و یقین و انواع آن و مباحث زبانی و تفسیری می­پردازد. بین این دو علم در مباحث زبان دینی، مباحث تفسیر و هرمنوتیک، ع...

در این تحقیق یکی از واژه ها و اصطلاحات دینی و اخلاقی یعنی «توکل» مورد بررسی قرار گرفته است. بر همین اساس برای درک مفهوم توکل ابتدا مفهوم لغوی و اصطلاحی توکل را مطرح کرده و سپس به بررسی آیات و روایات پیرامون توکل پرداخته ایم. در آیات قران کریم، خداوند انبیاء و پیراون آن ها را متوکلین واقعی می داند و در مواردی هم آن ها را امر به توکل می کند که نشانگر این است که تکیه و اعتماد فقط باید به خداوند...

یکی از مهم ترین ارکان کثرت گرایی معرفتی، کثرت گرایی در باورهاست. از همین رو، وقتی سخن از کثرت گرایی معرفتی به میان می آید از پرداختن به مسئله کثرت گرایی در باورها ناگزیریم. شاید بتوان ادعا کرد، یکی از مهم ترین وجوه معقولیت کثرت گرایی در باورها، وجود قابلیت تنوع در خود باورهاست. به نظر می رسد، تردید و عدم یقین در خصوص برخی باورها، احتمالاً با امکان تنوع در باورها ارتباط دارد. باورهایی که قطعی نیس...

محی الدین ابن عربی در راستای تأکید بر این نکته که سنّت عرفان اسلامی بر شناخت حضوری و شهودی مبتنی است، دیدگاه عرفانی اش را بر نوعی از معرفت بی واسطه بنیان می نهد که از آن با عنوان «کشف» یاد می کند. هرچند حقیقت این معرفت ورای طور حس و عقل است، از ابزار آن به «دیده» (عین) تعبیر می شود. ابن عربی ترکیبات «عین القلب»، «عین البصیره» و «عین الیقین» را در طیف معنایی گسترده ای به کار می برد و برای هریک وی...

نظریه پلورالیسم دینی رویکرد جدیدی در عرصه دین پژوهی است و با این عنوان در زمان ابن عربی و مولوی مطرح نبوده است، با این حال می توان با تدقیق در آثار و آراء این دو عارف، نظرشان را در خصوص حقانیت ادیان مختلف به دست آورد. در این مقاله سعی بر آن است که با مطالعه آثار ابن عربی و مولوی و به روش توصیفی ـ تحلیلی، رویکرد این دو عارف مسلمان را در خصوص مسأله حقانیت ادیان مختلف مورد بررسی قرار داده و با نظر...

درباره علم قاضی اختلافات و ابهاماتی وجود دارد؛ چه در اصل حجیت آن و چه در قلمرو  انتفاع از آن و چه در مفهوم و معنای آن. به نظر می­رسد بخش قابل توجهی از اختلافات، ناشی از عدم شناخت ماهیت علم قاضی است. در قلمرو شرع و قانون و نیز قضا، آن چه ملاک است تحقق علم می­باشد؛ و تقریباً اگر نگوئیم تحقیقاً، مراد از علم در قلمرو فوق، یقین عقلی یا منطقی که در حوزه معرفت شناسی و فلسفه مورد توجه می­باشد، نیست. در ق...

در امور اعتقادی چون مقتضی‌‌‌‌‌‌، ‌یعنی تمامیت ارکان استصحاب‌‌‌‌‌‌، ‌موجود بوده و مانع نیز مفقود است‌‌‌‌‌‌، ‌اصل امکان جریان استصحاب در آنها‌‌‌‌‌‌  جای تردید ندارد، ‌بلکه اطلاق ادله آن‌‌‌‌‌‌، ‌اعمال قلبی را نیز شامل می‌‌‌شود‌‌‌‌. با وجود این‌‌‌‌‌‌، ‌برخی با تمسّک به ادله‌‌‌ای همچون عینیت یا توقف اعتقاد بر یقین‌‌‌‌‌‌، ‌انصراف ادله استصحاب از أعمال جوانحی و نیز الزام شرعی به کسب یقین وجدانی نسبت به...

مسئلة ذومراتب‌بودن ایمان از مسائل مهم مبحث ایمان است و در اندیشة دینی قرآن جایگاه خاصی دارد. این مسئله که منبعث از آیات قرآنی است در تفسیر "ملاصدرا" (۹۷۹-۱۰۵۰ق/ ۱۵۷۱-۱۶۴۰م) نیز مورد توجه قرار گرفته‌است. ملاصدرا در این زمینه انقسامات مختلفی از ایمان را در مواضع مختلف بیان می‌کند، لیکن این تحقیق عهده‌دار بررسی روش‌شناختی و منسجم این مسئله بوده لذا به تحلیلی نظام‌مند که مبتنی بر نظریة ملاصدرا در ب...

هرچند همه­ی تلاش «ویتگنشتاین» (wittgenstein) به منظور سازگاری درونی دیدگاه متأخّر خود بوده است، لیکن با بررسی دقیق، مواردی از ناسازگاری درونی در آن مشاهده می­شود. یکی از موارد ناسازگاری درونی و بیرونی مطابق با تفسیر «کول»(cavell) و «کریپکی» قرائت شکّاکانه از دیدگاه ویتگنشتاین متأخّر است. ویتگنشتاین شک­گرایی را به طور آشکار بی­معنا می­داند. به نظر او اصولاً نباید شکّاک حتّی برای بیان شک­گرایی خود از ط...