اصفهان در قبل و بعد از اسلام همواره نظاره گر تحولات مهم سیاسی، نظامی و اجتماعی بوده است. با حمله اعراب به ایران، شهرهای این سرزمین از جمله اصفهان از ابعاد ساختار شهری، ترکیب و بافت جمعیتی و نظام مالیاتی دچار تغییر چشم گیری شد. اصفهان در ابتدای عصر اسلامی، مانند بسیاری از سایر شهرهای ایران با اهمیّتی کمتر نسبت به دوره قبل به حیات شهری خود ادامه داد. گذشت زمان و آشنایی حاکمان جدید اسلامی با شهرهای...

تاریخ نگاری محلی به ثبت و ضبط وقایع تاریخی در محدودةیک شهر، ایالت و ناحیه میپردازد، که ذیل تاریخ ملی کشور قرارمیگیرد . بنابراین، وجه اصلی و مشخصه تاریخ نگاری محلیپیوند آن با یک عرصه جغرافیایی محدود و مشخص است. براین اساس، پرداختن به نقش سرزمین دیلمَیان که یکی ازسرزمینهای تحت سلطه شاهنشاهی ساسانی محسوب میشد،در شورشها و سرانجام فروپاشی دولت ساسانی از اهمیت ویژه-ای برخوردار است. اگر چه مورخان عوامل...

چکیده ندارد.

پس از شکست ساسانیان در نهاوند، یزدگرد سوم (632 تا 651م/۱۰ تا ۲۹ق) به شرق ایران پناه برد. او برای بازپس گیری نواحی ازدست رفته، تلاش های بسیاری، مانند اتحاد با بزرگان و اشراف ایرانی ساکن در این مناطق انجام داد؛ اما این امر محقق نشد. پس از مرگ یزدگرد، فرزند وی پیروز، به همراه تعدادی از بزرگان دربار ساسانی، به دولت تانگ در چین پناه برد. آن ها همواره سعی می کردند تا با کمک چینیان و سُغدیان و تخاریان،...

هدف این مقاله، پرداختن به جنگ دوم از جنگ­های سه­گانة شاپور اوّل با رومیان، در کتیبة کعبة زرتشت است. با بررسی نظرات مختلف ارائه شده دربارۀ سال وقوع دومین جنگ شاپور اول با رومیان و همچنین قیصر رومی درگیر با او، که نامش در کتیبه ذکر نشده است، رخدادهای دورۀ سلطنت شاپور اوّل و جنگ دوم او با رومیان در حدود سال­های 252 تا 256 میلادی مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. در تحقیقات صورت گرفته، سلطة ساسانیان د...

طبق بررسی‌های پیمایشی، بررسی تصاویر هوایی و ماهواره‌ای و کاوش‌های باستان شناختی که در چند سال اخیر در دشت مغان انجام شده، نویسندة مقاله می‌کوشد تا آن بخش از یافته‌های پروژة باستان شناسی دشت مغان را که نمایشگر فعّالیّت‌های عمرانی و وسیع ساسانیان است، ارائه دهد. علاوه براین با پیگردی آثار در نواحی همجوار همچون دشت میل در شمال رود ارس و نیز در بخش شرقی دشت مغان که امروزه در جمهوری آذربایجان واقع شده...

شاهنشاهی ساسانی (224ـ652 م) که با پیروزی اردشیر بابکان بر اردوان چهارم اشکانی بنیان‌گذاری شد، از درخشان‌ترین ادوار تاریخی ایران باستان محسوب می‌شود. عصر ساسانیان در تاریخ ایران، نه‌تنها از لحاظ سیاسی و نظامی، بلکه از نظر فرهنگی و علمی نیز اهمیت بسیار دارد. تلاش ساسانیان در احیای فرهنگ ملی، توسعة علوم و نیز ایجاد مراکز علمی از جمله شهر دانشگاهی گندی‌شاپور، نمونه‌ای آشکار برای این موضوع به شمار م...

عصر نو سنگی را مصادف با رانده شدن آدم از بهشت و گذر انسان به مرحل? کشاورزی میداند مرحله ای که بطور کلی یکی از بزرگترین انقلابهای جامع? بشری بوده و دنبال? آن تا به امروز ادامه دارد. پیشرفت مهم بعدی، در مقیاس تاریخی، نسبتاً جدید است با پایان گرفتن آخرین عصر یخ، یعنی تقریباً 000/10 سال پیش. جانوران شکاری بزرگ که با زندگی در سرما خو گرفته بودند، روز به روز کمیاب تر شدند. از این رو انسان باید پی مناب...

از آغاز هستی، زن به عنوان یکی از ارکان اصلی حیات، نه تنها نقش موثر خود را بر جامعه و جهان اعمال کرده بلکه به دلیل تواناییها و ویژگیهای خود در هر مقطع زمانی در مقامی خاص جای گرفته است. گاهی در مقام پرستش، گاه پشت چرخ های اقتصادی و گاه بر مسند پادشاهی. با به قدرت رسیدن ساسانیان در قرن سوم میلادی، یکی از سلسله های بزرگ ایران زمین بنیان نهاد شد. در عرصه سیاسی همواره این مردان بودند که به عنوان پادش...

این رساله به بررسی وضعیت ایران عصر ساسانی از زمان هرمزد چهارم تا مرگ یزدگرد سوم می پردازد. سالها بود که برای نگارنده این سوال مطرح بود که شاهنشاهی ساسانی با آن عظمت و قدرت چگونه در مقابل اعراب مسلمان از پای درآمد؟ ولی متاسفانه فرصت پرداختن به صورت تحقیقی به این سوال برایم پیش نیامد تا اینکه تصمیم گرفتم این سوال را با نوشتن پایان نامه خود جواب دهم، بنابراین مقطع مورد نظر را که حدودا هفتاد و پنج ...