مجله پژوهش های زبان شناسیسال چهارم، شماره دوم، پاییز و زمستان 1391/8/ 1392/3/ 1392/4/ 19- 1391تاریخ وصول: 11تاریخ اصلاحات: 18تاریخ پذیرش: 6صص [email protected] * استادیار زبان شناسی دانشگاه اصفهانمفهوم عامل در واژه های مشتق زبان فارسی*عادل رفیعیچکیدهنوشته حاضر به مسئله منشأ مفهوم عامل در واژه های مشتق از وندهای مشهور به اسم عامل ساز در زبان فارسی می پردازداین منظور ابتدا سه رویکرد عمده به...

از آنجاکه در داخل کشور مطالعات اندکی در حوزۀ زبان­شناسی بالینی انجام شده است، معرفی و گسترش این حوزه، نه تنها می­تواند راهگشای خوبی در بررسی اختلال­های گفتار و زبان باشد، بلکه می­تواند مبنایی برای بررسی فرضیه­ها و نظریه­های زبان­شناسی نیز باشد. در پژوهش حاضر برای نشان دادن و تبیین رویکرد دوسویۀ پژوهش در زبان­شناسی بالینی، ویژگی­های کاربردشناسی و نحوی شش کودک مبتلا به آسیب ویژه زبانی بررسی شد. د...

هدف از پژوهش حاضر بررسی ساخت اسم مکان در فارسی از رهگذر وندها و شبه¬وندهای اشتقاقی دال بر مکان می¬باشد که علی¬رغم شباهت در کارکرد ، به لحاظ معنایی کاملاً یکسان عمل نمی¬نمایند. برای نمونه پسوند «- زار» در فارسی علاوه بر اشاره به مفهوم مکان، به مفهوم کثرت چیزی نیز اشاره می¬نماید، مانند «گلـزار ، لاله¬زار»؛ در حالیکه دیگر پسوندهای مکان¬ساز همانند «- ستان ، - کـده ، - گاه و نمونه¬های دیگر» از این وی...

در رده شناسی ساخت واژی، زبان ها بر اساس نحوۀ انتقال رابطه های دستوری چون زمان، نمود، جنس و مانند آن به سه گروه زبان های تصریفی، پیوندی و تحلیلی تقسیم شده اند. بر این اساس در بحث فعل، ویژگی های دستوری شخص و شمار، زمان، وجه، نمود، مفهوم سبب، گذرایی و مانند آن در زبان ها یا به وسیلۀ وندافزایی یا با تغییر در ریشه و یا با استفاده از واژه ای مجزا بیان می شود. در زبان فارسی این مفاهیم عمدتاً با استفاده...

در این مقاله، فرایند اشتقاق در دو گونۀ علمی و محاوره­ای زبان فارسی مورد بررسی قرار گرفته و سعی می­شود با بررسی و مقایسۀ تعداد مشخصی واژۀ مستخرج، تصویری از میزان و چگونگی عملکرد فرایند اشتقاق در دو گونۀ مورد بررسی به دست داده شود. برای این منظور پس از استخراج واژه­های مشتق متعلق به دو گونۀ علمی و محاوره­ای زبان فارسی و تجزیه و تحلیل آنها مشخص می­شود اولاً نظام واژه­سازی اشتقاقی در هر دو گونۀ مورد...

تعریف حروف اضافۀ مرکب، تعداد و حد‏و‏مرز آنها یکی از موضوع‏هایی است که در زبان فارسی و بین دستور‏نویسان و زبان‏شناسان سنتی و معاصر، بر‏سر آن اختلاف‏نظر وجود دارد. این موضوع به ساختار زبان فارسی و نیز ساختار ویژۀ خود حروف اضافۀ مرکب بر‏می‏گردد. از ترکیب برخی حروف اضافۀ مرکب فارسی می‏توان حروف اضافۀ ساده را بدون تغییر در معنای آن حذف کرد و برخی دیگر را می‏توان به‏کل، با یک حرف اضافۀ ساده و دارای ه...

در این مقاله به بررسی واژه­بست­های ضمیری در گویش  بهبهانی و نقش آنها در گروه و جمله پرداخته می­شود. واژه­بست­های ضمیری در گویش  بهبهانی دارای چهار نقش فاعلی، مفعولی صریح، مفعولی غیر صریح و اضافی می­باشند. در این مقاله نشان داده می­شود که واژه­بست­های فاعلی دارای پانزده میزبان ـ از نظر نقش دستوری ـ  در این گویش می­باشند که به تفصیل در مقاله به این امر پرداخته شده است. میزبان­های واژه­بست­های مفع...

از بین فعل های پی بستی که در واقع صورت های تصریفی و وابستۀ فعل «بودن» در زمان حال هستند بیشترین تغییرات یا فرایندهای واجی در مورد صورت سوم شخص مفرد، یعنی /-ast/ رخ می دهد. این پی بست در برون داد یا بازنمایی آوایی در یک بافت به [as]، در یک بافت دیگر به [s] و در چهار بافت به [e] تبدیل می شود. وجه مشترک همه این برون دادها حذف همخوان /t/ است. تلفظ محاوره ای معیار این پی بست در بافت های گوناگون تحت ...

انواع مختلفی از نظریه ها دربارۀ مشکل تقطیع نحوی و ایجاد دستور زبان های مربوط به زبان های طبیعی وجود دارند. این مقاله یک دستور زبان نحوی برمبنای صورت بندی دستور زبان رابطه ای برای زبان ترکی (آذری) که جزو زبان های پیوندی می باشد، ارائه می کند. در صورت بندی دستور زبان رابطه ای، کلمات یک جمله بر طبق نقش های نحوی که دارند به یکدیگر متصل می گردند. زبان ترکی (آذری) دارای ساخت واژه ای صرفی و اشتقاقی پی...

ساختارشکنی زبانی، چه ازنظر ساختمان و چه ازنظر کاربرد، کمتر در دستورهای زبان فارسی موردتوجّه قرارگرفته است. الگوهای ساخت و قواعد دستورمند زبان، غالباً در کتاب‌های مطرح دستور، تکراری و ایستاست، درحالی‌که زبان همیشه در بستری از تحوّلات قراردارد و در این مسیر با دگرگونی‌هایی گاه اندک و گاه فراوان مواجه می‌شود. پژوهشگران این مقاله با نشان‌دادن پاره‌ای از ساختارشکنی‌ها (در سیزده مورد) این تفکّر را به خوا...