مولوی و اکهارت هر دو به فراتر رفتن از معنای ظاهری و درک معنای باطنی کتب دینی خود یعنی قرآن و کتاب مقدس باور دارند. اکهارت گاه از وحدت معنای ظاهری سخن می گوید اما به کثرت آن معتقد است ومولوی ظاهرا به وحدت معنای ظاهری اعتقاد دارد. مولوی تفسیر کلام حق از حق را توصیه می کند و از نظر اکهارت معنی و حقیقت کتاب مقدس را باید با روحی که با آن گفته و نوشته شده جستجو کرد و البته با سخن مولوی درباره قرآن تف...

اندیشه وحدت وجود ابن عربی آرام‌آرام در سراسر سرزمین‌های اسلامی به‌ویژه در ایران و پس از آن در هندوستان، گسترش یافت. یکی از مهم‌ترین راه‌های گسترش این اندیشه متون ادبی عرفانی مخصوصاً شعر شاعران عارف بوده است. اندیشه وحدت وجود در رباعیات بیدل دهلوی نیز به نحو بارزی تجلییافته است. موضوعاتی چون وحدت وجود، تشبیه و تنزیه، ظاهر و باطن، وحدت و کثرت و دیگر موضوعات در رباعیات بیدل مطرح شده است و می‌توان گ...

عارفان مسلمان با تکیه بر هر دو معیار وحدت و کثرت، به عرصة سیاست روی آورده اند. آنان با تأکید بر ضرورت عرفان برای سیاستمداران و سیاست برای عارفان، به تبیین ویژگی های «عارف سیاستمدار» پرداخته اند. صوفیانِ نخستین از همان آغاز در گفتارها و رفتارهای خود، به این مهمّ توجّه داشته اند و با نگاه اجتماعی، صوفیان را به مردم داری و عدالت و عطوفت با مریدان دعوت کرده اند. با توجّه به اینکه صوفیان آن عصر در زمان ...

مباحث مربوط به خلقت و ترتیب بندی موجودات، اصل خیر را در رأس هرم هستی شناسی خود می نهد و سعی در توجیه ارجاع کثرات به وحدت متعالی دارد. از سوی دیگر ملاصدرا نیز بر مبنای اصول فلسفی و دینی خود با نگاهی وحدت محور با طرح نظریة بدوی خود یعنی (وحدت تشکیکی وجود) و نظریة نهایی خویش (وحدت شخصی وجود) به نحوی خاص می کوشد تا چگونگی ارجاع این کثرات به وحدت متعالی را مبین سازد. با وجود تفاوت هایی که در این زمی...

قصه دقوقی در مثنوی معنوی از جمله قصه هایی است که حیرت خوانندگان و شارحان آن را برانگیخته است، اما حیرتی که شاعر بارها و بارها به آن اشاره می کند حیرت عارفانه است. تجربه شاعر و درون مایه داستان بنظر خواننده آشنا نمی آید و رازهایی ناگشوده دارد. فهم و دریافت آن با یافته های حواس ظاهری ممکن نیست و امری ناهمگون و متفاوت با تجربیات روزمره و عادی است. ابهام درونی اغلب حوادث، آن را نیازمند توضیح و تفسی...

انسجام فضایی به عنوان موضوعی که یکپارچگی فضای شهری را مدنظر دارد، از گذشته های دور یکی از مهم تریندغدغه هایبرنامه ریزان به شمار می آمده است. در بین حکمای مسلمان، مسئله انسجام، برآیندی از مجموعه ارتباطات، بین موجودات و ارتباط آن با مبدأ هستی است که در شکل نظام مند خود در اصل «تجلی وحدت در کثرت» بیان شده است. توجه به این اصل، در انسجام فضایی شهر مبیّن آن است که شهر و کالبد آن، به عنوان جزئی از عال...