دنیای امروز شاهد وجود ادیان متعدد و متنوعی است ، ادیانی که هر یک همراه با ادعای حقانیت ، خود را یگانه راه نجات و سعادت بشر می داند. در برابر توجیه و تبیین فلسفی این واقعیت ، سه دیدگاه عمده مطرح می شود: 1- انحصارگرایی : که حق و نجات را منحصر در یک دین خاص می داند و خارج از آن دین، برای پیروان سایر ادیان ، هیچ نجاتی متصور نیست. 2-شمول گرایی : بر این عقیده است که حقیقت نهایی و مطلق ، تنها در یک دی...

در جواب این سوال که آیا ممکن است کسانی از غیر مسلمین در آخرت به نجات برسد، سه جواب متفاوت وجود دارد. جواب اول می گوید نه خیر ممکن نیست، جواب دوم می گوید آری ممکن است چون ادیان غیر اسلام هم حق هستنند و جواب سوم می گوید ممکن است ولی نه بخاطر حقانیت ادیان دیگر بلکه بخاطر تعذر کسانی از ادیان دیگر و بخاطر استضعاف و قصور. این سه نظریه به ترتیت انحصارگرائی، تکثرگرائی و شمولگرائی نامیده شده است. انح...

تفسیرپژوهی حوزه جدیدی از مطالعات قرآنی است که مطالعات تفسیرپژوهان را مورد مطالعه قرار می‌دهد. از جمله مباحث مهم این حوزه، طبقه‌بندی تفاسیر در نظامی روشمند و تدوین الگویی مطلوب و علمی است که دستیابی به آن به دلیل وجود آسیب‌ها و چالش‌هایی دشوار می‌نماید. این مقاله در گام نخست، این چالش‌ها را شناسانیده و در گام دوم، بعد از ارائه شاخصه‌های لازم، الگوی نسبتاً جامع و روشمندی را ارائه کرده است. این الگ...

فلسفه ی دین، از جمله علومی است که در چند دهه ی اخیر، ذهن بسیاری از پژوهشگران را به خود مشغول نموده است، کسانی که در پی بررسی و تحلیل عقلانی آموزه های دینی هستند، در شمار فیلسوفان دین قرار می گیرند. در این رساله به دیدگاه مفسّر بزرگ قرآن کریم، علّامه طباطبایی در حوزه ی مسائل فلسفه ی دین می پردازیم از جمله: تعریف، منشأ و اهداف دین، براهین اثبات حق تعالی، عقل و دین، چالش های بین عقل و دین، جاودانگی ...

 از دیدگاه علم تفسیر، شرط لازم برای صحّت هر رأی تفسیری ـ از جمله روایات تفسیری ـ مطابقت با اصول و قواعد پذیرفته‌ شده تفسیری است؛ از این رو تحلیل تفاسیر مأثور با قواعد تفسیری به صورت تطبیقی روشی مهم در بررسی میزان اعتبار آنهاست. ذیل آیۀ دوم سورۀ فتح، روایات و آراء تفسیری مختلفی در تبیین معنای «ذنب» و انتساب آن به پیامبر (ص) و «مغفرت» آن مطرح شده است. در این نوشتار هر یک از این آراء، دلالت‌ها و مل...

این جستار به تحلیل مفهوم تفسیر حقوقی می پردازد. اشاره شده است که تفسیر دارای دو معنای عام و خاص است. تفسیر در معنای عام عبارت از نظریه فهم است و این فهم هم طبیعت و جهان را شامل می شود و هم کشش های انسانی را در برمی گیرد. چشم انداز مذکور به این دیدگاه می انجامد که فهم موضوع همواره به کمک یک نظریه صورت می گیرد. به این تعبیر که ما به موجب یک دیدگاه یا لااقل در یک چشم انداز ویژه با موضوع شناخت مواج...

پس از پیروزی انقلاب، گرایش علوم قرآن و حدیث ـ یکی از پنج گرایش رشته الهیات و معارف اسلامی ـ در دانشگاه ها، مؤسسات آموزشی، پژوهشی و حوزه های علمیه، به واسطه نیاز جامعه به علوم و معارف قرآنی و حدیثی، مورد استقبال چشمگیر علاقمندان قرار گرفت. اما متأسفانه، در طول دو دهه گذشته، به واسطه عدم تغییر جدی در برنامه، مواد و متون آموزشی، رفته رفته از همرای با نیازهای جامعه بازمانده و در حال حاضر، ضعف ها و ...

بررسی دیدگاه های گوناگون درباره بطون و ژرفای قرآن است. نویسنده با تقسیم دیدگاه های موجود راجع به بطون قرآن به دو بخش مدلول گرا - یعنی دیدگاه هایی که ژرفایی را ناشی از خصوصیت معانی کلمات و آیات می داند، و دلالت گرا - که ژرفایی را معلول چگونگی دلالت الفاظ می داند - از بخش نخست به چهار نظریه پرداخته و آنها را نقد کرده است، سپس در بخش دوم از شش نظریه سخن گفته است و برخی را نقد و بعضی را تأیید نموده...

بررسی و نقد جایگاه و نقش اسباب نزول در »تفسیر روض الجنان و روح الجنان« اثر ابوالفتوح رازی است. این تفسیر فارسی که در نیمه اوّل قرن ششم ه .ق. به نگارش در آمده به لحاظ جامعیّت از جایگاه ویژه ای در میان تفاسیر برخوردار است. ابوالفتوح بر اساس این نکته که بین تفسیر و اسباب نزول رابطه ای تنگاتنگ وجود دارد، اهتمام ویژه ای در این خصوص داشته و در تبیین وقایع تاریخی، تبیین باورهای اعتقادی، استنباط حکم فقهی...