پیمان ازلی الست که در عالم ذرّ به همه فرزندان آدم ارائه شده، از گذشته‌های دور حتّی قبل از اسلام مورد توجه متفکران بوده است. بعد از اسلام، مفسران، محدّثان، فلاسفه و عرفا و... به آن پرداخته‌اند. عرفا عالم الست را مبتنی بر مشرب عرفانی خود بررسی کرده و بر اساس دریافت خود از این واقعه سخن‌ها گفته‌اند. در این نوشته عالم الست و مباحث مربوط به آن در متون منثور کهن عرفانی بررسی شده است و بر اساس کتب مذکور ...

فلاسفه انسان را از جهت جامعیت خاص، عالم صغیر و جهان را ار جهت ارتباط میان موجودات و نظم و قاعده معیّنش، انسان کبیر نامیده‌اند و معتقدند، نمونه‌ای از آن‌چه در عالم وجود هست، در انسان نیز هست. خاستگاه نظریه عالم کبیر(Macrocosm) و عالم صغیر(Microcosm) و نظریه اندامواری اجتماع را عمدهً در نظریات افلاطون دانسته اند؛ امّا ردپای آن را می‌توان در اندیشه‌های فلاسفه پیش از او و سایر ملل جست و جو کرد. حکیم ا...

نویسندگان این مقاله مدعی ظهور گونه­ی جدیدی از تشبیه به نام «تشبیه تاریک» در شعر منثور معاصر فارسی هستند که متأثر از ترجمه به وجود آمده‌است. در تشبیه تاریک تصور وجه شباهت برای دو سوی تشبیه یا یکی از طرفین، با توجه به اجزای کلام، قابل توجیه و درک نیست، از این رو فهم روشنی از تشبیه حاصل نمی­شود. ابتدا، موضوع تأثیرپذیری و جریان ترجمه­ی شعر به اختصار توضیح داده ­شده‌است. در بخش بحث و بررسی، پس از ار...

چکیده کتاب بومی‌گرایی در ادبیات منثور، به بررسی و بازشناسی نمونه‌هایی از عناصر و عوامل بومی‌گرایی در برخی نشریات، نمایشنامه‌ها، سفرنامه‌ها و ادبیات داستانی سال‌های 1300 تا 1320پرداخته  و جریان ادبیات بومی‌گرا را در این سال‌ها بررسی کرده است. عناصر و عوامل بومی‌گرایی در این اثر در قالب عناصر ملی، مذهبی دسته‌بندی و نمونه‌های آن در متون منثور بررسی شده است. نثر کتاب سلیس و روان است و اشکالات نگار...

این پژوهش با هدف تبیین جایگاه و تأکید بر اهمیت شناخت حماسۀ بطّال‌نامه در ادب فارسی، نخست به معرفی کوتاهی از این حماسه، موضوع و پهلوان بنام آن پرداخته است؛ سپس سابقة حضور بطّال‌نامه در ادب ترکی، تازی و فارسی بررسی و کارنامه‌ای از مشخصات نسخه‌های پرشمار و چندگانة بطّال‌نامه تشریح می‌شود. در ادامه دربارة راوی احتمالی این حماسه سخن به میان آمده است و در بخش پایانی، نسخة فارسی این روایت، معرفی و برخی و...

«قلب» در ریشه لغت به معنای تغییر و تحول و دگرگون شدن است. با نگاهی به آیات و روایات دامنه گستردهای که برای معنا و مفهوم قلب لحاظ شده آشکار میگردد به نحوی که علاوه بر انفعال و احساس و عمل نیز به عنوان محل ادراکات حصولی و وسیلهای جهت شهود عرفانی و ادراکات حضوری نیز مطرح میگردد. از منظر قرآن و روایات قلب مبدأ همه شناختها و معرفتهاست، لذا شخص طالب معرفت در ابتدا باید به قلب خود بپردازد و ابزارها و ...

مولانا جلال الدّین بلخی یکی از نام آورترین شاعران تاریخ ادب پارسی است. مولانا علم وعرفان را در هم آمیخته است، ومعجون دلپذیری ارائه داده است. گذشته از شعر، نثر او نیز از نثرهای برجسته ی عرفانی فارسی محسوب می شود. عوامل متعددی باعث زیبایی وجذابیت این نثر ها شده است. یکی از این عوامل کاربرد هنرمندانه عناصر فرهنگی واجتماعی در این آثار منثور است. در واقع مولانا با توجه به این دلیل که غالب مخاطبشان مر...

طبیعی ترین نثر موجود در هر زبان متعلّق به قدیمی ترین دوره ای است که زبان گفتار، خود به خود و در یک روال طبیعی، از بافت شفاهی به بافت مکتوب تبدیل شده است. در فرهنگ ایرانی، نثر مرسل به عنوان قدیمی ترین گونه نوشتاری از زبان فارسی دری، طبیعی ترین نوع نثری است که بر جای مانده است. پس از آن نثر موزون پا به عرصه وجود گذاشته که ساختار آن از همه امکانات موجود در نثر مرسل تشکیل شده و تنها، عنصر موسیقی با ...

تحقیق حاضر، براساس پنج کتاب (قابوس نامه، تاریخ بیهقی، سفرنامه ناصرخسرو، سیاست نامه و کیمیای سعادت )است . این آثار، هر یک از جهاتی(سیاسی، حکومتی، اخلاقی، تاریخی، جغرافیایی، ادبی و فرهنگی) اهمیت دارند و مجموعا"، مجموعه فرهنگ ایران را قبل از حمله مغول بیان می کنند. نویسندگان این آثار نیز دارای وجهه و شخصیت برجسته ای - هر یک از جهتی - هستند. نظام الملک ، نماینده طبقه حاکم قرن پنجم، بیهقی، نماینده ط...

سبک شناسی به عنوان یکی از علوم ادبی، تلاش برای بررسی دقیق آثار ادبی در دوره های مختلف است. نثر فارسی با توجه به زبان، دوران تاریخی، نگرش نویسنده، موضوع مطرح شده و غیره به انواع متفاوتی تقسیم می شود. در پیدایش زمینه های خلق نثر، مسائل اجتماعی، فرهنگی و سیاسی نقش مهمی دارد. بررسی های ما نشان می دهد که نگرش نویسندگان متون تاریخی دوران صفویه به گونه ای است که به جهان بر اساس آموزه های مذهب شیعه می ...