مقدمۀ ارزیابی علمی رویکرد خاورشناسنان به حدیث امامیه، مواجهه بدون واسطه با نگاشته‌های آنان است. این مهم جز با تتبع گسترده در میراث مکتوب آنان و مطالعۀ موردی هر یک از آنها میسر نخواهد بود. این نوشتار - که برآیند هشت ماه مطالعه میدانی و کتابخانه‌ای داخل و خارج از کشور و مبتنی بر پژوهش‌های پیشین نشریافته فارسی و عربی است - ابتدا مأخذشناسی دقیق و جامعی از پژوهش‌های خاوشناسان در باره حدیث امامیه ارا...

در میان دانش‌های حدیثی، دانش «فقه الحدیث» از اهمیت بسزایی برخوردار است. عالمان و پژوهش‌گران عرصۀ دانش حدیث و اصول الفقه، فهم حدیث و متن را در گرو طی‌کردن دو مرحله می‌دانند: یکی معنای متن (مراد استعمالی) و دیگری فهم مقصود (مراد جدی). مرحلۀ اول را می‌توان با روش و ابزار خاص خود پشت سر گذاشت؛ اما فهم مقصود گوینده تنها از طریق بهره‌مندی از قراین امکان‌پذیر است. به ‌نظر می‌رسد که باورهای کلامی یکی ا...

در منابع روایی اهل سنت، حدیثی با طرف «لا مهدی الا عیسی بن مریم» نقل شده و این حدیث حتی در بعضی از کتب ششگانه اهل سنت نیز روایت شده است؛ نقل حدیث مذکور در جوامع روایی اهل سنت، در بین برخی این شائبه را ایجاد کرده است که مهدی موعود (عج)، وجود ندارد و کسی که در آخر الزمان ظهور می­کند، همان عیسی بن مریم (ع) است. در این مقاله در ابتدا، تمام طرق روایی «لا مهدی الا عیسی بن مریم» استخراج شده و مورد بررس...

این رساله با طرح ساختارنما دین تنظیم شده مباحث حدیث ، کذب و وضع ، حدیث موضوع ، مبانی و اصول مورد نظر ، صورت اجمالی شیوه برگزیده در بررسی دیدگاههای مؤلفان ، در پیش گفتار آمده آراء و روشهای مولفین با بررسی و ارزشیابی معیارها در نگاه کلی و تعیین جایگاه و بررسی جداگانه با توجه به شکل کلی یا از لحاظ محتوای خاص مطرح و دو معیار قلب و عقل در تشخیص ذکر شده است. طریق متعارف درک حدیث یا سماع است و یا غیر...

در گذر زمان، برخی از احادیث، دچار آسیب هایی شده اند که از جمله آنها، نقل به معنا بدون رعایت شرایط آن، تحریف و نیز تطبیق غیر دقیق با آیات قرآن است. این آسیب ها مانع از فهم صحیح و پذیرش بدون بررسی احادیث می شوند. بنابر این لازم است برای پذیرش یک حدیث یا نفی صدور آن و در صورت پذیرش، دست یابی به فهم صحیح از آن، نخست به کنکاش از مصدر و اعتبار آن پرداخت. از جمله احادیثی که بعضی از مفسران ادعا کرده ان...

با توجه به کاربرد دو اصطلاح «درایه الحدیث» و «فقه الحدیث» در مباحث و علوم مربوط به حوزة حدیث، و مشاهدة خلطهایی که در کاربرد این دو اصطلاح بین دانشمندان این فن واقع شده است، این مقاله درصدد ایضاح این دو اصطلاح با توجه به کاربرد هر یک از آنها در تاریخ حدیث است. این امر با مروری بر تحول کاربرد «درایه الحدیث» در سه مقطع تاریخی از عصر ورود حدیث تاکنون، و مقایسة آن با معنای امروزین «فقه الحدیث» تبیین...

تأویل یکی از مفاهیم بنیادین دینی است و فهم درست آن دانشی ویژه می­طلبد. این نوشته بر آن است تا با استفاده از حدیث «أنت تقاتل علی التأویل کما قاتلت علی التنزیل» ضمن تبیین حدیث و مسائل آن، با استفاده از روش توصیفی تحلیلی، و با استناد به خود احادیث و دیدگاه­های شارحان حدیث، به تبیین یکی از ابعاد تأویل بپردازد. این خبر که در منابع زیاد حدیثی شیعه و سنّی آمده، در بر دارندۀ یکی از فضائل امام علی است و ...

حدیث « عشره مبشره »از جمله احادیث معروف اهل سنت است که از صدر اسلام تا کنون مطرح بوده و هست. این حدیث دستاویز محکمی برای پوشش دادن به اختلافات صحابیان نامدار و نمایش دادن همدلی درونی ، علی رغم اختلافات ظاهری آنان می باشد ؛ حدیث « عشره مبشره » از حیث سند و متن ، دور از نارسایی و آسیب نیست. شرایط سیاسی دوران بنی امیه ، بستری مناسب را برای جعل این دست احادیث بوجود آورد. اهل سنت به متن این حدیث اع...

یادکرد از جانداران به ویژه حیوانات، از راه­های ایجاد حیات و حرکت در تصویرآفرینی هنری و ادبی است. از این طریق می­توان تصاویر را از رکود خارج کرد و اثربخشی و نفوذ آن را بیشتر نمود. بر همین اساس، یکی از کارکردهای نام بردن از حیوانات در نهج البلاغه، نقشی است که این مهم در خلق تصاویر بر عهده دارد. در این نوشتار که با روشی توصیفی ـ تحلیلی به انجام رسیده، سی وسه گونه حیوان را در نهج‎البلاغه شناسایی کر...

یکی از سنت‏های عصر جاهلی که مورد تأیید و استفاده‏ی اسلام قرار گرفت بیعت است. شباهت‏ها و تفاوت‏هایی میان بیعت در عصر جاهلی و صدر اسلام وجود دارد. شباهت، بیش‏تر در شکل اجرا و برخی شرایط و خصوصیات و متولیان امر بیعت است؛ اما تفاوت مهم بیعت در عصر جاهلی با صدر اسلام، تفاوت کارکردی آن است که ریشه در نظام سیاسی و نوع حاکمیت موجود در آن دو عصر دارد. در این نوشتار سعی کرده‏ایم ضمن بیان معنای بیعت و اشا...