بررسی و نقد مصداق اهل‌بیت در صحاح ستّه[1] حمیدرضا شجاعی‌فرد[2] چکیده باتوجه به فضایل بی‌نظیر اهل‌بیت در قرآن و روایات و وصیت رسول خدا (ص) به امت درباره اهل‌بیتش (حدیث ثقلین)، تعیین و شناخت مصداق این اصطلاح، مقدمه نجات امت از گم‌راهی‌هاست. تعیین این مصداق در صحاح سته که از وثوق قطعی نزد فرقه‌های اهل‌سنت برخوردار است، باتوجه به خود روایات صحاح و بررسی عقلی آنها، برای شناخت حقیقت دور از تعصب سودمند...

رساله حاضر با عنوان "ترجمه و تحقیق باب هشتم تا پانزدهم کتاب القرآن بحارالانوار علامه مجلسی" به ترجمه و تحقیق هفت باب از کتاب مذکور پرداخته که متجاوز از 135 روایت در موضوعات گوناگونی همچون ظاهر و باطن، تاویل و تنزیل، علم ائمه علیهم السلام، تدبر در قرآن و کیفیت توسل به آن، تفسیر به رای و مخلوق بودن قرآن را شامل می شود. این مهم در دو فصل جداگانه با عناوین ترجمه و بررسی و تحقیق تنظیم گردیده بدینصور...

اسانید روایات تفسیر عیاشی، از تفاسیر مأثور اولیة شیعه، به دست یکی از ناسخان حذف و در نتیجه، امکان نقد اسانید روایات این کتاب از پژوهندگان سلب است. برخی از تفسیرپژوهان بر این باورند که اسانید شمار بسیاری از روایات این تفسیر را در شواهد التنزیل حاکم حسکانی می توان یافت. این پژوهش که با مقایسة مندرجات این دو اثر سامان یافته، نشان داده است که این نظر از دقت و قوت علمی لازم برخوردار نیست.

یکی از حوزه هایی که جعل حدیث به آن سرایت کرده، مدح و ذمّ نژاد ها و اقوام است. از این موضوع ـ به رغم اهمّیتش ـ تنها به صورت پراکنده در لابه لای آثاری چند سخن رفته و پژوهش مستقلّی که با جمع آوری روایات، جوانب مختلف آن را واکاود، سامان نیافته است. در این پژوهش، غالب اینگونه روایات گرد آمده و در دو دسته بررسی گردیده اند؛ دستة اوّل این احادیث اساساً، منشأ اسلامی نداشته و از منابع غیر اسلامی به آثار اسلام...

مقاله حاضر می‏کوشد ضمن بررسی سبک نویسندگی جاحظ به عنوان اصول و مبانی نقد ادبی وی، دیدگاه‏های او را در نقد درونی و بیرونی متن و بدون در نظر گرفتن انتساب شاعر به دوره تاریخی خاصی تحلیل نموده و موضع‏گیری وی را در قبال مسأله قدیم و جدید در ادب عربی بیان کند؛ و در نهایت به این نتیجه می‏رسد که جاحظ در آثار خویش بر اساس همین دیدگاه در نقد و بررسی ادبیات و شعر، دست به گزینش و روایت شعر و نثر زده و بیش‏...

کتاب گرانسنگ «کافی» مهم ترین و معتبرترین مجموع? حدیثی شیعه به شمار می رود. بر این کتاب شرحها و حاشیه های فراوانی نگاشته شده که تعداد آنها 70 فراتر می رود. یکی از مهم ترین این شرحها کتاب ارجمند «مرآه العقول فی شرح أ خبار آل الرسول» تألیف علامه مجلسی است که مهم ترین اثر وی پس از بحار الانوار محسوب می شود. مجلسی در این کتاب به شرح روایات اصول کافی، فروع کافی و روضه پرداخته، بسیاری از واژه های دیری...

در منابع فتوح و تاریخ های عمومی نام چند نفر به عنوان نخستین فاتحان آذربایجان و اردبیل ذکر شده است. طبق صحیح ترین روایات حُذیقه بن یمان صحابه رسول الله (ص) که یکی از شیعیان نخستین امام علی (ع) بود و با شناخت عمیقی که از اسلام داشت تا هنگام رحلت مدافع راستین امام علی (ع) بود؛ نخستین کسی است که اسلام را با پیمان صلح به آذربایجان و اردبیل آورد و بذر دوستی اهل بیت (ع) را در این شهر پاشید. این مقاله پ...

روایات معصومان(ع) در فرآیند درک درست  آیات قرآن و راهیابی به مدلول کلام الهی  نقش مهمی دارد. اما این منبع دینی در طول تاریخ پر فراز و نشیب خود با آسیب‌های گوناگونی روبرو شده که بر اصالت آن تأثیر گذاشته است و علی‌رغم تلاش‌های فراوانی که از عالمان فریقین برای پالایش حدیث به عمل آمده، هنوز هم در منابع روایی وتفسیری، روایات صحیح و سقیم با هم آمیخته است .اینجاست که شناخت آسیب‌های حدیث‌ـ هم به لحاظ س...

 بررسى و نقد جایگاه و نقش اسباب نزول در تفسیر »المیزان« اثر علامه طباطبایى است. وى براى اسباب نزول اهمیّت چندانى قایل نیست و براى آن، جایگاه ویژه‌اى در نظر نگرفته و آن را در »بحث روایى« بیان مى‌کند و همان گونه که روایات تفسیرى را گاه بحث مى‌کند، روایات شأن نزول را نیز مورد نقد و تحلیل قرار مى‌دهد. استنباط و اجتهاد شخصى راویان، وجود روایات متناقض، وجود نقل به معنى و نفوذ اسرائیلیات از مهم‌ترین عل...

دشواری­هایی چون تفاوت ساختار زبان ها، وجود ضرب­المثل ها و اشعار، تفاوت زبان معیار و زبان استعاری و شعری، فصاحت و بلاغت فوق­العاده­ی متن، تلمیح به آیات قرآن و روایات نبوی صلی­الله­علیه­وآله در احادیث نهج­البلاغه، اختلاف نُسخ و ... باعث شده ترجمه­ی نهج­البلاغه کاری بسیار دشوار تلقی گشته، ترجمه­هایی متفاوت از نهج­البلاغه، عرضه گردد. این مسأله ضمن بدیهی ساختن دقت هر چه بیشتر مترجم، وجود نقد و تحلیل ...