تمدن یک مفهوم دو لبه است. در دو دهه اخیر، این مفهوم به عنوان سلاحی ایدئولوژیک به کار رفته است تا بین ما و آنها یا به اصطلاح متمدن‏‏ ها و بربرها تفکیک برقرار شود. قرن بیستم - خونین ترین قرن در تاریخ بشری- مانع از این نشده است که ایدئولوژیست‏‏ ها از صحبت کردن درباره تمدن به عنوان وسیله ای برای مجهز کردن گروهی از انسان ها علیه گروهی دیگر دست بردارند. این مقاله برای ارائه یک چارچوب تاریخی، ده (10) ...

در بیشتر رشته‎های علوم انسانی تحلیل‎ها مبتنی بر نظریه‎ها صورت می‎گیرند و اساساً تحلیل خارج از نظریه اتقان و اعتبار کافی را ندارد. در نوشتار پیش‌رو به این پرسش پرداخته می‎شود که در حوزه مطالعات تمدنی - به‌عنوان یکی از حوزه‎های مطالعاتی نظری علوم اجتماعی - چگونه می‎توان از تمدن به‌مثابه یک سطح تحلیل و یا یک چارچوب نظری در تحلیل پدیده‎های اجتماعی بهره برد؟ به بیان دیگر، کاربست تمدن به‌مثابه یک نظری...

هرچند تأمل درباره تمدن و تمدن اسلامی در سابقه نگاشته‌های اسلامی نیز وجود دارد، اما پرسش از تمدن اسلامی در دهه‌های اخیر، به‌تبع خودآگاهی دینی مسلمانان، به‌ویژه از طریق شکوفاشدن جنبش‌های اسلامی از جمله انقلاب اسلامی ایران، شدت و عمومیت بیشتری یافته است. یکی از پرسش‌های مهم در این زمینه، ناظر به امکان تحقق تمدن اسلامی در عصر غیبت است. این مقاله با اذعان به حداقلی‌بودن ظرفیت‌های عصر غیبت در مقایسه ...

تاریخ نویسی در ایران تقریباً تا یک قرن و نیم پیش و تا قبل از آشنایی ایرانیان با فرهنگ و تمدن جدید غرب تقریباً بر یک روال قرار داشت. هر چند هر از گاهی مورخی مانند بیهقی و دیگران از نظر واقعه‌یابی و واقع‌بینی روش نقد علمی درست تری به کار بردند اما بیشتر مورخان براساس سنت قبلی به واقعه نویسی به روایت مورخان قبلی پرداختن به هر حال شاید بتوان این گونه تصور نمود که یا سنت تاریخ نویسی بر همان روال بوده ...

حکومت سلجوقیان با گسترش قلمرو سرزمین ایران و تکامل شعر و هنر یکی از درخشان‏ترین ادوار تاریخ هنر، فرهنگ و تمدن ایران است. در عصر شکوفایی سلجوقیان، تاثیر رویکرد زیبایی‏شناسی ایرانی ـ اسلامی نه تنها بر هنر سلجوقی بلکه در تمدن اسلامی شاکله‏ای از سنت‏های تصویری و مفهومی را فراهم آورد که بسیاری از آثار برجسته‏ی هنری، حتی در دوره‌های بعد، تحت تاثیر آن قرار گرفتند. در آغاز ظهور اسلام، هنر نگارگری ایران...

محمد قطب برادر کوچک‌تر نویسنده و مفسر فقید مصری، سید قطب، که متأثر از مکتب فکری اوست، ملغمه‌ای از اندیشه‌های ارتدوکس اسلامی (راست‌کیشی و سلفی‌گری غیرتکفیری) و اعتزال نوین است که درصدد بازیافت شکوه و تمدن بزرگ اسلامی است. با توجه به تأثیر اندیشه‌های نوین جهان غرب و تأثر دیالکتیکی جهان اسلام از آن، وی همت خود را معطوف به تبیین مفاهیم دینی، فرهنگی، سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و ... به سبک نوین با دست‌...

تمدن میراثی بشری و پدیده ای اجتماعی است که از واقعیت یک جامعه معین و ساختار آن حمایت می کند و با انسان پیوند دارد. پژوهش درباره جوامع، نقطه آغازین شناخت تمدن است. اسلام دینی جهانی و فتوحات اسلامی وسیله ای برای گسترش آن بوده و دعوت اسلامی از جزیره العرب به سرزمین های دوردست راه یافته است. از آنجا که زبان و ادبیات یک ملت هرگز نمی تواند مجرد و بدون تأثیر باشد، با ظهور اسلام زبان عربی هم بر زبان سا...

محمد قطب برادر کوچک تر نویسنده و مفسر فقید مصری، سید قطب، که متأثر از مکتب فکری اوست، ملغمه ای از اندیشه های ارتدوکس اسلامی (راست کیشی و سلفی گری غیرتکفیری) و اعتزال نوین است که درصدد بازیافت شکوه و تمدن بزرگ اسلامی است. با توجه به تأثیر اندیشه های نوین جهان غرب و تأثر دیالکتیکی جهان اسلام از آن، وی همت خود را معطوف به تبیین مفاهیم دینی، فرهنگی، سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و ... به سبک نوین با دست ...

کشورهای در حال توسعه علیرغم تفاوت­ های جغرافیایی نژادی و زبانی مشابهت های فراوانی در روند توسعه و تکامل خود به خصوص در مواجهه با مدرنیته داشته اند. توسعه، نوسازی، دموکراسی، حکومت مردمی، ملت-دولت سازی، و به ویژه مواجهه با استبداد و استعمار عرصه های مشترک بسیاری از کشورهای در حال توسعه در قرن گذشته بوده است. ایران و مصر دو کشور مهم و با سابقه تاریخی فرهنگی در منطقه خاورمیانه می­باشند. ایرانیان و ...

تمدن‌شناسان بر وجود تاریخی تمدن اسلامی و نقش کم‌نظیر آن در تمدن جهانی اتفاق نظر دارند،‌ چنان‌که حیات‌مندی آن را در طول تاریخ گذشته پذیرا شده‌اند،‌ ولی با توجه به آنچه در سده‌های اخیر این تمدن از خود به جا نهاده و نقش کم‌رنگی که در صحنه تمدن جهانی داشته است، ‌این پرسش را برای اندیشمندان و محققان پدید آورده که آیا این تمدن می‌تواند در دنیای کنونی که تحولات بنیادینی یافته، با بازآرایی خود حضوری پو...